Banorët e kantonit Fribourg janë shprehur të dielën në votimin kantonal me dy qëndrime të qarta: refuzuan nismën “Për mbrojtjen e Liqenit Gruyère dhe brigjeve të tij” dhe miratuan financimin për zgjerimin e burgut Bellechasse.

Pas numërimit të votave në 120 nga 122 komunat, iniciativa e parë, e njohur si “Shpëto Laviaux”, u refuzua nga 59.77% e votuesve. Qytetarët duket se ndoqën qëndrimin negativ të Këshillit të Shtetit, të Këshillit të Madh si dhe të komunave përreth, të cilat e konsideruan tekstin “tepër kufizues”.

Propozimi i dytë, i cili parashikon një kredi prej 53.1 milionë frangash për ndërtimin e një burgu të ri qendror në Bellechasse, u miratua me 67.53% të votave. Ky projekt, që i nënshtrohej një referendumi financiar të detyrueshëm, nuk hasi në asnjë kundërshtim dhe u cilësua nga autoritetet si një “zgjidhje e sigurt, e thjeshtë dhe ekonomike”.

Pjesëmarrja në votim arriti rreth 45% të trupës elektorale.

Votuesit në kantonin e Gjenevës refuzuan të dielën dy ligje të ashtuquajtura “korse”, që synonin të kufizonin shpenzimet publike dhe krijimin e vendeve të reja të punës, si dhe një nismë për mbrojtje shtesë të policisë.

Sipas rezultateve paraprake nga votimi me postë, që përfshinte rreth 95% të elektoratit, mbi 53% e votuesve thanë “jo” për kufizimet buxhetore. Edhe nisma e UDC-së “PO, unë mbroj policinë që më mbron mua!” u refuzua bindshëm, me 67% kundër.

Në të kundërt, banorët e Gjenevës miratuan me 60.12% një nismë që synon rritjen e banesave kooperative. Sipas saj, deri në vitin 2030, 10% e stokut të banesave në kanton duhet të jenë në pronësi të kooperativave, duke përdorur edhe të drejtat e parablerjes dhe shpronësimit nëse është e nevojshme.

Ndërkohë, iniciativa e të Gjelbërve për krijimin e korridoreve të mëdha këmbësore dhe zonave shtesë për këmbësorë u rrëzua (57.20% kundër). Por kundër-propozimi i Këshillit të Madh, që përmirëson aksesin në rrugë këmbësore për personat me aftësi të kufizuara, u miratua me 56.97%.

Rezultatet tregojnë një tjetër fitore të së majtës dhe sindikatave, të cilat kishin udhëhequr fushatën kundër ligjeve kufizuese, ndërsa kantoni vazhdon të debatojë mbi menaxhimin e shpenzimeve publike dhe zhvillimin urban.

Nga viti 2027, sigurimi shëndetësor do të mbulojë kostot e abortit. Parlamenti i miratoi këto rregulla me gjithë diskrecionin e tij. Por ku është Zvicra në krahasim me vendet e tjera?

“Komponenti i dytë i masave për të kontrolluar kostot”: emri i të gjitha masave të votuara nga Parlamenti në mars të vitit 2025 nuk parashikonte në asnjë mënyrë shpenzime shtesë për fondet e sigurimeve shëndetësore. Dhe askush nuk do ta kishte menduar se një vendim vendimtar mbi çështjen e diskutueshme të abortit kishte hyrë në fuqi.

Asnjë tregues nuk u dha nga Komisioni i Shëndetit Publik, i cili kishte shqyrtuar paraprakisht grumbullin e dendur të rregullave të reja. Dhe është pa matur fushëveprimin e tij, i cili është një kuriozitet për botën politike zvicerane, që Parlamenti miratoi paketën e masave pranverën e kaluar.

Zvicra mësoi vetëm në fund të gushtit, nëpërmjet një artikulli të botuar në “SonntagsZeitung”, se kostot e aborteve do të mbuloheshin plotësisht nga sigurimi shëndetësor në të ardhmen. Ndryshimi ka të ngjarë të hyjë në fuqi në vitin 2027.

Një sinjal i fortë socio-politik

Kujtojmë se deri më tani, vetëm nga java e 13-të fondet e sigurimeve shëndetësore mbulojnë të gjitha përfitimet mjekësore që lidhen me një shtatzëni, d.m.th. me përjashtim nga zbritja dhe kontributi. Përjashtimi tani do të zbatohet që nga fillimi i shtatzënisë, duke përfshirë edhe abortet.

Ndryshimi është mbi të gjitha një sinjal socio-politik. Gratë e reja që janë në një situatë të pasigurt financiare shpesh kanë një model sigurimi me një zbritje të lartë. Dhe në Zvicër, aborti është relativisht i shtrenjtë: midis 500 dhe 3000 franga, shkruan RTS.

Në varësi të rrethanave, këto gra me të ardhura të ulëta nuk kishin zgjidhje tjetër veçse të kërkonin ndihmë nga organizatat private ose ndihma sociale, gjë që i ekspozonte ato në një kohë shumë të cenueshme. Presioni mbi to për të mbajtur fëmijën ishte pra i konsiderueshëm.

Të kënaqurat u larguan, të zhgënjyerat konservatorët

Prandaj, reagimet politike u dëgjuan a posteriori. E majta ka theksuar rëndësinë simbolike të evolucionit. Bashkëpresidenti i Partisë Socialiste, Mattea Meyer, foli për një “hap të rëndësishëm feminist”. Në qarqet konservatore, përkundrazi, është zemërimi që dominon. “Kur mësova për abortet falas, ishte tepër vonë për të provokuar debatin në Parlament”, reagoi Këshilltari Kombëtar i UDF-së, Andreas Gafner.

Duke shqyrtuar komentet e fundit nga lexuesit, disa shprehin keqardhje që edhe njerëzit e pasur që kanë vepruar pa menduar do të rimbursohen për kostot e abortit. Nga ana e saj, presidentja e PLR ​​Women, këshilltarja kombëtare dhe pediatre Bettina Balmer, tha në SonntagsZeitung se “nëse mbështesim zgjidhjen e vonesës, duhet të integrojmë edhe ndërprerjen vullnetare të shtatzënisë pa penalizim në maternitet”, përcjell albinfo.ch.

Një afat që mbetet i rreptë

Megjithatë, afati zviceran prej dymbëdhjetë javësh mbetet i rreptë krahasuar me vendet e tjera në botë. I azhurnuar rregullisht, pasqyra globale e situatës ligjore e Qendrës për të Drejtat Riprodhuese në New York tregon se Spanja dhe Franca lejojnë abortin deri në javën e 14-të. Në Danimarkë dhe Suedi, ndërprerja e shtatzënisë lejohet deri në javën e 18-të dhe deri në të 20-tën në Zelandën e Re.

Në Kanada, legjislacioni federal nuk kërkon asnjë vonesë. Megjithatë, ka kufizime praktike: klinikat kryejnë aborte të avancuara vetëm në raste specifike. Në shumicën e vendeve progresive me një sistem të zhvilluar shëndetësor publik, kostot e abortit mbulohen plotësisht nga fondet e sigurimeve shëndetësore. Kjo është veçanërisht rasti në Francë, Danimarkë dhe Kanada. Nga ana tjetër, në Gjermani dhe Austri, gratë përkatëse duhet të përballojnë kostot. Përjashtimet vlejnë për njerëzit me të ardhura të ulëta.

Në krahasim ndërkombëtar, Zvicra renditet në krye të vendeve me shkallën më të ulët të abortit: 5 aborte për 1000 gra në vit, si Singapori, tregon një studim i madh ndërkombëtar, bazuar në të dhënat nga viti 2015 deri në vitin 2019.

Këto shifra shpjegohen nga edukimi i detyrueshëm seksual në shkolla, por edhe nga fuqia blerëse dhe disponueshmëria e mirë e kontraceptivëve. Sipas të dhënave aktuale nga Zyra Federale e Statistikave, numri i aborteve ka mbetur relativisht i qëndrueshëm vitet e fundit, me një shkallë veçanërisht të ulët midis 15-19 vjeçarëve.

Tarifat e Shteteve të Bashkuara mbi ilaçet kanë kërcënuar zinxhirët globalë të furnizimit me ilaçe, thotë një shoqatë që përfaqëson kompanitë farmaceutike zvicerane.

Barrierat doganore prishin zinxhirët e prodhimit dhe furnizimit dhe pengojnë kërkimin dhe zhvillimin, tha Interpharma për AWP. Ato gjithashtu kërcënojnë të dëmtojnë përgjithmonë bashkëpunimin e ngushtë dhe të rëndësishëm ekonomik midis Zvicrës dhe SHBA-së.

Shoqata shpreson që bisedimet dypalëshe të mund të vazhdojnë për të ulur ose përjashtuar tarifat mbi ilaçet, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, njoftimi është një “thirrje zgjimi”, thotë Interpharma. Plani i Trump godet sektorin më të rëndësishëm të eksportit të Zvicrës, i cili është thelbësor jo vetëm për prosperitetin, por edhe për të ardhurat tatimore dhe kërkimin. Vetëm në vitin 2024, dega eksportoi ilaçe me vlerë më shumë se 100 miliardë CHF.

Shoqata u kërkoi politikanëve zviceranë të dërgojnë shpejt sinjale të dukshme për të siguruar konkurrencën ndërkombëtare. Këto përfshijnë pezullimin e projekteve të reja rregullatore dhe modernizimin e mekanizmit të çmimeve për terapitë inovative.

Në afat të mesëm, një strategji gjithëpërfshirëse e shkencave të jetës konsiderohet gjithashtu e nevojshme, që do të zhvillohet bashkërisht nga administrata federale, politika dhe industria. Pa një fokus të qartë në rolin e industrisë farmaceutike në ekonomi dhe kujdes shëndetësor, pengesat ekzistuese do të mbeten.
“Vazhdimi si më parë nuk është një mundësi”, tha Interpharma. Vetëm me zgjidhje konstruktive është e mundur të ruhet industria farmaceutike si një motor rritjeje, përfundon shoqata.

Në Gjenevë, midis 6,000 dhe 10,000 njerëz demonstruan të shtunën në solidaritet me Palestinën. Ky është demonstrata më e madhe pro-palestineze në kanton që nga viti 2023. Rreth 2000 demonstrues u mblodhën gjithashtu në Bellinzona (TI).

Policia kantonale numëroi më shumë se 6,000 njerëz, Keystone-ATS më shumë se 8,000 dhe organizatorët më shumë se 10,000. Në origjinë të demonstratës, lëvizja BDS (Bojkotim-Disinvestim-Sanksione) kritikoi Zvicrën, e cila “nën maskën e neutralitetit, demonstron bashkëpunimin e saj me Izraelin”.

Duke folur para turmës kompakte në Place de Neuve, një anëtar i kolektivit u bëri thirrje institucioneve dhe kompanive zvicerane që të ndërpresin menjëherë çdo bashkëpunim me Izraelin. “Gjenocidi vazhdon dhe Izraeli përdor urinë masive si armë për të përsosur spastrimin etnik të popullsisë së Gazës”, këmbënguli BDS.

Demonstruesit u shtrinë përtokë në rrugët e ulëta për të “denoncuar bashkëpunimin financiar të UBS me Shtetin e Izraelit”. Një banderolë u vendos gjithashtu përpara degës në Bel-Air. Në procesion, fotot e fëmijëve të vrarë në Gaza u shfaqën në pankarta të mëdha, me emrat dhe moshën e tyre.

Sipas BDS, njohja e fundit e Shtetit të Palestinës nga disa shtete perëndimore nuk e ndryshon urgjencën e situatës në terren për popullsinë palestineze. Në turmë, shumë pankarta kritikonin sjelljen e Zvicrës. “Zvicër, ju nuk e njeh Palestinën. Unë nuk ju njoh më”, mund të lexonim. Një demonstrues tjetër mbante një pankartë të thjeshtë: “Turp”, shkruan RTS.

Turma, shumë kompakte në fillim, pastaj lëvizi nëpër rrugët e ulëta, kaloi Pont du Mont-Blanc për të përfunduar pas stacionit, në Parc des Cropettes. Mobilizimi ishte pa incidente. Midis demonstruesve ishin shumë të rinj dhe familje që erdhën për të mbështetur popullin palestinez, transmeton albinfo.ch.

Turma në Bellinzona gjithashtu pavarësisht shiut

Në të njëjtën kohë, më shumë se 2000 demonstrues u mblodhën në Bellinzona për të njëjtën kauzë, sipas shifrave të policisë bashkiake. Nën një shi të rrëmbyeshëm, ata marshuan nga një vend pranë stacionit drejt Piazza Governos, selisë së qeverisë së Ticinos, duke kërkuar që Këshilli Federal “të respektojë angazhimet e tij në lidhje me të drejtat humanitare”.

“Palestina libera, liberi tutti!” (Palestina e lirë, të gjithë të lirë!”), mund të lexonim në veçanti në një tabelë të mbajtur nga një grua e re. “Ndal armëve, ndal punëve të pista”, shkruhej në një tjetër. Shumë familje morën pjesë në demonstratë.