Lajme

Reformat zvicerane të pensioneve, çfarë ndodh pas referendumit?

Zvicra nuk e ka përfunduar rregullimin e sistemit të saj të pensioneve.

E hënë, 26 Shtator 2022 - 23:20 albinfo.ch

Rishikimi i sistemit të pensioneve të pleqërisë që iu dorëzua qytetarëve të dielën ishte vetëm hapi i parë. Ajo do të pasohet nga një reformë e sistemit të pensioneve profesionale dhe barazia gjinore mbetet një nga çështjet kryesore, transmeton Albinfo.ch. I gjithë sistemi duhet të reformohet për të ruajtur nivelin e pensioneve në afat të gjatë dhe për të reduktuar pabarazitë.

Kjo për shkak se shuma e pensionit të marrë në pension nuk varet vetëm nga shtylla e parë e dispozitave zvicerane të pensionit, por edhe nga skema e pensioneve profesionale (e njohur edhe si shtylla e dytë) dhe skema e pensioneve private (shtylla e tretë). Sigurimi shtetëror i pleqërisë supozohet të garantojë nivelin minimal të jetesës, skema e pensioneve profesionale të ruajë të njëjtin standard jetese dhe shtylla e tretë të mbulojë nevojat shtesë individuale. Edhe pse funksionojnë ndryshe, si shtylla e parë ashtu edhe ajo e dytë ndikohen nga rritja e jetëgjatësisë, përcjell tutje Albinfo.ch.

Rënia e numrit të punëtorëve në raport me numrin e pensionistëve kërcënon ekuilibrin financiar të dy shtyllave. Vitet e fundit, pensionet profesionale kanë vuajtur edhe nga normat e ulëta të interesit, të cilat kanë ulur kthimet nga investimet e fondeve të pensioneve. Pas refuzimit të votuesve të një rishikimi të parë të skemës së sigurimeve të pleqërisë dhe pensioneve profesionale në vitin 2017, draftet u ripunuan veçmas. Shtylla bazë ishte e para që pati sukses, por një reformë e skemës së profesionit është aktualisht në duart e parlamentit. I quajtur BVG21/LPP21, ai parashikon një ulje të shkallës me të cilën kapitali i akumuluar ndër vite konvertohet në pension. Kështu, numri i pensioneve do të bjerë, ndërsa kontributet (të paguara në pjesë të barabarta nga punonjësit dhe punëdhënësit) do të mbeten të pandryshuara. Për të zbutur efektet e kësaj mase te gjenerata në tranzicion, e cila do të dalë në pension menjëherë pas hyrjes në fuqi të BVG/LPP21, reforma synon të kompensojë humbjen e pensionit me një shtesë mujore.

Drafti i ri parashikon gjithashtu uljen e pagës minimale nga e cila zbriten kontributet (deduktimi i koordinimit), i cili duhet t’u mundësojë individëve me të ardhura të ulëta të marrin pjesë më shumë. Kjo do të ishte me përfitim të veçantë për gratë, pasi ato kontribuojnë më pak në pensionet profesionale dhe për këtë arsye marrin shuma shumë më të ulëta se burrat kur dalin në pension.

Pabarazi të konsiderueshme

Në vitin 2020, pensionistët femra morën pensione mesatare vjetore që ishin 34% më të ulëta se homologët e tyre meshkuj, sipas një raporti të ri të qeverisë. Ky çekuilibër vërehet kryesisht në shtyllën e dytë, pasi vetëm punonjësit me një nivel të caktuar të ardhurash janë të detyruar të kontribuojnë, ndërsa të gjithë duhet të kontribuojnë në financimin e shtyllës bazë. Në vitin 2020, 70% e meshkujve merrnin pension profesional, krahasuar me vetëm 49% të femrave. Ndërsa ndër përfitueset, femrat kanë marrë 43% më pak.

Përmbajtja e jashtme

“Kur punësimi i një personi ndërpritet ose me kohë të pjesshme, akumulimi i kapitalit pensional ngadalësohet”, thotë Brenda Duruz-McEvoy, drejtuese e politikave sociale dhe eksperte pensionesh në Qendrën Patronal, një organizatë zvicerane e punëdhënësve. Megjithatë, ajo thekson se gratë beqare tashmë kanë një nivel pensioni të ngjashëm me burrat beqarë. Carola Togni, një profesore në Universitetin e Punës Sociale dhe Shëndetit në Lozanë, beson se ekzistenca e një kërkese të të ardhurave minimale për të qenë në gjendje të kontribuojë në skemën e pensioneve profesionale kufizon veçanërisht anëtarësimin e grave: “Ato janë të mbipërfaqësuara në mesin e atyre të ulëta dhe madje edhe të ardhura shumë të ulëta për shkak të punës me kohë të pjesshme, pabarazive në paga dhe vlerës së ulët të pagave të vendeve të punës në të cilat gratë janë shumicë.”, përcjell Albinfo.ch.

Ndërkohë që organizata e punëdhënësve është në favor të braktisjes së plotë të zbritjes së koordinimit për të forcuar kursimet në shtyllën e dytë, ajo dëshiron të ruajë një kufi minimal të të ardhurave për anëtarësimin në skemën profesionale. “Për të shmangur kostot e tepërta administrative, duhet të ruhet një prag hyrjeje, por duhet të marrë parasysh të gjitha të ardhurat e punonjësit, përfshirë ato të fituara me punëdhënësit e tjerë,” thotë Duruz-McEvoy. Duke vepruar në nivele të tjera.

Thjesht ulja e zbritjes së koordinimit, siç parashikohet në reformën e shtyllës së dytë, nuk do të mjaftojë thotë Togni. “Për sa i përket përfitimeve, BVG/LPP reflekton dhe përforcon pabarazitë në tregun e punës pa asnjë mekanizëm kompensimi, ndryshe nga shtylla e parë, e cila parashikon masa të caktuara si bonusi arsimor apo shpërndarja e pensioneve ndërmjet bashkëshortëve”. Ajo beson se rreziku është që më shumë gra të kontribuojnë në shtyllën e dytë, por kjo nuk do t’i nxjerrë nga varfëria në moshën e pensionit. Ajo mendon se reformat e vazhdueshme të shtyllës së parë dhe të dytë do të rrisin pabarazitë, veçanërisht për gratë e shtresës së mesme dhe ato me paga të ulëta ose pa të ardhura. “Masat e tjera si rritja e pagave, veçanërisht për gratë me paga të ulëta, do të përmirësonin t financimin e pensioneve,” thotë Togni.

Për Duruz-McEvoy, mbështetja e pjesëmarrjes së grave në tregun e punës është një prioritet, duke lënë të lirë çdo familje të organizohet ashtu siç dëshiron. “Ka shumë stimuj në kundërshtim me interesat e grave, shoqërisë dhe ekonomisë që duhet të braktisen,” thotë ajo. Ajo përmend taksimin e tepërt mbi të ardhurat e dyta, subvencionet e premisë së sigurimit shëndetësor të kalibruar keq dhe vështirësitë me kujdesin ndaj fëmijëve.

Thelbi i sherrit

Rishikimi i skemës së pensioneve profesionale është aktualisht objekt i një debati veçanërisht përçarës në parlament. Përfaqësuesit e zgjedhur nuk pajtohen për kompensimin që do t’i jepet brezit në tranzicion. E djathta kërkon të kufizojë numrin e përfituesve dhe kohëzgjatjen e masave, të cilat do të penalizojnë gratë dhe personat me të ardhura të ulëta, sipas të majtës. Projekti i është referuar komisionit për të vlerësuar më saktë kostot e skenarëve të ndryshëm.

Por rezultati i votimit të së dielës për pensionin shtetëror të pleqërisë është se skema ka të ngjarë të rrisë tensionet midis dy kampeve, pasi rritja e moshës së pensionit për gratë është gjithashtu një element qendror i reformës së pensioneve profesionale.

E majta kërkon masa të forta në shtyllën e dytë për të kompensuar pabarazitë. Por e djathta, e cila ka shumicën në parlament, kërkon të shmangë ndryshimet e kushtueshme dhe preferon të bëjë rregullime të moderuara në funksionimin e skemës së pensioneve profesionale. Të dyja palët kanë kërcënuar tashmë se do të nisë një referendum ose do të ngrijë projektin përgjithmonë.