Zvicër: Sa ndikojnë lajmet e këqija në jetën tonë

Klima, luftërat, katastrofat - bota dhe bashkë me të njerëzit po rënkojnë nën lajme të këqija. Një shkencëtar mediatik dhe një psikolog shpjegojnë se si është e mundur të përballemi me vërshimin e lajmeve në mënyrë të shëndetshme

Lajme për vdekje dhe lëndime si pasojë e tërmeteve, përmbytjeve dhe thatësirës, imazhe të mizorive terroriste dhe luftërave – informacioni na bombardon gjatë gjithë kohës. Ne zbulojmë se çfarë po ndodh në botë pa pushim, raporton SRF, transmeton albinfo.ch.

Kjo mund të ndikojë në humor. Në Zvicër po rritet numri i njerëzve që me vetëdije i shmangin lajmet ose i shpërfillin plotësisht. Këtë e tregon vlerësimi aktual i Qendrës Kërkimore për Publikun dhe Shoqërinë (FÖG) në Universitetin e Cyrihut. Sot, 43 për qind e popullsisë zvicerane merr më pak informacion për lajmet se mesatarja.

“Raporti i lajmeve dixhitale” nga Universiteti i Oksfordit vjen në përfundimin: 33 për qind e zviceranëve thonë se ndonjëherë apo edhe shpesh i shmangin në mënyrë aktive lajmet.

Në një humor më të mirë, me më pak lajme

Virxhinia, e cila dëshiron të përmendet vetëm me emrin e saj, është një prej tyre. 37-vjeçarja vendosi të ndalojë së konsumuari lajme rreth dhjetë vjet më parë. “Nuk mund të jetë që unë fillimisht të vërej një humor depresiv në gjashtë e gjysmë të mëngjesit,” thotë ajo.

Virxhinia nuk është e vetmja me këtë qëndrim. Ministri i Jashtëm zviceran, Ignazio Cassis gjithashtu refuzon të ndjekë transmetimin e lajmeve. Së fundmi ai tha për “Tages-Anzeiger”: “Unë nuk lexoj më gazeta. Ata nuk më ndihmojnë të gjej energjinë për të bërë gjërat e duhura. Që kur ndalova së bëri këtë, kam ecur tre herë më shpejt”.

Fenomeni i “shmangies së lajmeve” nuk është i ri. Autori zviceran Rolf Dobelli, bestsellerët e përmbledhur të të cilit nuk janë pa polemika, ka mbrojtur një “dietë lajmesh” prej vitesh. Ai i përshkruan lajmet si “sheqer për mendjen” që shkakton varësi, por nuk përmirëson jetën tuaj.

A është përgjegjësia ime?

Dhe tani, në mes të transformimit dixhital dhe një vërshimi të mesazheve të krizës, fenomeni është përsëri në trend. Pra, është koha për të rishikuar arsyet për këtë.

Përveç prirjes populiste të krahut të djathtë të mosbesimit në përgjithësi ndaj mediave të vendosura dhe ndonjëherë përfshirjes së raportimit në narrativat konspirative për të arritur një “Ne jemi ne” të fortë, lindin pyetje të tjera.

A është përgjegjësia ime të di se çfarë po ndodh në botë në kohë reale? Dhe sa shpejt dhe intensivisht duhet të ekspozohem ndaj vuajtjeve të kësaj bote? Shkurtimisht: Çfarë mund të durohet në të vërtetë që unë si qenie njerëzore të mbetem i shëndetshëm dhe i aftë të veproj?

Kur arrihet kufiri i ngarkesës?

Studiuesja e medias Anne Schulz prej disa vitesh studion arsyet pse njerëzit janë të “privuar nga lajmet”, pra konsumojnë më pak lajme se sa një person mesatar. Ose pse ata bëhen “shmang lajmesh” që shmangin në mënyrë selektive lajmet.

“Njerëzit i shmangin lajmet sepse i sforcojnë shumë emocionalisht dhe kanë nevojë për pushim për t’u rikuperuar”, thotë Anne Schulz, e cila punon në Institutin e Psikologjisë së Medias në Universitetin e Cyrihut. Kjo është pjesërisht e kuptueshme. Schulz e konsideron veten si një nga shmangësit selektivë të lajmeve: “Unë informoj veten me vetëdije dhe me pushime në mes”.

Shmangia e lajmeve çon në përjashtimin social

Po njerëzit që mbyllin plotësisht sytë ndaj lajmeve dhe tërhiqen nga bota? “Nuk më duket sikur më ka munguar asgjë. Gjithsesi, unë i marr gjërat vërtet të rëndësishme nga të tjerët dhe pjesa tjetër është thjesht zhurmë për asgjë”, thotë Virginia. Kjo do të thotë gjithashtu se ajo ua lë votimin dhe votimin të tjerëve, transmeton tutje albinfo.ch.

Lidhja me shoqërinë – shumë zhurmë për asgjë? Nëse mendoni për një publik të përbashkët që duhet të jetë baza e një demokracie, atëherë duket e rëndësishme të flasim së bashku për botën në të cilën lëvizim.

“Rreziku është se ne do të humbasim një bazë të përbashkët dhe shoqëria do të copëtohet”, thotë studiuesja e medias Anne Schulz. Duke hyrë në kanale të ndryshme informacioni me përmbajtje dhe burime të ndryshme, është e vështirë të diskutojmë së bashku si shoqëri.

Informimi përmes mediave alternative është rritur, veçanërisht gjatë pandemisë Corona. Nga ana tjetër, besimi në mediat tradicionale është në rënie. “Nëse njerëzit nuk marrin pjesë fare, atëherë mund të supozoni se ata po kërkojnë burime të tjera nga të cilat mund të marrin informacion”, thotë Schulz.

Zakonisht nuk ka gazetarë në mediat sociale ose grupe bisedash për të kontrolluar dhe përgatitur përmbajtjen. “Këta njerëz më pas bazojnë opinionet e tyre mbi këtë informacion ose shkojnë në kutinë e votimit të pajisur”, thotë Schulz.

Vetëmbrojtje egoiste?

Një ndarje sociale tashmë mund të bëhet e dukshme në situatat e përditshme. Virxhinia e di këtë, për shembull kur ulet në tryezë me miqtë dhe të njohurit. “Unë ulem atje dhe mendoj kështu: nuk di çfarë të them për këtë temë.” Ajo e di arsyen për këtë: nuk është e informuar.

Por më pas ajo gjithashtu mendon: “Është mirë, mund të ulem aty dhe të mos më duhet të them fjalën dhe të jem pjesë e kësaj loje vlerash”. Në pozicionin e të margjinalizuarit, Virxhinia tërheq diçka pozitive. Në atë që ajo e quan “fshikëza e naivitetit të vetë-imponuar”, duket se po ecën mirë.

Si nënë, Virginia është një model për dy fëmijët e saj. Si ia shpjegon ajo familjes së saj armaturën e realitetit? “Unë ende dua t’u jap diçka fëmijëve të mi, sepse nuk dua që burri im të mbajë të gjithë përgjegjësinë vetëm. Unë do të doja të informohem. Por, në një masë të shëndetshme”.

Pse njerëzit kanë nevojë për informacion?

Jannis Behr, psikolog i lartë në spitalet universitare psikiatrike në Bazel, shqyrtoi se si mund të dukej një terren i shëndetshëm i mesëm. Për ta bërë këtë, ai hodhi një vështrim më të afërt në arsyen pse njerëzit konsumojnë lajmet në radhë të parë.

“Njerëzit duan të jenë të informuar, në kuptimin e një detyrimi qytetar,” thotë Behr. Në një demokraci, lajmet ofrojnë bazën për votim, zgjedhje dhe angazhim politik. “Kurioziteti është një motiv bazë njerëzor”, thotë Behr. Problemi është konotacioni aktual negativ i kuriozitetit, i cili përfaqëson një faktor stresi.

Ndjenja e të mbeturit vetëm me të gjitha lajmet e këqija të çon në stres. “Të ashtuquajturat njohuri faktike transmetohen. Në të njëjtën kohë, nuk thotë se si tani duhet të përballem me të gjitha ndjenjat që kanë lindur”, thotë Behr.

Kur bëhet fjalë për temën e luftës, për shembull, mund të jetë e dobishme të di se si dhe çfarë mund të dhuroj ose si mund të veproj në mënyrë specifike në lagjen time. “Kjo është mënyra se si mund të dilni nga pafuqia dhe pafuqia”, thotë Behr.

Rreziku i “lëvizjes së gjykimit”

Nga ana tjetër, ka nga ata që humbasin në vërshimin e lajmeve, duke përditësuar vazhdimisht sinjalistikën e drejtpërdrejtë ose duke qëndruar gjatë gjithë natës për të ndjekur zgjedhjet presidenciale. “Doomscrolling”, pra konsumimi i tepërt i lajmeve negative, gjithashtu nuk është i ri. Është e ngjashme me sjelljen e varur të kritikuar nga Rolf Dobelli (sheqer për mendjen), e cila mund të bëhet problematike, veçanërisht në rrjetet sociale, ku shfaqen video gatimi pranë kufomave të fëmijëve.

Kjo mund të shkojë aq larg sa pjesët dixhitale të informacionit të mos shkaktojnë më asgjë tek ju. E thënë në mënyrë cinike: Për të kënaqur varësinë, nevojitet vuajtja në anën tjetër të botës. Është e rëndësishme të zhvillohet një ekuilibër këtu. Për shembull, një “dritare kohore selektive”, siç e quan psikologu Jannis Behr, mund të jetë i dobishëm. Konsumimi i ndërgjegjshëm i lajmeve fillon me pyetjen: “Me çfarë qëllimi dua të marr informacionin?”

Dikush mund të përpiqet të mos i japë medias vetëm përgjegjësinë për transmetimin, edhe nëse vërshimi i lajmeve fshihet kudo. Në vend të kësaj: ndërmerrni veprime vetë dhe vendosni se çfarë dhe sa informacione t’i dërgoni njëri-tjetrit. Në fund të fundit, kjo është mënyra e vetme që ne mund të mbetemi të prekshëm dhe të aftë të veprojmë si njerëz.

---