Mosha e daljes në pension 66 vjeç, kështu do të krahasohej Zvicra ndërkombëtarisht

Në Zvicër, mosha e daljes në pension 66 vjeç është në diskutim e sipër dhe kjo tashmë vlen në vende të tjera. Një pasqyrë ndërkombëtare tregon se ku qëndron Zvicra, transmeton albinfo.ch.

Iniciativa e pensioneve “Pensionet e sigurta” të Liberalëve të Rinj kërkon që mosha e daljes në pension të rritet në 66 vjeç midis viteve 2028 dhe 2033. Pas kësaj, ajo duhet të zhvillohet në një raport prej 0.8 me jetëgjatësinë. Kjo do të thotë: Nëse jetëgjatësia rritet me 100 ditë, mosha e daljes në pension rritet me 80 ditë.

Sipas parashikimeve të qeverisë federale, mosha e daljes në pension do të rritet me rreth një muaj në vit; në vitin 2050 do të ishin 67 vjet e shtatë muaj.

Mosha e daljes në pension është e rregulluar në mënyra të ndryshme nëpër botë.

Mosha e daljes në pension në Danimarkë është ende 67 vjeç, por ajo rregullohet çdo pesë vjet për të pasqyruar jetëgjatësinë. Synimi është për një periudhë mesatare pensioni prej 15 vjetësh. Sipas parashikimeve, mosha e daljes në pension në Danimarkë në të vërtetë do të jetë 74 në vitin 2065 dhe 77 në vitin 2100, shkruan 20minuten.

Mosha e daljes në pension në Zvicër nuk do të ishte 74 vjeç deri në vitin 2153.

A rrezikon të ndodhë e njëjta gjë edhe në Zvicër?

Sipas Entit Federal të Statistikave, jetëgjatësia në Zvicër do të rritet me rreth një muaj në vit në të ardhmen e afërt. Si rezultat, ne në Zvicër nuk do të arrinim moshën e pensionit 74 vjeç deri në vitin 2153. Prandaj, hapat e rritjes do të ishin të vogla – dhe mund të shkojnë edhe në drejtimin tjetër. Jetëgjatësia ra pak gjatë Covid-19; në vitin 2020 ra me një vit për meshkujt dhe gjysmë viti për femrat. Në të ardhmen pritet sërish një rritje.

A mund të bjerë edhe mosha e pensionit?

Kjo është e mundur me një automatizëm të tillë si ai i parashikuar nga nisma e pensioneve. Në Portugali, ku mosha e daljes në pension është e lidhur me jetëgjatësinë, ajo ra me tre muaj në vitin 2023 për shkak të vdekshmërisë së tepërt për shkak të pandemisë. Mosha e daljes në pension në Portugali tani është 66 vjeç e katër muaj.

Ku qëndron Zvicra në krahasimin ndërkombëtar?

Mosha mesatare e daljes në pension në OECD, e cila ka 38 vende anëtare me të ardhura të larta për frymë, është pak më pak se 65 vjeç. Shumë vende të afërta kanë gjithashtu një moshë pensioni 65 vjeç, duke përfshirë Italinë, Suedinë, Finlandën, Belgjikën, Austrinë, Hungarinë, Poloninë, Spanjën dhe Francën (64.5 vjet). Megjithatë, një rritje është planifikuar në shumë vende: në Gjermani, Belgjikë, Britani të Madhe dhe SHBA në 67. Në Sllovaki dhe Finlandë 69, në Suedi dhe Holandë 70, në Estoni dhe Itali 71 vjet.

Ku është mosha e daljes në pension më e ulët dhe ku më e larta?

Izraeli, Islanda, Norvegjia, Danimarka dhe Holanda kanë një moshë pensioni 67 vjeç dhe për këtë arsye janë në krye të OECD. Në Luksemburg mosha ligjore e pensionit është 62 vjeç, në Kinë dhe Afrikën e Jugut është 60 vjeç.

A punojnë njerëzit kudo deri në moshën zyrtare të pensionit?

Jo, mosha ligjore dhe ajo aktuale e daljes në pension ndonjëherë ndryshojnë. Në Zvicër situata është relativisht e afërt: mosha ligjore e pensionit është 65 vjeç, dalja aktuale nga tregu i punës ndodh mesatarisht në 64.5 vjet. Në Danimarkë, me një moshë pensioni 67 vjeç, njerëzit largohen nga tregu i punës në pothuajse 64 vjeç, në Norvegji në 64 vjeç (mosha ligjore: 67), dhe në Francë dhe Belgjikë gjithashtu katër vjet më herët sesa kërkohet me ligj.

A e lidhin vendet e tjera moshën e daljes në pension me jetëgjatësinë?

Modeli me rritjen automatike të moshës së daljes në pension, që prezantuan Liberalët e Rinj, ekziston tashmë në Portugali dhe Itali. Suedia, Finlanda, Danimarka dhe Holanda gjithashtu e kanë prezantuar atë dhe do ta zbatojnë atë në vitet e ardhshme.

Cilat janë argumentet pro dhe kundër rritjes automatike të moshës së pensionit?

Këshilli Federal e refuzon nismën për një moshë më të lartë pensioni – përafërsisht, për dy arsye: nisma nuk është e mjaftueshme si masë e vetme për të siguruar AHV financiarisht në afat të gjatë.

Së dyti: lidhja automatike midis moshës së pensionit dhe jetëgjatësisë në Kushtetutën Federale u lë njerëzve, Parlamentit dhe Këshillit Federal shumë pak hapësirë për manovrim për të reaguar ndaj situatave të paparashikuara.

Matthias Müller, President i Liberalëve të Rinj, përgjigjet: “Për të zgjidhur problemet financiare të AHV-së në afat të gjatë, ne kemi nevojë për një sistem automatik. Kjo e përshtat moshën e daljes në pension me realitetin, siç ndodh tashmë në vendet e tjera. Për më tepër, Zvicra njeh gjithashtu automatizma të tillë, si indeksi i përzier për rregullimet e pensioneve ose frena e borxhit, një tjetër automatizëm shumë efektiv që është në Kushtetutë”.

 

---