Fëmijët e punëtorëve sezonalë nuk mund të bashkoheshin me prindërit, tani kërkohet të ndryshohet rregulli

Shumë njerëz duhej të qëndronin larg fëmijëve të tyre për periudha të gjata

Për shumë vite mijëra fëmijë të punëtorëve sezonalë nuk mund të jetonin në Zvicër me prindërit e tyre, ose duhej ta bënin këtë ilegalisht. Kjo ka lënë gjurmë në shumë familje. Tani një shoqatë po bën fushatë për korrigjim nga qeveria.

“Kjo histori nuk ka ndodhur në mesjetë apo në ndonjë vend të largët, por në Zvicër, atdheun e Kryqit të Kuq. Ishte një sulm ndaj integritetit të familjes dhe askush në atë kohë nuk e ngriti zërin në protestë”. Kjo ishte deklarata hapëse nga Egidio Stigliano, nënkryetar i shoqatës Tesoro, e cila u inaugurua zyrtarisht më 1 tetor në Cyrih, përcjell albinfo.ch. 

Grupi kërkon falje zyrtare nga autoritetet zvicerane dhe kompensim, qoftë edhe një shumë simbolike, për viktimat e programit të punëtorëve sezonalë. 

Çfarë saktësisht nënkuptohet këtu? Puna sezonale ka ekzistuar gjatë historisë. Megjithatë, për një periudhë të caktuar, në Zvicër ekzistonte statusi i punonjësit të huaj. I krijuar nga legjislacioni federal për qëndrimin për shtetasit e huaj në 1931, ky program i përkiste “një politike të përgjithshme migracioni që synonte të siguronte fleksibilitetin e nevojshëm për nevojat e ekonomisë dhe në të njëjtën kohë të dekurajonte imigracionin masiv”, sipas Fjalorit Historik të Zvicrës. 

Ekonomia zvicerane në fakt përfitoi mjaft nga ky program. Për shembull, ajo i mundësoi asaj të përballej me pasojat e krizës së naftës në vitet 1970. Kriza në njëfarë mënyre u eksportua – thjesht me anë të një reduktimi drastik të këtyre kontratave të punës.  

Fëmijët ‘të paligjshëm’ 

Çfarë përfshinte në fakt kjo leje pune? Punonjësit sezonalë mund të banonin jo më shumë se nëntë muaj të vitit në Zvicër, ata kishin të drejtë vetëm për përfitime të kufizuara për sa i përket sigurimeve shoqërore dhe nuk mund të ndryshonin punë gjatë sezonit. 

Gjithashtu nuk lejohej bashkimi familjar. Me fjalë të tjera, njerëzit që erdhën në Zvicër “për sezonin”, veçanërisht në sektorin e mikpritjes dhe ndërtimit, nuk mund të sillnin familjet e tyre me vete. Nëse të dy bashkëshortët kishin leje sezonale, duhej t’i linin fëmijët në shtëpi. 

Megjithëse u bënë disa përmirësime (për shembull, në vitin 1964 Italia mori koncesionin që pas pesë sezoneve të njëpasnjëshme lejet sezonale u bënë autorizime vjetore, të cilat jepnin të drejtën e bashkimit familjar), kjo situatë vazhdoi deri në vitin 2002, kur statusi sezonal u hoq me futjen e tij të lëvizjes së lirë të njerëzve ndërmjet Zvicrës dhe BE-së. 

Ndërsa ekonomia zvicerane përfitonte nga punëtorët sezonalë, statusi i detyruar mbi ta shënoi shumë familje për jetën, përcjell tutje albinfo.ch. 

Shumë njerëz duhej të qëndronin larg fëmijëve të tyre për periudha të gjata. Megjithatë, shumë të tjerë i futën në Zvicër ilegalisht. Këta fëmijë duhej të mbaheshin jashtë syve, për të shmangur zbulimin dhe ndoshta dëbimin nga autoritetet. 

Duke përshëndetur një tren 

Kjo është një situatë që Egidio Stigliano, tani 61 vjeç dhe një terapist neuropedagogjik në kantonin St Gallen, në Zvicrën lindore, e përjetoi drejtpërdrejt si fëmijë, shkruan Expatica. 

Prindërit e Stigliano u larguan nga rajoni i tyre i lindjes, Basilicata në Italinë jugore në vitin 1963, kur ai ishte tre vjeç. Ditën që ata u larguan, ai u nxor në fshat nga gjyshja, kujdesi i së cilës i ishte besuar, për t’i dhënë dorën një treni që kalonte. Në atë kohë ai nuk e kuptoi se prindërit e tij ishin në tren, të nisur për në Zvicër. Sot zëri i tij dridhet ende nga emocionet kur mendon dhimbjen e nënës dhe babait të ri që shikojnë fëmijën e tyre duke u larguar nga larg, pa e ditur se kur do ta shihnin përsëri. 

Kur ai ishte shtatë vjeç, gjyshja i vdiq nga një goditje në tru. Prindërit e tij vendosën të kundërshtojnë ligjin dhe ta çojnë në Zvicër. Pasi arritën në Altstätten, në St Gallen, rregullat e lojës iu sollën në shtëpi. “Më thanë: fëmijë, duhet të rrish në shtëpi gjithë ditën, dhe nëse dëshiron të dalësh e të luash, duhet të dalësh nga prapa dhe të luash në pyll,” kujton ai. 

“Ai dru u bë shtëpia ime në njëfarë mënyre, sepse kaloja ditë të tëra atje, vetëm. Pastaj sa herë që dëgjoja një sirenë, shkoja dhe fshihesha në një vrimë që kisha bërë për veten time, duke menduar se askush nuk do të më gjente kurrë atje. Gjithmonë kam menduar se dikush do të më largojë nga nëna ime.” 

Jeta në hije 

Kishte mijëra djem dhe vajza të tjera si Stigliano, të cilët, veçanërisht në vitet gjashtëdhjetë dhe shtatëdhjetë, u detyruan të jetonin në dollap, siç thoshin ata. Ata ishin si fantazma. Nuk ka shifra zyrtare, por disa vlerësime thonë se vetëm në vitet shtatëdhjetë ishin 15,000. 

“Ajo që mbaj mend më shumë është frika”, thotë Stigliano sot. 

Një ditë, kur pa një grup shkolle në pyll, ai vendosi të mos fshihej më, “sepse dëshira për të qenë me fëmijët e tjerë ishte e tepërt për mua” dhe sepse ata “mund të luanin gjithmonë në diell dhe unë. gjithmonë duhej të qëndronte në hije”. 

Një zonjë iu afrua dhe i foli në italisht – “ndoshta sepse nuk isha flokëbardhë”. Ajo e pyeti emrin e tij dhe çfarë po bënte atje. 

“Ajo ishte mësuese shkolle. Ajo u kthye në fshat dhe raportoi çështjen, thjesht duke synuar të më fuste në shkollë,” shpjegon ai. 

Megjithatë, disa orë më vonë, policia po trokiste në derë, duke thënë se fëmija duhej të kthehej në Itali. Por punëdhënësi i babait të tij ndërhyri, duke garantuar për të dhe duke bindur autoritetet që të lejonin Stigliano të qëndronte me prindërit e tij dhe madje të shkonte në shkollë. “Kapitalizmi fitoi ditën,” kujton ai me një nuancë sarkazme. 

Rritja e ndërgjegjësimit 

Por plagët kanë mbetur, duke u rishfaqur gjatë takimeve, ndonjëherë takimeve të rastësishme, me njerëz të tjerë që ndajnë këtë të kaluar. Kështu lindi ideja për shoqatën Tesoro. 

“Nuk është hakmarrje apo diçka e tillë. Ajo që duam është që të gjithë të reflektojnë pak për këtë – edhe në lidhje me ngjarjet aktuale, duke parë se si trajtohen emigrantët në shumë vende – dhe në një mënyrë të veçantë politikanët zviceranë, në mënyrë që diçka e tillë të mos ndodhë më kurrë”, ai shpjegon. 

Përveç një faljeje nga qeveria federale, shoqata kërkon dëmshpërblim për viktimat. Do të ishte thjesht “simbolike”, thekson Stigliano. “Personalisht, as që do ta përdorja këtë fjalë [kompensim]. Mund të jetë vetëm një frangë. Është një aspekt për të cilin nuk jemi shumë të shqetësuar.” 

Qëllimi është me të vërtetë ndërgjegjësimi, siç ka ndodhur në rastin e “Fëmijëve të skllevërve”, fëmijëve jetimë dhe reparteve që u jepeshin fermerëve deri në vitet 1960 në Zvicër. 

Stigliano synon të bëjë që trauma të njihet, edhe sepse jo të gjithë fëmijët e përfshirë e kaluan përvojën pa shenja, thotë ai. Dhe jo më pak e rëndësishme, për të stimuluar kërkimin historik për ato vite, të cilat përveç studimit të çuditshëm, si libri i Marina Frigerio, i vitit 2012, Fëmijët e Ndaluar, nuk e kanë trajtuar shumë këtë temë. 

Pyetje parlamentare 

Megjithatë, kjo çështje së shpejti do të shfaqet në parlament. Është marrë nga Samira Marti nga Partia Socialdemokrate. 

“Ne duhet të rivlerësojmë gjithë këtë çështje të kriminalizimit të fëmijëve të punëtorëve sezonalë – në aspektin e opinionit publik, politikës dhe historisë,” thotë ajo. “Ka gjithashtu nevojë për njohje dhe një lloj ndryshimi simbolik për atë që ishte shkelje e të drejtave të njeriut.” 

Gjatë seancës parlamentare dimërore Marti synon të kërkojë një deklaratë për këtë çështje nga qeveria. “Atëherë do të shohim se çfarë hapash mund të ndërmerren, në konsultim me shoqatën Tesoro.” 

 

---