Lajme
Puna deri në 65 vjeç, nga vjen kjo moshë për pension?
Kur AHV u prezantua në vitin 1948, mosha e daljes në pension u vendos në 65 vjeç. Numri mbeti i njëjtë në Zvicër për dekada dhe nuk është rastësi, shkruan albinfo.ch.
Të paktën për meshkujt, mosha e daljes në pension nuk ka ndryshuar që kur është futur 80 vjet më parë. Por numri 65 nuk ra nga qielli atëherë, thotë Christian Koller, drejtor i Arkivit Social Zviceran, teksa u shpreh se përkundrazi, ishte një trend ndërkombëtar në atë kohë.
Gjermania prezantoi sigurimin e pensioneve në fund të viteve 1880. Mosha 70-vjeçare më pas u reduktua në 65 në fillim të shekullit të 20-të. Ngjashëm ishte edhe në Britaninë e Madhe: para Luftës së Parë Botërore kufiri ishte 70 derisa u reduktua në 65, përcjell SRF.
“Megjithatë, ideja për t’u mundësuar të punësuarve të gëzojnë një pension të qetë nuk luajti një rol në përcaktimin e moshës së daljes në pension. Përkundrazi, fokusi ishte në pyetjen se sa kohë një punëtor do të ishte produktiv për ekonominë. Çfarë është disi e arsyeshme? Sa kohë mund të punojnë njerëzit?”, shpjegon Christian Koller.
Dhe u arrit përfundimi: Njerëzit mund të punojnë me efikasitet deri në moshën rreth 65. Si rezultat, AHV në Zvicër u reformua disa herë.
“Rritja e moshës së pensionit fillimisht nuk ishte kurrë një problem”, thotë Martin Lengwiler, profesor i historisë në Universitetin e Bazelit.
Këto reforma kishin të bënin gjithmonë me zgjerimin e AHV-së.
“Kur u themelua AHV, ishte një kompani sigurimesh shumë e varfër. Ajo paguante pensione shumë të vogla nën nivelin jetik. Ky ishte një problem socio-politik deri në fund të viteve 1970. Në këtë kontekst, rritja e moshës së pensionit nuk ishte aspak problem. Nëse po, atëherë bëhej fjalë për uljen e moshës së pensionit. Dhe kjo u bë edhe me gratë”, ka shpjeguar tutje Koller.
Sipas tij, përveç këtyre rregullimeve, mosha e pensionimit në Zvicër ka mbetur e njëjtë me dekada, gjë që është e jashtëzakonshme në krahasimin ndërkombëtar.
“Debati është ngritur vazhdimisht, natyrisht edhe nga pikëpamja e financimit. Në thelb: sa më gjatë të jetojnë njerëzit dhe të dalin në pension në të njëjtën kohë, aq më shumë kushton. Megjithatë, një rritje e përgjithshme e moshës së pensionit nuk është përfshirë kurrë në një propozim. Sepse padyshim që do të kishte pasur një kohë të vështirë në kutinë e votimit”, ka shtuar ai.
Diskutimi për moshën e daljes në pension është rikthyer në plan të parë
Kohët e fundit, megjithatë, aspekti sesi duhet të financohet AHV në të ardhmen i ka dhënë një shtysë të re debatit për moshën e daljes në pension. Jetëgjatësia në Zvicër po rritet. Numri në rritje i pensionistëve që marrin AHV kompensohet nga gjithnjë e më pak njerëz të punësuar që paguajnë në AHV.
Argumenti i financimit luajti tashmë një rol të rëndësishëm kur mosha e pensionit të grave u rregullua në 65 vjeç në vitin 2022. Ashtu si tani me nismën e pensioneve të të Rinjve Liberalë, e cila kërkon të rrisë moshën e pensionit për të dyja gjinitë. Ndryshimi është se kjo është përpjekja e parë për të vendosur një moshë pensioni mbi 65 vjeç. Nëse kjo do të kishte sukses, do të ishte historike për Zvicrën.
Të tjera nga Lajme
E-Diaspora
-
Nju-Jork: Baleti Kombëtar i Kosovës me dy shfaqje Bëhet e ditur se Baleti Kombëtar i Kosovës, do të realizojë edhe një paraqitje tjetër të...
-
Belgjikë: Kori “Siparantum” do të dhuroj paraqitje dinjitoze
-
Çikago: Pianistja Anila Aliu, me koncert recital
-
Sopranoja Elbenita Kajtazi ndan bursa vjetore për studentët shqiptarë të muzikës
-
BQK: Mbi 112 milionë euro i sollën mërgimtarët në Kosovë vetëm gjatë marsit
Jeta në Zvicër
-
Komiteti parlamentar zviceran kërkon 15 milionë CHF për Kampionatin Evropian të Futbollit për Femra 2025 Një komitet i Dhomës së Përfaqësuesve të Zvicrës ka votuar në favor të një propozimi për...
-
Presidenti i SNB-së paralajmëron për goditje të mundshme inflacioni në Zvicër
-
Gjashtë gjëra që duhet të dini për pagat në Zvicër
-
SNB, 58.8 miliardë fitim neto në tremujorin e parë
-
Konsumatorët zviceranë kanë më shumë para, por më pak fuqi blerëse