Ilir Ferra, çmim stimulues për romanin në gjuhën gjermane

Fondacioni i njohur gjerman për stimulimin e kulturës, Robert-Bosch Stiftung ka ndarë çmimin “Chamisso” për vitin 2012, që jepet për veprën më të mirë letrare në gjuhën gjermane, të shkruar nga autorë jogjermanë. Këtë çmim, që ka edhe vlerë në të holla (15.000 euro), e ka fituar autori çek Michael Stavaric për romanin “Brenntage”.

Po kështu, fondacioni i përmendur ka ndarë ehe dy çmime stimuluese me vlerë prej nga 7000 eurosh. Fituesi i njërit çmim është autori shqiptar Ilir Ferra, i cili jeton në Austri, për romanin e shkruar në gjuhën gjermane “Rauchschatten” (Hijet e tymit), ndërsa i tjetrit, hungarezi Akos Doma për romanin “Die allgemeine tauglichkeit”.

Çmimet do të dorëzohen më 1 mars në Munih.

Çmimi “Chamisso”, është i vetmi i këtij lloji në hapësirën gjermane dhe ndahet nga viti 1985.

Ilir Ferra është i lindur në vitin 1974 në Durrës dhe jeton në Vjenë nga viti 1991.

Rehana Doko, shkrimtarja që po vjen

Të shtunën që shkoi, në Emmenbrücke të Luzern-it u bë promovimi i romanit “Të çoroditur” të shkrimtares së re, Rehana Doko. Në një atmosferë artistike, autorja lexoi në të dy gjuhët, shqip dhe gjermanisht, fragmente nga romani i saj. Ajo përshendeti të pranishmit me një fjalë të shkurtë dhe ju përgjigj pyetjeve të parashtruara nga dashamirët e pranishëm të fjalës së shkruar.

Takimin, në të cilin pati edhe zviceranë, e moderoi Roza Berisha, në të dy gjuhët. Për muzikë u kujdes me një përkushtim të spikatur kitaristi i grupit muzikor “Who`s Elektra” nga Luzerni, Besart Berisha.

Për librin folën Isë Gashi dhe Bardhec Berisha.

Nëse duhet të veçojmë diçka që këtë promovim e dallonte nga të tjerët, ishte prania e të rinjve, të cilët edhe debatuan, madje me një nivel mjaft të mirë rreth librit. Duhet thënë se ishte ndër rastet e rralla kur të rinjtë janë të pranishëm dhe debatojnë në takime të tilla.

Duke marrë pjesë në debat, Besart Berisha tha se ne si shqiptarë duhet të mburremi me një shkrimtare të moshës kaq të re. Ai shprehu kënaqësinë që i ishte dhënë rasti për të bërë muzikë në këtë promovim.

Njëri nga autorët e vështrimeve të lexuara lidhur me librin, Isë Gashi foli fillimisht për familjen Doko dhe shkrimtaren, kurse në vazhdim i bëri një vështrim sociologjik romanit. Në këtë aspekt, ai e cilësoi atë si një vepër me vlerë të madhe. Është për t`u vlerësuar sidomos mënyra se si një vajzë 13 vjeçare, përmes një romani, e trajton jetën e përditshme, u shpreh Gashi.

Autori i vështrimit tjetër, Bardhec Berisha me pak fjalë njoftoi të pranishmit se promovimi i librit po bëhej nga Shoqata e Krijuesve Shqiptarë në Zvicër (SHKSHZ). “Rehana është anëtarja me e re e kësaj shoqate dhe i takon gjeneratës së dytë të mërgimtarëve që jetojnë në Zvicër (është sekondas)”, tha Berisha.

Ndërsa duke folur për biografinë e saj, ai përkujtoi se Rehana Doko është e lindur me 1995 në Ohër. Jeton në Ebikon të Luzern-it me prindërit e saj, prej të cilëve e ka përkrahjen më të madhe për punën dhe suksesin e saj. Ka kryer shkollën fillore në Root kurse tani është në vitin e katërt në gjimnazin Alpenquai të Luzern-it. Ky është romani i parë i saj. Ajo shkruan edhe poezi, të cilat ende i ka në dorëshkrim, dhe tregime, të cilat i ka të botuara nëpër gazetat vendore si p. sh. në “Neuer Luzerner Zeitung”.

“Rehana shkruan në gjuhën gjermane, por ajo e flet një shqipe të rrjedhshme dhe të pastër”, nënvizoi Bardhec Berisha.

Në vazhdim ai u fokusua në rrjedhën e romanit të promovuar. “Rehana në këtë roman trajton një plagë shoqërore e cila është bërë edhe fenomen i jetës moderne, ndarjen e prindërve. Ajo na tregon se si ndjehen fëmijët e prindërve të ndarë. Në romanin “Të çoroditur” përshkruhet përditshmëria e Bibit, Lulus, Maxit, Leos, Lilit etj. Përmes rrëfimeve të tyre përvijohet jeta e shumë fëmijëve dhe të rinjve tjerë që kanë përvoja të ngjashme.

Bardhec Berisha në vështrimin e tij ka folur në superlativ për mënyrën tërheqëse të rrëfimit, fabulën e qëndrueshme dhe për gjuhën e pasur me të cilën Rehana Doko na prezantohet në romanin e saj të parë, të shkruar kur ishte në moshën 13 vjeçare.

Autorja shqiptare në toplistën e romaneve gjermane

Që me romanin e saj të parë “Das albanische Öl oder Mord auf der Straße des Nordens” (Nafta shqiptare ose vrasja në rrugën e veriut) Anila Wilms ka zënë vend në listën e romaneve më të mira kriminalistike të revistës prestigjioze gjermne “Die Zeit”, gjermane gjegjësisht në “KrimiZEIT-Bestenliste”.

Më 19 mars në një bashkëbisedim me botuesin Rainer Nitsche, shkrimtarja e lindur në Tiranë Anila Wilms bën një hyrje në librin që bën fjalë për Shqipërinë e vitit 1924.

Një rrëfim i krisur i cili ka ndodhur me të vërtetë dhe që ka pasur pasoja në politiken botërore

Në një zonë malore vriten dy amerikanë të rinj. Një inxhinier gjerman i transporton për në Tiranë me kamionin e tij dy të vdekurit dhe shoferin e tyre të plagosur shqiptar. Në Tiranë pastaj shpërthen zhurma, nëpër kafene gazetarët diskutojnë rreth motivit të vrasjes, ambasadori amerikan dyshon se bëhet fjalë për një sulm të kryer nga shërbimi i sigurimit rivalizues i Anglisë ose Italisë kundër interesave amerikane për naftën shqiptare.

Në parlamentin shqiptar ngatërrohen sherret e politikës së brendshme … Në fund sqarohet se ishte një ngatërrim, natyrisht, i dekoruar me rrethana misterioze.

“Me këtë roman Anila Wilms dëshmon se letërsia e mirë mund të jetë edhe interesante. Ajo di të depërtojë në psikologjinë e karaktereve dhe t`i bëjë ato aq të gjalla dhe të besueshme”, thuhet në prezantimin e librit.

Anila Wilms, e lindur në Tiranë në vitin 1971, që nga viti 1994 jeton në Berlin si shkrimtare dhe publiciste.

Romanin në fjalë ajo e ka shkruar paralelisht në gjuhen shqipe dhe gjermane.

Besa Myftiu dhe Elina Duni: mbrëmje me letërsi dhe këngë

Të premten, më 17 maj, në Interkulturelle Bibliothek (IKUBO), në Olten duke filluar në orën 19.00, mbahet një mbrëmje leximi letrar. Shkrimtarja shqiptare Bessa Myftiu prezanton librin e saj të përkthyer nga shqipja në gjermanishte “An verschwundenen Orten” (Në vende të humbura). Në këtë libër autorja rrëfen mbi kohën e rinisë së saj, të kaluar në Tiranë.

Në po këtë mbrëmje, e bija e Bessa Myftiut, këngëtarja e njohur e xhazit, Elina Duni, do të këndojë këngë popullore shqiptare.

Shkrimtarja Bessa Myftiu jeton prej vitesh në Gjenevë dhe shkruan paralelisht në gjuhën shqipe dhe frënge.

Leximi nga libri do të bëhet në gjuhën shqipe dhe gjermane. Në përmbyllje do të ketë një apero dhe bashkëbisedim. Hyrja: gratis

Adresa: IKUBO, Aarauerstrasse 72, 4601 Olten.

Kadaresë i ndahet çmimi “Ali Podrimja”

Shkrimtari më me nam i shqiptarëve, i cili ka thyer të gjitha kufijtë e botës, Ismail Kadare ka marrë çmimin ndërkombëtarë për letërsi “Ali Podrimja” që e ndanë Universiteti AAB në Prishtinë. Duk u bërë shkrimtari i parë që pranon këtë çmim, Kadare u ndje i “thyer në shpirt” sepse pranoi diçka që lidhet me emrin e një mikut të tij

Vetë Kadare tha se nuk do kishte dëshirë të pranonte një çmim të tillë.

“…Kjo festë nuk do të ndodhte po të ishte ai gjallë, dhe unë nuk do ta merrja çmimin. Ky titull ka burim një hidhërim, humbjen e një miku tim të shtrenjtë”, deklaroi Kadare, i cili një pjesë të ligjëratës ia kushtoi kombit shqiptarë dhe të ardhmes së tij evropiane.

“Që kombi shqiptar është gjeografikisht në Evropë, ky është fakt. Kjo nuk ka të bëjë me mburrje apo me luks. Ne i ngjajmë Evropës ndoshta si pikënisje me ashpërsi, e ndoshta do të përfundojë me butësi”, deklaroi Kadare, i cili po ashtu foli edhe për kombin shqiptarë dhe impaktin e letërsisë në këtë mes.

“Letërsia nuk rregullon punët e shtetit, punët e partive. Letërsia e ka vendin e saj të pavarur, përveç në stinët kur duhet ta thyejë zakonin e të përzihet në punën e kombit, sepse ky i fundit ka nevojë për trajtimin e saj”, shton Kadare.

Ai tha se të gjitha kombet kanë humbje dhe nuk është e vërtetë që nuk janë të pavdekshme. Mirëpo shqiptarët, siç tha ai, kanë arrit të mbijetojnë, dhe kjo sipas Kadaresë, është krenari.

Këtë çështje ai tha se e ka diskutuar edhe me të ndjerin Podrimja, por edhe me poetin tjetër të ndjerë. Azem Shkreli.

“Kontinenti evropian për shekuj ka dashur ta shkëpusë kombin tonë, ka dashur ta nxjerrë nga kontinenti. Përpjekja e fundit për një gjë të tillë ka ndodhur para 14 vitesh. Pak a shumë kjo lidhet edhe me ﬁgurën e hebrenjve, pos që kjo e fundit ishte me përmasa globale”, shton Kadare.

Ndryshe, Ibrahim Berishës, anëtar i jurisë profesioniste, dha disa arsye pse çmimi “Ali Podrimja” i është ndarë Kadaresë.

“Kadare është ura lidhëse mes Shqipërisë dhe asaj që në ëndërr njihej vetëm si Evropë Perëndimore. Kadare i solli Shqipërisë identitet dhe kulturë, një ndër mënyrat e pakta të frymëmarrjes mendore e shpirtërore. Ai ka sjellë më së miri qenien e përkatësisë dhe idenë e lirisë”, tha Berisha.

Kadare gjatë qëndrimit në Kosovë u shoqërua nga bashkëshortja Helena, ndërsa gjatë ndarjes s çmimit ishte e pranishme edhe presidentja Atifete Jahjaga si dhe liderët e partive politike, deputetë e përfaqësues të tjerë të institucioneve të Kosovës.

Buxhovi, për integrim me vlera të studentëve tanë në Zvicër

Studentët shqiptarë të Cyrihut kanë pasur rastin më 4 dhjetor që në mesin e tyre të kenë shkrimtarin dhe historianin e njohur, Jusuf Buxhovin. Ai në këtë mbrëmje do të promovonte romanin e tij të ri “Jeniçeri i fundit”, që është në vazhdën e librave artistikë dhe historikë të autorit, të cilat kanë bërë bujë në opinionin shqiptar viteve të fundit.

Mbrëmja me Jusuf Buxhovin ishte e veçantë, qoftë për tematikën që e përshkon gjithë krijimtarinë e tij letrare dhe studimore, qoftë edhe për bujën që ka bërë në opinionin e Kosovës dhe në atë shqiptar në përgjithësi botimi i veprës së tij voluminoze “Kosova I, II, III”.

Në qendër të ligjëratës së tij, Jusuf Buxhovi, duke bërë fjalë për romanin e tij, ka vendosur bektashizmin, si rend religjioz specifik, i lindur nga jeniçerët. Këtë rend fetar pastaj autori e ngre si njërën ndër dy shtyllat që i paraprinë Rilindjes Kombëtare ndër shqiptarët: “ideja pellazgjike dhe bektashizmi përbëjnë bazën e Rilindjes sonë kombëtare”, ka theksuar Buxhovi në fjalën e tij.

Ai këtë tezë e ka mbështetur në simbiozën që bektashizmi ka bërë në mes të islamit dhe krishterimit nga njëra anë dhe besimeve pagane në anën tjetër.

Më tutje, duke shkoqitur idenë e romanit “Jeniçeri i fundit”, autori i ka theksuar se libri i tij është një `roman i vetvetes`. “Jam jeniçer i të mirës, i mbretërisë së të mirës që lufton kundër mbretërisë së të keqes”, ka thënë Buxhovi, duke identifikuar veten me frymën që përshkon romanin. Por ai megjithatë ka tërhequr vërejtjen se libri duhet të kuptohet si një fakt letrar e jo historik.

Autori ka sqaruar më tutje se romani i tij, edhe pse veprimin e ka të vendosur në një periudhë të mëhershme historike, bën paralele me kohën në të cilën po jetojmë. Ai ka theksuar se sundimi i shqiptarëve nga otomanët ka qenë pushtim por se atë periudhë mbi pesë shekullore nuk duhet shikuar në prizmin vetëm bardh-zi. Kjo për faktin se shqiptarët kanë luajtur rol të rëndësishëm në jetën e perandorisë otomane.

Duke ligjëruar ara studentëve shqiptarë të Cyrihut, Jusuf Buxhovi disa herë ka theksuar se fillet e idesë së Rilindjes Kombëtare tek shqiptarët nuk kanë lindur në trojet shqiptare por në vendet ku shqiptarët jetonin në mërgim. Sepse elitat kombëtare e kulturore të shqiptarëve jetonin atje, si në Stamboll, Bukuresht, Egjipt, te arbëreshët në Itali etj.

Në këtë pikë ai ka vendosur paralele në mes të asaj kohe dhe kohës së sotme. Sipas tij, inteligjencia shqiptare që po krijohet jashtë vendit, do të ketë rol të rëndësishëm për të rilindur dhe pasuruar me vlera të reja, perëndimore, shoqërinë kosovare dhe në përgjithësi atë shqiptare.

I gjendur në mesin e studentëve, shkrimtari dhe historiani Buxhovi i ka përgëzuar ata për aktivitetet që po bëjnë dhe për fatin që kanë për të studiuar në universitete perëndimore. U ka dëshiruar që, ndryshe nga prindërit e tyre, të cilëve u është mohuar atdheu, të kenë sukses në studime dhe të integrohen me vlera në shoqërinë e re. Ata duhet të krenohen me themelet antike pellazgjike, mbi të cilat, siç ka theksuar ai, ngrihet kultura shqiptare.

Krijuesi me qëndrim në Zvicër, Shefqet Dibrani, ka lexuar një vështrim të tij mbi librin e promovuar. Ai ka vlerësuar lartë romanin “Jeniçeri i fundit”, duke e kategorizuar atë si një ndër veprat letrare më të realizuara viteve të fundit në letërsinë shqipe. dibrani është ndalur veç tjerash në paralelizimet që bën autori i romanit në mes të dy periudhave historike, të pushtimi osman dhe historisë më të re.

“Si koncept, ngritja dhe rrënimi i Perandorive, kanë zhvillim identik, që përshkohen nga faktor kohor të zhvillimeve socioekonomike, por në aspektin strukturor e filozofik ngjasojnë. Në këtë plan romani i „Jeniçeri i fundit” aq sa ka të bëjë me perandorinë që përshkruhet, po aq ka të bëjë edhe me rrënimin e një perandorie që përfundoi kohë më parë”, është shprehur Shefqet Dibrani.

Në promovim ka qenë i pranishëm edhe konsulli i Republikës së Kosovës në Cyrih, dr. Salih Sefa.

B.SH.

Shkrimtarja zvicerane që gjen frymëzim në Kosovë

Shumë qytetarë në Evropë nuk mund ta perceptojnë se si është t’i kesh 14 fëmijë, shtatë djem e shtatë vajza dhe të gjithë të jetojnë bashkë në mënyrë të harmonizuar e të jenë solidarë. Aq më pak mund të kuptohet që kjo familje të emigrojë në vendet evropiane dhe t’i bëj dikujt përshtypje pozitive.

Megjithatë është një shkrimtare zvicerane Elisabeth Kaestli, e cila është frymëzuar nga kjo familje kosovare, duke shkruar një roman me emrin: “Shtatë vëllezër, shtatë motra – një familje kosovare nëpër botë”. Kjo vepër është promovuar në Kosovë, në hotel “Graçanica” në Graçanicë.

Shkrimtarja Kaesteli është frymëzuar kryesisht nga solidariteti i familjes dhe vështirësitë me të cilat ajo është përballur gjatë jetës së tyre. Shkrimtarja zvicerane pasqyron jetën e 14 fëmijëve të familjes Reka nga Kaçaniku, që morën rrugët e botës për t’i shpëtuar mjerimit.

“Romani është një pasqyrë nga Kosova, që pasqyron ngjarjen, historinë e emigracionit të këtij vendi”, ka thënë shkrimtarja Kaestli, e cila ketë familja e ka njohur në Zvicër. Ajo fillimisht kishte njohur dy nga familjarët Reka, të cilët pastaj e kanë ftuar në fshatin e tyre të lindjes, ku ajo është njoftuar me gjithë familjen.

Shkrimtarja zvicerane është mahnitur me solidaritetin e kësaj familje, sesi njëri anëtar e mbanë tjetrin.

Këta janë një familje e fortë që e mbajnë njëri-tjetrin, në krahasim me çfarë kanë kaluar, nga emigracioni e jeta e vështirë”, ka treguar Kaestli, e cila mundohet të kuptojë shtetin e Kosovës, që nuk ka mundësi të krijojë kushte për këtë familje.

Romani i Kaestli përshkruan me ngjyra të gjitha copëzat e mozaikut familjarë, nga jeta sociale, shkollimi, migrimi dhe jeta në shoqëri. Ajo përshkruan veç e veç shkollimin e 14 fëmijë të familjes Reka, shtatë djemve dhe shtatë vajzave, duke e krahasuar me atë të babait të tyre.

“Babi i tyre që ka qenë autodidakt ka mësuar shkrim dhe lexim në ushtri, e këta që shumica e kanë kryer fakultetin kanë punuar në shumë vende të botës dhe kanë krijuar një bazë materiale, e cila iu siguron mirëqenie”, ka deklaruar Elisabeth Kaestli.

Ajo tha se për t’i takuar familjarët dhe për të dëgjuar “rrëfimin epik” të secilit anëtarë, ka udhëtuar nëpër vendet e ndryshme të botës ku këta familjarë janë shpërndarë, në Zvicër, Gjermani, Belgjikë e Danimarkë, në mënyrë që të dëgjojë rrëfimin prej secilit prej tyre.

“Me 12 nga 14 vëllezërit dhe motrat kam mundur të zhvilloj biseda, ndërsa dy nga ata nuk kam mundur t’i takoj”, ka thënë Kaestli.

Në librin e saj flet për biografinë e secilit prej tyre, ku kanë lindur, si e kanë kaluar fëmijërinë e tyre. Kaestli në promovim ka lexuar dy rrëfime të viteve të ’80-ta, ku përshkruan jetën e varfër e të vështirë të familjes, e që janë bërë motive për të emigruar në Evropë.

“E çmoj shumë këtë familje sepse janë tepër guximtarë dhe të zellshëm, dhe krenohem me ta”, ka treguar Kaestli, e cila tha se pas shumë vuajtjeve ata tashmë jetojnë mirë në qytetin e tyre. “Gjatë verës të gjithë bëhen bashkë dhe rreth tavolinës së madhe i qajnë hallet e tyre”, tha ajo

Ndryshe, hoteli ku u promovua libri, është pronë e një qytetari zviceran i cili ka investuar në Kosovë. Edhe pse ky hotel është ndërtuar në komunën e Graçanicës, e cila dominohet nga komuniteti serb, në hotel Graçanica, gjysma e punëtorëve janë shqiptarë e gjysma serbë, prandaj edhe klientët janë të përzier

16.12.2013

Nicolas Verdan mori Çmimin e publikut në RTS

I zgjedhur nga një juri prej njëzet e pesë dëgjues në RTS (Radio televizioni zviceran), fituesi i këtij edicionit të 26 është bërë shkrimtari Nicolas Verdan, i cili u çmua për librin e tij “Pacienti i Dr. Hirschfeld”, botuar nga shtëpia botuese Bernard Campiche.

Fituesi

Nicolas Verdan ka lindur në Vevey në vitin 1971. Rruga e tij e dërgoi shumë herë gjerë në Lindjen e Mesme dhe jeta e tij ndahet në mes të Zvicrës dhe Greqisë, atdheu i tij i dytë.

Ai ka marrë çmimin “Bibliomedia Suisse 2006 “ për romanin e tij të parë “Takimi me Selanikun” i cili u përkthye në greqisht.

Libri në fjalë

Por pse të gjithë dëshirojnë të gjejnë listën e pacientëve të Dr Hirschfeld-it? Pak para se të shkatërrojnë Institutin prestigjioz të Shkencës Seksuale në Berlin në vitin 1933, nazistët kontrolluan zyrën e seksologut i cili dinte tepër gjëra në lidhje me personalitete të larta të Rajhut (Reich). Kot! Të dhënat përfshijnë emrat e qindra homoseksualëve gjermanë të zhdukur. Njëzet e pesë vjet më vonë, Mossad-i, nga ana e tij, interesohet për këtë listë të famshme. I ndërtuar nga një histori e vërtetë dramatike të karrierës së seksologut të famshëm, romani shqyrton tendencat e shoqërisë njerëzore e cila mundohet të nxjerrë ligje për preferencat tona seksuale, derisa edhe na cakton një “vend të drejtë ” në shkallën gjinore.

Çmimi u dorëzua me 24 mars nga juria e kompozuar me 25 dëgjues/ shikues të ë RTS-it, me vendbanim Zvicër. Ky çmimi shpërblen shkrimtaret me vendbanim në Zvicër dhe punimet e përzgjedhura nga juria duhet të jenë të botuar në gjuhen frënge, por edhe tekstet e përkthyera mund të përfshihen.

Që nga viti 2003, çmimi i publikut të RTS-it kryesohet nga Patrick Ferla. Fituesi merr një çmim me vlerë 10.000 franga zvicerane -. Dhe romani i tij i propozohet partnerit të saj “ Franca Loisirs Zvicër”.