‘Burrneshat’ shqiptare, bëhen lajm i mediave ndërkombëtare

Janë gra që vishen dhe sillen si burra, dhe si të tilla njihen nga shoqëria, qoftë edhe nga pikëpamja ligjore.

Dikur ato ishin të shumta dhe jetonin në të gjithë zonën e Ballkanit. Sot kanë mbetur pak, kryesisht të moshuara, të përqendruara veçanërisht në Shqipëri dhe Kosovë. Janë Burrneshat, të quajtura edhe virgjëresha të betuara, figura të diskutueshme dhe aktualisht subjekt i studimeve të shumta gjinore.

Janë gra që vishen dhe sillen si burra, dhe si të tilla njihen nga shoqëria, qoftë edhe nga pikëpamja ligjore. Ato mund të pinë duhan dhe alkool, zakone të ndaluara për gratë, të jetojnë vetëm dhe të mbajnë flokë të shkurtër.

Por çfarë e shtyu një grua të braktiste identitetin e saj për të përqafuar atë mashkullor?

Revista italiane ELLE i ka kushtuar një artikull të gjatë burrneshave të trojeve shqiptare në rubrikën “Women in Society”.

Për ta kuptuar këtë, e cila nuk është e lehtë të përkufizohet si zgjedhje, duhet të përpiqemi të kuptojmë mekanizmat që qëndrojnë në themel të shoqërive të Ballkanit. Në fakt, në një shoqëri thellësisht patriarkale, nuk pranohet të jetosh pa praninë e një burri. Qoftë baba, vëlla, dajë apo bashkëshort, figura e mashkullit ishte e domosdoshme për çdo njësi familjare, për stabilitetin ekonomik dhe për rolin shoqëror. Pra, çfarë ndodh nëse, për një arsye ose një tjetër, një familje e gjen veten pa asnjë figurë mashkullore?

Kjo mund të ndodhte në mungesë të fëmijëve meshkuj (lindja e fëmijëve vetëm femra konsiderohej gjithmonë mallkim) ose në rast të vdekjes së anëtarëve meshkuj të një familjeje. Por edhe kur një vajzë refuzonte martesën ose kur ajo linte të kuptohej se kishte shije të tjera seksuale. Në këtë rast ishte një zgjedhje më ekstreme, e cila tregonte se asnjë grua nuk mund të jetonte pa autoritetin mashkullor, përveçse duke u bërë vetë burrë.

Ja pra se Burrnesha e ardhshme duhej të mohonte identitetin e saj femëror për të fituar atë mashkullor. Nuk ishte një zgjedhje e lirë, por një domosdoshmëri, siç dëshmohet nga Kanuni, kodi i vjetër i sjelljes shqiptare. Të bëhesh Burrneshë nënkuptonte para së gjithash kryerjen e një ceremonie në prani të burrave më me ndikim të fshatit, zakonisht 12 të moshuarve, gjatë së cilës priheshin flokët dhe adoptoheshin rrobat e burrave, si dhe pushka e shpatullave.

Festa pasonte larjen me raki dhe pije të tjera alkoolike që Burrnesha duhet të pinte derisa të dehej. Ishte një rit ekstrem, edhe sepse që nga ai moment asgjë nuk do të ishte e njëjtë. Nga një grua pa asnjë autoritet dhe të drejtë, vajza do të merrte një rol brenda shoqërisë dhe familjes, ku u bë lider i padiskutueshëm. E gjithë kjo, me kush të mohoje përgjithmonë feminilitetin, duke u bërë burrë në të gjitha aspektet.

“Sot kanë mbetur disa qindra Burrnesha, pothuajse të gjitha të moshuara. Duket se shoqëria shqiptare dhe kosovare më në fund e ka hequr qafe këtë praktikë, e cila detyroi shumë vajza në një ndryshim të detyruar gjinor dhe shumë shpesh të diktuar nga kërkesat barbare të një shoqërie patriarkale. Një shoqëri që i shihte gratë të nënshtrohen vetëm në funksionin riprodhues dhe kujdestar të familjes, e cila nuk i kuptonte dallimet e tyre seksuale dhe psikologjike”, përfundon artikulli.

---