Çka ndryshon për të huajt nga zgjedhjet parlamentare të Zvicrës?

Më 22 tetor, zviceranët do të zgjedhin 246 anëtarë Asamblenë e tyre Federale – pra dhomën e lartë dhe të ulët të parlamentit. A është kjo një ngjarje e rëndësishme edhe për banorët e huaj?

Si rezident i huaj, ju nuk do të mund të votoni në këto zgjedhje, pasi një gjë të tillë mund ta bëjnë vetëm shtetasit zviceranë.

Ky nuk është një përjashtim ekskluzivisht “zviceran”, pasi shumë vende u japin të drejtën e votës në zgjedhjet federale vetëm qytetarëve.

Në disa kantone dhe komunitete, të huajve u lejohet të votojnë në nivel kantonal dhe komunal për çështje lokale, shkruan The Local.

Kantonet e Fribourg-ut, Vaud-it, Neuchâtel-it dhe Jura-s u lejojnë joshtetasve të votojnë, të zgjedhin zyrtarë dhe të kandidojnë për zgjedhje në nivel komunal. Kushtet ndryshojnë nga një kanton në tjetrin, por në shumicën e rasteve kërkohet një kohëzgjatje e caktuar qëndrimi dhe/ose një leje qëndrimi.

Në Vaud, për shembull, ku 30% e popullsisë është e huaj, emigrantët mund të kandidojnë ose të marrin pjesë në këshillin komunal ose të qytetit, si dhe të nënshkruajnë një iniciativë ose një referendum komunal.

Gjeneva, e cila ka popullsinë më të madhe të huaj në Zvicër (45%), u jep të huajve të drejtën e votës në nivel komunal, por ata nuk mund të kandidojnë për poste.

Megjithatë, vetëm qytetarët mund të votojnë në zgjedhjet parlamentare, të cilat zhvillohen çdo katër vjet. Me këtë rast, popullsia e Zvicrës do të votojë për kandidatët e Këshillit Kombëtar (dhoma e ulët e parlamentit federal) dhe Këshilli i Shteteve (dhomën e lartë), përcjell albinfo.ch.

Pra, pse këto zgjedhje janë të rëndësishme për banorët e huaj?

“Gjendja shpirtërore” në parlament, si dhe veprimet specifike, përcaktohen kryesisht nga ajo se cila parti politike ka shumicën e vendeve.

Pas zgjedhjeve të mëparshme, në 2019, Partia Populiste Popullore Zvicerane (SVP) ka qenë dominuese. Siç ka treguar përvoja, kur të djathtët janë në kontroll, shumë mocione dhe propozime pro emigrantëve u vihet veto.

Në përgjithësi, shumica e majtë ose e moderuar është më e mirë për shtetasit e huaj që jetojnë në vend sesa ajo populiste ose e qendrës së djathtë, shkruan The Local.

Për zgjedhjet e ardhshme, SVP dëshiron të ruajë pozicionin e saj si parti dominuese në parlament, megjithëse Social Demokratët dhe të Gjelbërit janë të etur për të fituar terren.

Përbërja e re e parlamentit nga 22 tetori do të japë një tregues të mirë se në cilën drejtim do të fryjë era – për sa i përket politikave miqësore me të huajt.

Për cilat çështje specifike të huaja do të debatojnë deputetët e rinj?

Gjatë seancës parlamentare të vjeshtës që përfundoi më 29 shtator, deputetët nuk arritën të bënin përparim në një masë që do të lejonte njerëzit nga vendet joanëtare të BE/EFTA që diplomohen nga universitetet zvicerane të qëndronin në Zvicër.

Duke pasur parasysh mungesën e punëtorëve të kualifikuar në disa sektorë – duke përfshirë kujdesin shëndetësor, inxhinierinë dhe IT-në – Këshilli Federal propozoi të mos vendosen kuota për mbajtësit e vendeve të treta të një bachelor, master ose doktorature të marrë në Zvicër në një fushë që vuan nga mungesa, përcjell albinfo.ch.

Në mars, deputetët e miratuan këtë propozim, por u tërhoqën në shtator, duke gjetur se masa do të ishte e vështirë për t’u zbatuar nga pikëpamja kushtetuese, sepse legjislacioni aktual nuk ka asnjë klauzolë përjashtimi për shtetasit e vendeve të treta që diplomohen nga universitetet zvicerane me -kërkojnë aftësi.

Pra, që kjo masë të marrë dritë jeshile, së pari duhet krijuar baza ligjore.

Prandaj i takon parlamentit të ri që ta realizojë këtë çështje.

Nëse SVP fiton shumicën, siç tregojnë disa sondazhe, partia tashmë është zotuar të luftojë kundër kësaj dhe çdo përpjekjeje tjetër, për të hapur Zvicrën dhe tregun e saj të punës për më shumë të huaj, shkruan The Local.

---