Nga 16 shkurti në Cyrih: 5 javë me filma shqiptarë dhe për shqiptarët

Nga 16 shkurti deri më 22 mars do të shfaqen si filmat shqiptarë nga koha e monizmit, ashtu dhe filmat më të rinj nga Shqipëria dhe Kosova, thuhet në njoftimin e Podiumit të Filmit të Qytetit të Cyrihut

Podiumi i filmit i qytetit të Cyrihut (Film Podium der Stadt Zürich) nga 16 shkurti deri më 22 mars do të shfaqë një cikël filmash shqiptarë, të shoqëruar nga aktivitete të tjera me temën “Shqipëria në film” (“Albanien in film”).

Gjatë kësaj periudhe do të shfaqen si filmat shqiptarë nga koha e monizmit ashtu dhe filmat më të rinj nga Shqipëria dhe Kosova, thuhet në njoftimin e Podiumit të Filmit, të Qytetit të Cyrihut. Ky cikël filmash  do të rrumbullakësohet me shfaqjen e disa filmave nga Evropa Perëndimore që japin një pamje nga jashtë, të Shqipërisë dhe Kosovës, shkruan albinfo.ch.

Kuratorja e aktivitetit, Louise Burkart, ka bërë me këtë rast një hyrje të hollësishme rreth zhvillimit të filmit në Shqipëri dhe përgjithësisht ndër shqiptarët, që nga fillimet e tij të hershme. Me njohuri të thella në këtë drejtim, Burkart vë në dukje se “pasioni i shqiptarëve për filmin” lindi pa u vonuar shumë pas zbulimit të këtij pasioni nga vëllezërit Lumiere në Paris. Këtu ajo përmend fotografët dhe xhiruesit e njohur shqiptarë nga Manastiri: Janaki dhe Milton Manaki, të cilët ndoqën gjurmët e “kolegëve” të tyre pararendës nga Parisi.

Por për të arritur nga filmimet e para tek filmat e vërtetë shqiptarë duhej të kalonte një kohë e gjatë. Kështu, siç e thekson Burkart, filmat e parë dokumentarë shqiptarë u realizuan pas vitit 1944, kryesisht si bashkëprodhime me BRSS-në e atëhershme, përcjell albinfo.ch. Ndërsa filmi i parë artistik “Tana” do të vinte vetëm në vitin 1958.

Më tutje, në Shqipërinë e mbyllur pothuajse hermetikisht nga diktatura staliniste, kinematografia do të njihte një zhvillim të theksuar, por prodhimet filmike do të dilnin të shumtën të stërkequra dhe me kufizimet që i impononte ideologjia në pushtet. Megjithatë, siç vëren autorja, disa regjisorë, gjegjësisht disa filma të tyre, do të sfidonin këtë regjim dhe mbikëqyrje të hekurt. Këtu ajo kujton edhe periudhën e shkurtë të zbutjes së censurës shtetërore mbi artet, prandaj dhe mbi filmin, në vitet 1971-72, shkruan albinfo.ch. Kjo “Pranverë”  e shkurtë shqiptare do të sillte edhe disa filma më të liruar nga dogma sunduese, dhe si ilustrim të kësaj atmosfere Burkart përzgjedh filmin “Kapidani”, i cili do të jetë njëri ndër disa filmat e periudhës së para demokracisë, që do të shfaqet në këtë projekt interesant në Cyrih.

Në këtë cikël, të shpërndarë përgjatë pesë javëve do të shfaqen nga disa herë filmat në vijim: “Lumi që nuk shteron”, “Kapidani”,”Lulëkuqet mbi mur”  “Tomka dhe shokët e tij”, “L`Amerika”, “Kolonel Bunker”, “Tirana, Viti Zero”, “Magic Eye”, “Heshtja e Lornës”, “Nëntori i ftohtë”, “Vergine Giurata”, “Bota” dhe “Martesa”.

Në këtë vazhdë, të shtunën, 7 mars do të zhvillohet një panel debati me temën “Shqipëria në film”. Debati mbahet me fillim në orën 18.15 në Filmpodium (Nüschelerstrasse 11, 8001 Cyrih).

Kuratorja e programit, Louise Burkart, me këtë rast do të bisedojë me të ftuarit e mëposhtëm: Arta Dobroshi, aktore kryesore e filmit “Heshtja e Lornës” dhe “Magic Eye”, pastaj Iris Elezi, drejtore e Arkivit të Filmit Shqiptar dhe bashkëregjisore e filmit “Bota”, Thomas Logoreci, po ashtu bashkëregjisor i filmit të përmendur “Bota”, Fatmir Koçi, regjisor i filmave “Lumi që nuk shteron” (The River That Never Runs Dry) dhe “Tirana, viti zero”, di dhe Elvira Dones, regjisore dhe autore e romanit që ka shërbyer si bazë për filmin “Vergine giurata”.

Diskutimi zhvillohet në anglisht; është në dispozicion një përkthim nga shqip në anglisht dhe anasjelltas. Pas diskutimit në panel, Shoqëria Zvicër-Shqipëri dhe Podiumi i filmit ofrojnë një aperitiv.

Programi mund të shihet në internet në https://www.filmpodium.ch/reihen-uebersicht/57715/.

---