Çfarë mësuam nga zgjedhjet në të gjithë Evropën?

Këtu janë pesë arritje nga zgjedhjet evropiane, të cilat panë që grupet politike centriste të Evropës dolën relativisht të padëmtuara, e djathta ekstreme fitoi dhe presidenti francez u shty për të marrë një vendim të rëndësishëm.

Partitë e ekstremit të djathtë të Evropës ishin fituese në shumë vende, duke dalë në krye në Francë, Itali dhe Austri, ndërsa AfD e Gjermanisë doli e dyta, por ende përpara partisë SPD të kancelarit Olaf Scholz dhe e djathta e fortë gjithashtu rezultoi mirë në Holandë, raporton AFP.

Por ekspertët paralajmëruan që të mos lexohet shumë për suksesin e tyre.

“E djathta ekstreme bëri mirë, por jo shkëlqyeshëm — të mos harrojmë se këto janë zgjedhje të rendit të dytë,” tha Francesco Nicoli, një bashkëpunëtor vizitor në institutin e mendimit – Bruegel.

“Nuk mund të themi se kjo është një shtytje shumë, shumë domethënëse siç janë gjërat,” tha Christine Verger, nënkryetare e grupit të mendimit Jacques Delors. “Mund të ketë lëvizje brenda grupeve politike. Ne nuk e dimë se ku do të përfundojnë disa eurodeputetë.”

Një pyetje e madhe që ngrihet është nëse dy grupet kryesore të së djathtës ekstreme në parlament, Identiteti dhe Demokracia (ID) dhe Konservatorët dhe Reformistët Evropianë (ECR) mund të bashkohen, duke krijuar një supergrup. Verger e hodhi poshtë këtë nocion pa kontroll.

“Unë absolutisht nuk besoj në një bashkim, nuk bëhet fjalë që ID dhe ECR të bashkohen,” tha ajo për AFP, transmeton albinfo.ch.

ECR përfshin kryeministren italiane të ekstremit të djathtë, Giorgia Meloni, partia e të cilës doli në krye në zgjedhje.

Për sa i përket ndikimit të mundshëm të së djathtës ekstreme në ligjbërjen në Parlamentin Evropian, ekspertët dukeshin të sinqertë.

“Numri në rritje i eurodeputetëve të ekstremit të djathtë ka të ngjarë të ketë vetëm një ndikim të kufizuar në BE,” parashikoi ekspertja Marta Lorimer. “Ata nuk formojnë një pakicë bllokuese.”

Humbësi më i madh i zgjedhjeve ishte Macron, pasi partia e tij liberale u përplas nga Tubimi Kombëtar i Francës, i udhëhequr nga Marine Le Pen.

Presidenti francez u përgjigj duke shpërndarë me shpejtësi parlamentin kombëtar të Francës dhe duke bërë thirrje për zgjedhje të parakohshme.

“Franca mbetet një vend i madh me një president që ka shumë pushtet”, tha Verger.

Sipas saj, si kreu i një shteti të madh anëtar të BE-së, Macron do të mbetet një lojtar i rëndësishëm në skenën evropiane. Por ajo tha se performanca e dobët zgjedhore e partisë së tij do ta bënte atë “të humbiste njëfarë ndikimi” brenda grupimit Renew që i përket dhe parlamentit në përgjithësi.

Kthimi i Von der Leyen

Analistët ranë dakord se ishte një natë mjaft e mirë për Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen, e cila shpreson të sigurojë një mandat të dytë pesë-vjeçar pas votimit.

Ajo do të ketë nevojë për mbështetjen e 27 liderëve të BE-së dhe të parlamentit të ri dhe në këtë të fundit të dhënat sugjerojnë se von der Leyen mund të marrë frymë lehtësuese.

Partia e saj, Partia Popullore Evropiane (EPP), mbetet grupimi më i madh i parlamentit dhe ekspertët parashikuan se ajo do të ishte në gjendje të merrte votat shtesë që i nevojiten.

Nga ana tjetër, ishte një natë zhgënjyese për grupin politik të të Gjelbërve, i cili do të humbasë rreth 20 ligjvënës të BE-së në një rezultat që nuk ishte befasi.

“Të gjelbrit janë humbësit e qartë, dhe Macron po ashtu, por sërish këto ishin tendenca të dukshme më parë”, tha Nicoli.

Shqetësimet evropiane për sigurinë dhe koston e jetesës pas shpërthimit të luftës në Ukrainë në 2022, dhe çështje të tjera, duke përfshirë migrimin, e zhvendosën mjedisin si një shqetësim i votuesve.

“Të Gjelbrit nuk kanë qenë shumë të vendosur për t’iu përgjigjur këtyre kërkesave,” shtoi Nicoli.

Dhe në të gjithë Evropën, kundërshtarët e krahut të djathtë e kanë kanalizuar me sukses pakënaqësinë në zemërim ndaj shtytjes mjedisore të BE-së gjatë viteve të fundit.

Ai vuri në dukje suksesin e të Gjelbërve në Holandë dhe Spanjë si dhe në vende më të vogla në veri dhe baltik, duke përfshirë Danimarkën dhe Lituaninë.

Pjesëmarrje më e lartë

Rreth 360 milionë njerëz mund të votonin në zgjedhje dhe si lajm i mirëpritur, pjesëmarrja ishte më e larta në 20 vjet me rreth 51 për qind, sipas të dhënave të përkohshme të BE-së.

“Lajmi i mirë për demokracinë është se pjesëmarrja duket se do të jetë mbi gjysma e elektoratit, megjithëse është ende nën përqindjet e pjesëmarrjes për zgjedhjet kombëtare dhe shumë e ulët në vende si Sllovakia dhe Lituania,” tha Heather Grabbe, anëtare në Bruegel.

---