Shkurt.ch

Zvicra dhe Kryqi i Kuq bëjnë thirrje për respektim të Konventës së Gjenevës

Këtë ditë, 150 vjet më parë, ishte miratuar Konventa e parë e Gjenevës për të përmirësuar kushtet e të plagosurve dhe të sëmurëve në konfliktet e armatosura, duke vënë në këtë mënyrë themelet e të Drejtës Ndërkombëtare, madje edhe në kohë lufte dhe duke garantuar një nivel të caktuar minimal njerëzimi

Zvicra dhe Komiteti Ndërkombëtar i Kryqit të Kuq (KNKK), të cilat atë kohë ndihmuan për të siguruar pranimin e të drejtës ndërkombëtare humanitare në mbarë botën, tani kanë bërë thirrje për respektimin më të qëndrueshme të këtij parimi në mungesë të mekanizmave efektivë për zbatimin e saj në mbarë botën.

Luftërat e sotme kanë shumë të përbashkëta me betejat e shekullit të 19-të. Fushëbetejat kanë lëvizur gradualisht në zonat e populluara. Luftërat tradicionale mes ushtrive të shteteve ndërluftuese janë bërë përjashtim, ndërsa konfliktet ndërkombëtare janë bërë rregull. Civilët sot janë viktimat kryesore të konflikteve të armatosura.

E drejta ndërkombëtare humanitare të përshtatet me këtë ndryshim. Nisur nga shkatërrimi dhe nga vuajtjet nga Lufta e Dytë Botërore, shtetet në të katër Konventat e Gjenevës të vitit 1949 ranë dakord për një mbrojtje të plotë për ata që nuk marrin pjesë në luftime – ushtarët e plagosur dhe të sëmurët, të burgosurit e luftës dhe civilët.

Baza e të drejtës ndërkombëtare humanitare në vitin 1977 dhe 2005 u zgjerua me tri protokolle shtesë. Përdorimi i armëve të caktuara, të tilla si armë biologjike apo kimike, bomba thërrmuese dhe mina antinjeri janë gjerësisht të ndaluara. Ligji ka vendosur kufij për të mbrojtur njerëzit në nevojë nga brutaliteti i luftës. Zbatimi i saj gjithashtu pësoi një përparim, për shembull, në trajnimin e ushtarëve apo ndjekjen penale të krimeve të luftës dhe sidomos në saje të themelimit të Gjykatës Ndërkombëtare Penale (ICC).

Megjithatë, ne kemi marrë raporte ditore dhe imazhe të tmerrshme nga bota që përjeton vuajtje të paparë në konfliktet e armatosura. Shumë shpesh këto vuajtje janë rezultat i shkeljeve të rënda të së drejtës humanitare ndërkombëtare, e cila është e bazuar në gënjeshtra dhe dështimin tonë kolektive. Në nenin 1, i cili është i përbashkët për të katër Konventat e Gjenevës të vitit 1949, shtetet ranë dakord “në të gjitha rrethanat që të respektojnë dhe të bëjnë të respektohen këto konventa.

Parimet e së drejtës humanitare ndërkombëtare kanë rëndësi universale. Megjithatë, ekzistenca e tyre nuk është e garantuar përgjithmonë dhe kërkon përpjekje të vazhdueshme. Pasojat për viktimat nga konfliktet e armatosura që mund të ndodhin nuk mund t’i imagjinojmë.

Zvicra dhe KNKK më 2012 kanë zhvilluar diskutime me të gjitha vendet për të gjetur mënyrën më të mirë për të përmirësuar respektimin e të drejtës ndërkombëtare. Puna e tyre është e bazuar në mandatin e dhënë nga Konferenca e 31-të Ndërkombëtare e Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe. Ata janë të bindur se vendet kanë nevojë për një forum të përbashkët, ku mund të vendoset për masat e nevojshme për të arritur respektin më të madh për të drejtën ndërkombëtare humanitare. Ata duhet të kenë diskutime të rregullta dhe sistematike mbi atë se si duhet kryer detyrat e tyre. Forumi do të ndihmojë vendet që gradualisht të marrin një pasqyrë të përgjithshme se si këto detyrime janë përmbushur dhe se si ato vende i drejtohen sfidave që dalin para tyre. Mbi këtë bazë shtetet më në fund do të jetë në gjendje për të marrë hapa për të forcuar zbatimin e ligjit, për shembull, duke ndihmuar njëri-tjetrin për të zhvilluar aftësitë dhe kapacitetet e nevojshme për të përmbushur detyrimet e tyre.

Liderët e Forumit gjithashtu do të krijojnë kushtet e nevojshme për të siguruar  forma të reja të luftës (për shembull, armëve të reja të teknologjisë) që duhet  të jenë të diktuara nga ligji dhe jo anasjelltas. Kjo kërkon dialog të rregullt mbi çështjet aktuale të së drejtës ndërkombëtare humanitare. Është gjithashtu e rëndësishme që të këto shtete me një instrument të përshtatshëm për të reaguar për shkelje të rënda të së drejtës humanitare ndërkombëtare, për të parandaluar krime të tilla në të ardhmen dhe për të mbrojtur popullsinë civile nga vuajtjet e mëtejshme. A do të jenë mekanizma sidomos të përshtatshme për hetimin e shkaqeve të këtyre shkeljeve.

Në përputhje me mandatin e tyre Zvicra dhe KNKK do të ofrojë rekomandime specifike për krijimin e një forumi të 32-të Konferencës Ndërkombëtare të Kryqit të Kuq dhe Gjysmëhënës së Kuqe, që do të mbahet në Gjenevë në fund të 2015-ës.

Që prej miratimit, para 150 vjetëve, të Konventës së parë për të Drejtën Ndërkombëtare humanitare në Gjenevë është bërë një nga shtyllat kryesore të së drejtës ndërkombëtare. Së fundi, dispozitat e tij shërbejnë për të ruajtur karakteristikën tonë thelbësor si qenie njerëzore: njerëzimit tonë. Ajo është e drejtë e parevokueshme. Ajo është e bazuar në besimin e ndërtuar përmes moshave dhe në të gjitha kulturave tona, në të cilat është e nevojshme të përcaktojnë rregulla, në qoftë se ju doni të parandaloni luftërat  të kthehen në barbarizëm. Brezi ynë ka nevojë për t’u konsoliduar dhe me këto arritje për të krijuar një kornizë institucionale për të siguruar respektimin e këtyre rregullave. Asnjëherë në historinë e njerëzimit nuk kemi qenë më afër zgjidhjes sesa sot.

Kështu thuhet në letrën me rastin e 150-vjetorit të miratimit të Konventës Ndërkombëtare për të Drejtat e Njeriut nga presidenti i Konfederatës Zvicerane, Didier Burkhalter dhe Peter Maurer,  presidenti i Komitetit Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq (ICRC).