Aksident tragjik: Humb jetën në Zvicër 39 vjeçari nga Maqedonia e Veriut

Një 39-vjeçar nga Maqedonia e Veriut ka humbur jetën tragjikisht si pasojë e një aksidenti të rëndë.

Aksidenti ka ndodhur në Schlieren, kantoni i Cyrihut, teksa raportohet se shoferi, po ashtu 39-vjeçar nga Maqedonia e Veriut, pas përplasjes fillimisht u largua nga vendi i ngjarjes, më pas u vetëdorëzua, shkruan Blick, transmeton albinfo.ch.

Sipas raportit zyrtar të Policisë Kantonale të Cyrihut, aksidenti ndodhi të shtunën rreth orës 23:30. Automjeti, një SUV i fuqishëm BMW me mbi 500 kuaj fuqi, po lëvizte nga Engstringerstrasse drejt Grabenstrasse.

Ekspertët e policisë, bazuar në gjurmët në vendin e ngjarjes, raportuan se makina po lëvizte me shpejtësi shumë më të madhe se ajo e lejuar, në një zonë ku kufizimi është 30 km/h.

Pas një kthese djathtas, vozitësi humbi kontrollin mbi automjetin e fuqishëm. Automjeti doli nga rruga nga ana e djathtë, duke shkaktuar një seri përplasjesh. Së pari rrëzoi një dritë për ndriçim në rrugë, më pas goditi një pemë pranë rrugës, në fund, u përplas me pjesën e përparme, në fasadën e një shtëpie banimi.

Sipas raportimeve, pas aksidentit, pasagjeri – një 39-vjeçar nga Maqedonia e Veriut – mori lëndime të rënda. Në vend që të kërkonin ndihmë të menjëhershme, shoferi dhe një grua, ende e paidentifikuar, që ishte në automjet, u larguan nga vendi i ngjarjes, duke e lënë viktimën pa ndihmë. Shërbimet e emergjencës arritën shpejt dhe e transportuan të plagosurin në spital, ku ai ndërroi jetë të dielën pasdite.

Shoferi dorëzohet, pasagjerja në kërkim

Policia dhe Prokuroria Publike e Cyrihut-Sihl nisën menjëherë një hetim të gjerë. I detyruar nga rrethanat, vozitësi u paraqit në stacionin e policisë të dielën, pak para orës 12:00, dhe iu dorëzua autoriteteve.

Hetimi vazhdon pa ndërprerje, ndërsa policia ende kërkon gruan që ishte në automjet për të zbuluar rolin dhe identitetin e saj.

Sllovenia mbetet pa përzgjedhës, Kosova një prej shkaktarëve

Matjaz Kek nuk do të vazhdojë më detyrën e trajnerit të kombëtares së Sllovenisë në futboll. Pas shtatë viteve në krye të ekipit, tekniku 64-vjeçar dhe Shoqata e Futbollit të Sllovenisë (NZS) kanë vendosur t’i japin fund bashkëpunimit, vendim që u konfirmua përmes një deklarate zyrtare.

Kontrata e Kek kishte skaduar më 30 nëntor dhe, pas një takimi me presidentin e federatës, palët ranë dakord se nuk do ta rinovonin atë.

Sllovenia nuk pati kampanjë të suksesshme në kualifikimet për Botërorin 2026. Ishte në Grupin B së bashku me Zvicrën, Kosovën dhe Suedinë.

E përfundoi grupin në vendin e tretë me katër pikë.

Përfaqësuesja e Kosovës më 10 tetor fillimisht barazoi pa gola me Slloveninë në “Fadil Vokrri”. Ndërsa më 15 nëntor Kosova e mposhti Slloveninë 2:0 në Lubjanë.

Sipas raportimeve, pas takimit mes presidentit të federatës dhe Kekut, u konfirmua se rrugët e tyre ndahen pas një periudhe të gjatë bashkëpunimi.

Ndërkohë, mediat kroate raportojnë se Zvonimir Boban, figura kryesore te Dinamo Zagreb, pritet ta emërojë shumë shpejt Matjaz Kekun trajner të klubit nga kryeqyteti kroat.

Cyrih: Sekuestrohen 23 milionë franga të pastruara me Bitcoin

Policia në Kantonin e Cyrihut i ka dhënë një goditje pastrimit të parave të kriptomonedhave. Bitcoin me vlerë 23 milionë franga zvicerane janë sekuestruar, raporton zyra e prokurorit publik, transmeton albinfo.ch.

I ashtuquajturi “përzierësi i Bitcoin” operohej nga autorë të panjohur nën emrin “cryptomixer.io” që nga viti 2016. Fondet buronin kryesisht nga transaksione të paligjshme të rrjetit të errët, pagesa ransomware, dyqane mashtruese online, vjedhje kriptomonedhash dhe krime të tjera, shkruan azonline.ch

Një mikser Bitcoin përzien Bitcoin-et e depozituara me Bitcoin-et e përdoruesve të tjerë përmes transaksioneve të shumta për të parandaluar gjurmimin.

Pas muajsh hetimesh, një infrastrukturë e dyshuar serveri u zbulua dhe u mbyll në Kantonin e Cyrihut. Mbi një miliard franga zvicerane janë pastruar në Bitcoin nëpërmjet platformës së lidhur, me kompjuterin që fshihte origjinën e Bitcoin-eve nëpërmjet transaksioneve të shumta të blerjes dhe shitjes.

Fondet e pastra buronin nga krimet dhe aktivitetet e paligjshme.

Nuk dihet ende se kush e kishte operuar dhe përdorur platformën. Hetimet janë duke vazhduar.

Megen (LU): 44 persona evakuohen pas shpërthimit të gazit në garazh

Një shofere 72-vjeçare shkaktoi një aksident në një garazh nëntokësor në Meggen, Lucernë, të shtunën në mbrëmje, duke dëmtuar një tub gazi. Për pasojë, dyzet e katër banorë u desh të evakuoheshin përkohësisht, transmeton albinfo.ch.

Sipas zyrës së prokurorit publik, makina fillimisht u përplas me një kangjellë metalike dhe më pas me një mur. Goditja dëmtoi një tub gazi, siç thuhet në njoftimin për shtyp të lëshuar të hënën, raporton sda.ch.

Departamenti i zjarrfikësve të Meggen-it evakuoi 44 persona nga pesë ndërtesa përreth. Rreth pesë orë më vonë, të dielën në mëngjes, afërsisht në orën 3:00 të mëngjesit, banorët ishin në gjendje të ktheheshin në apartamentet e tyre.

Gruaja që ngiste makinën dhe pasagjerja e saj u dërguan në spital si masë paraprake. Dëmi i pronës vlerësohet në rreth 45,000 franga zvicerane.

Miliarderi zviceran bën thirrje për taksa më të larta për super të pasurit

Bashkëthemeluesi i kompanisë Partners Group, Alfred Gantner, po bën thirrje për taksa më të larta për super të pasurit. Megjithatë, ai nuk është në favor të taksës mbi trashëgiminë, e cila u hodh poshtë nga votuesit zviceranë, në referendumin e djeshëm, transmeton albinfo.ch.

Bashkëpronari i Partners Group dhe miliarderi Alfred Gantner mbështet taksa më të larta për individët me pasuri shumë të mëdha. Kjo mund të zbatohet përmes një sistemi tatimor më progresiv për të pasurit, siç i tha ai gazetës Tages-Anzeiger.

Pas humbjes së iniciativës së Socialistëve të Rinj (Juso) mbi taksën mbi trashëgiminë, çështja e taksave për super të pasurit mbetet një temë e nxehtë në Zvicër.

Por pse një miliarder po bën thirrje për taksa më të larta? “Nuk është në rregull që një pakicë e zgjedhur në këtë vend të ketë pasuri të madhe, ndërsa të tjerët nuk e dinë se si do t’i paguajnë primet e sigurimit shëndetësor dhe qiranë e tyre”, shpjegoi ai për gazetën. Ai nuk është i bindur nga iniciativa e Socialistëve të Rinj për taksën mbi trashëgiminë, e cila u refuzua me pothuajse 80 për qind të votave, përcjell albinfo.ch. Taksat mbi trashëgiminë, argumenton ai, janë të lehta për t’u anashkaluar.

A do të ishte i gatshëm miliarderi i Partners Group të paguante taksa të tilla mbi pasurinë e tij? Po, thotë Gantner. Sepse ai nuk e ka fituar “thjesht” pasurinë e tij.

“Me asete prej, për shembull, 3 miliardë frangash zvicerane (sa ka ai), ndoshta 60 milionë do të duheshin paguar si taksa në vit”, llogarit ai. Megjithatë, ai arrin një kthim prej 2 deri në 3 për qind mbi këtë pasuri çdo vit. Në fund, pasuria thjesht nuk do të rritej më tej, gjë që ai mund ta pranojë.

Alfred Gantner është veçanërisht kritik ndaj taksimit me shumë të plotë për të huajt e pasur. Ai e konsideron shumë të dyshimtë kur dikush paguan taksa për 20 milionë franga, ndërsa një fqinj më i pasur nga jashtë paguan vetëm një milion në zyrën e taksave sipas sistemit të taksimit me shumë të plotë.

Alfred Gantner është ndër njerëzit më të pasur në kantonin e Lucernës. Pasuria e tij vlerësohet në 2.5 deri në 3 miliardë franga dhe rrjedh nga bashkëpronësia e tij në Partners Group, një ofrues global i shërbimeve financiare me seli në kantonin e Zug.

Vernier (GE): Sërish dyshime për mashtrim zgjedhor

Dyshohet se parregullsi mund të kenë ndodhur përsëri në zgjedhjet për këshillin bashkiak në Vernier, Gjenevë. Kjo u njoftua nga Kancelaria e Shtetit të Gjenevës, transmeton albinfo.ch.

Ekziston dyshimi se disa fletë votimi janë plotësuar nga të njëjtët individë, siç pati ndodhur edhe në zgjedhjet e mbajtura në pranverë. Ato zgjedhje u shpallën të pavlefshme dhe u përsëritën këtë të diel.

Sipas Kancelarisë së Shtetit, më shumë se 200 fletë votimi janë prekur. Kjo përfaqëson afërsisht 3 për qind të të gjitha fletëve të votimit të hedhura, shkruan srf.ch.

Grupi rreth Këshilltarit të Shtetit Pierre Maudet në Fokus.

Grupi i ri i udhëhequr nga Këshilltari i Shtetit Pierre Maudet (më parë i FDP), Liritë dhe Drejtësia Sociale (LJS), do të kishte fituar gjashtë vende në zgjedhjet e para – nëse nuk do të kishte ndodhur anulimi. Dyshimi për mashtrim zgjedhor lindi sepse dy kandidate femra, një nga FDP dhe një nga SP, u shfaqën jashtëzakonisht shpesh në listat e LJS, duke arritur kështu rezultate të shkëlqyera.

Një analizë grafologjike e konfirmoi dyshimin.

Rregullohen defektet në aeroplanët Airbus

Prodhuesi i avionëve Airbus ka zgjidhur kryesisht problemet e softuerit që prekin afërsisht 6,000 avionë në familjen e tij A320. Shumica dërrmuese e avionëve tani kanë marrë përditësimin e nevojshëm të softuerit, njoftoi Airbus të hënën në mëngjes, transmeton albinfo.ch.

Kompania dhe Agjencia Evropiane e Sigurisë së Aviacionit (EASA) i kishin nxitur linjat ajrore të përditësonin softuerin të premten në mbrëmje pas një incidenti të ndodhur në fund të tetorit.

Pa këtë përditësim, avioni nuk do të lejohej më të ngrihej, u tha.

Airbus kishte shpjeguar se rrjedhat intensive të grimcave të shkaktuara nga dielli mund të çonin në përpunim të gabuar të të dhënave në avion dhe keqfunksionime në sistemin e kontrollit.

Vetëm LVV me koalicion, partitë tjera shqiptare garojnë të vetme

Në prag të zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit, partitë politike kanë finalizuar paraqitjen e tyre në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, duke përcaktuar format e pjesëmarrjes – si subjekte të vetme apo në bashkime parazgjedhore.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi ka treguar se numri i përgjithshëm i subjekteve politike që pritet të garojnë në zgjedhjet e fund dhjetorit është 24, raporton rtklive.com

“Është përmbyllur afati për subjektet politike për aplikim për certifikim të pjesëmarrjes në zgjedhje dhe deklarim të koalicioneve nga ana e partive politike. Gjatë kësaj periudhe 7-ditore (24 nëntor – 30 nëntor 2025) 23 subjekte politike, prej të cilave: 3 koalicione, 18 parti politike, 2 iniciativa qytetare dhe 1 kandidat i pavarur – kanë plotësuar online formularin e certikimit për pjesëmarrje në zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës. Paralelisht me aplikimin për certifikim, është zhvilluar edhe afati për deklarim të partive politike për formim të koalicioneve”, njoftoi Elezi.

Lëvizja Vetëvendosje, ka vendosur të garojë në koalicion me parti të tjera në zgjedhjet e 28 dhjetorit. Për dallim nga herët e tjera, kur në listën e LVV-së përfshiheshin kandidatët e partisë Guxo dhe të Alternativës, në këto zgjedhje është vendosur për “Koalicionin Lëvizja Vetëvendosje”. Përveç LVV-së, Guxos dhe Alternativës, përfshihet edhe Partia Shqiptare Demokristiane (PSHDK).

Për dallim nga Lëvizja Vetëvendosje, partitë e tjera parlamentare, Partia Demokratike e Kosovës, Lidhja Demokratike e Kosovës dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës kanë vendosur të hyjnë të vetme në garë. Gjithashtu, si e vetme garon edhe Nisma Socialdemokrate e Fatmir Limajt, e cila në zgjedhjet e fundit ishte pjesë e koalicionit me AAK-në, por që u ndanë pas zgjedhjeve të 9 shkurtit.

Në këto zgjedhje janë paraqitur edhe dy koalicione të tjera, Koalicioni “PAI – PDAK – LPB”, i përbërë nga Partia e Ashkalinjëve për Integrim (PAI), Partia Demokratike e Ashkanlive të Kosovës (PDAK) dhe Lëvizja për Bashkëveprim (LPB), si dhe Koalicioni “Koalicija VAKAT”.

Ndërkaq, si parti të vetme në garë, përveç PDK-së, LDK-së, AAK-së dhe Nismës, garojnë edhe Jedinstvena Goranska Partija, Za Slobodu Pravdu i Opstanak, Kosova Demokratik Türk Partisi, Partia Liberale Egjiptiane, Partia Rome e Bashkuar e Kosovës, Socialdemokratska Unija – SDU, Srpska Lista, Iniciativa e Re Demokratike e Kosovës, Fjala, Nova Demokratska Stranka – NDS, Lëvizja Përparimtare e Romëve të Kosovës (LPRK) dhe Kosovski Savez.

Ndërkaq, si nisma qytetare kanë aplikuar “Për socialdemokratët e ashkalinjve” dhe “Iniciativa Qytetare për Kosovë”. Kandidat i pavarur ka aplikuar Nexhmidin Sejdilar.

Deri më 7 dhjetor 2025, subjektet politike (partitë politike, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatët e pavarur) që aplikojnë për certifikim duhet të dorëzojnë përmes platformës listën e tyre me emrat e kandidatëve për deputetë për zgjedhjet e parakohshme për Kuvendin e Kosovës.

Sipas të dhënave të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve, në periudhën 24–30 nëntor kanë aplikuar gjithsej 24 subjekte politike.

 

Dëshironi një pemë Krishtlindjesh? Përgatituni të shpenzoni deri në 2% më shumë

Pas shumë vitesh me çmime kryesisht të qëndrueshme, zviceranët duhet të përgatiten të shpenzojnë më shumë për pemët e Krishtlindjeve këtë vit, veçanërisht ato të importuara, sipas Philipp Gut, drejtor i IG Suisse Christbaum, shoqatës së prodhuesve, transmeton albinfo.ch.

Sipas Gut, i cili foli në një intervistë me agjencinë e lajmeve AWP, rritja pritet të jetë midis 1 dhe 2%, por të mbetet nën 5%. Rritje më të ndjeshme priten për pemët e importuara, veçanërisht ato nga Danimarka, ku ngrica e hershme dhe përmbysja e mbiprodhimit të viteve të kaluara kanë ulur furnizimin. Inflacioni në Bashkimin Evropian po ndikon gjithashtu në çmime.

Kërkesa për pemët e Krishtlindjeve pritet të mbetet e qëndrueshme, me një preferencë në rritje për produktet vendase. Megjithatë, meqenëse prodhimi vendas nuk mbulon të gjithë kërkesën, një pjesë e konsiderueshme e pemëve importohet, kryesisht nga Danimarka dhe Gjermania. Shitësit e mëdhenj me pakicë ofrojnë pemë si vendase ashtu edhe të importuara, me Coop, Migros dhe Landi që favorizojnë furnizimin vendas. Aldi, nga ana tjetër, mbështetet ekskluzivisht në bredhat evropianë. Kushtet për pemët vendase janë të mira: klima e favorshme dhe mungesa e ngjarjeve ekstreme të motit kanë lejuar një rritje të qëndrueshme. Rënia e temperaturave në mesin e nëntorit është pozitive, pasi u lejon pemëve të hyjnë në modalitetin e “pushimit dimëror” dhe të ruhen më gjatë. Si zakonisht, bredhat Nordmann do të jenë më të popullarizuarit. Së fundmi, vlen të përmendet se pemët do të dalin në shitje pak më vonë se në vitet e kaluara. “Në të kaluarën, veçanërisht shitësit e mëdhenj me pakicë garonin për të qenë të parët që ofronin pemë të Krishtlindjeve”, shpjegon Gut. Megjithatë, pemët u prenë shumë herët, duke rezultuar në humbjen e gjilpërave dhe ankesat e klientëve.

20 vjet pa pirë duhan në trenat e SBB

Njëzet vjet më parë, SBB hoqi ndarjet e duhanit. Sot, pirja e duhanit ende shkakton shqetësim herë pas here, por vetëm në platforma. Hekurudhat Federale nuk kanë plane për të shtrënguar masat në këtë kohë, transmeton albinfo.ch.

Në fakt, stacionet e trenave zvicerane kanë qenë praktikisht pa duhan për pesë vjet. Megjithatë, për t’u lejuar duhanpirësve të qetësojnë nervat e tyre para se të hipin në tren, janë ngritur zona të vogla për pirjen e duhanit në platforma. Shenjat blu tregojnë praninë e këtyre zonave me gjerësi katër metra. Sipas SBB, shumica e duhanpirësve i përmbahen rregulloreve. Megjithatë, ka edhe nga ata që e injorojnë ndalimin e pirjes së duhanit jashtë zonave të caktuara. Këta individë thirren nga stafi dhe largohen, por këto janë raste të rralla. Nuk ka gjoba.

Çdo javë, tre ose katër persona në të gjithë Zvicrën ankohen për tym në shina. Kjo nuk është shumë, prandaj SBB aktualisht nuk ka ndërmend të shtrëngojë masat. Nuk janë planifikuar rregullime aktualisht, njoftuan ata me kërkesë të Keystone-SDA.

Pirja e duhanit ishte një çështje shumë më e spikatur 20 vjet më parë, kur ndarjet e duhanit u hoqën. Në atë kohë, shumë duhanpirës ankoheshin dhe madje kërcënonin se do të kalonin në makina. Edhe atëherë, shumë duhanpirës preferonin të uleshin në ndarjen e jo-duhanpirësve, si sepse udhëtonin me jo-duhanpirës ashtu edhe sepse tymi ndonjëherë ishte vërtet mbytës. Përdorimi i ndarjeve të duhanit kishte rënë në 25% gjatë atyre viteve. Pas protestave fillestare, ndalimi u zbatua pa probleme. U lëshuan shumë pak gjoba prej 25 frangash. Pas vetëm tre ose katër muajsh, ndalimi i pirjes së duhanit u vendos plotësisht. Dhe sot ai respektohet gjerësisht.

Shitësit e vegjël me pakicë u bëjnë thirrje klientëve të përdorin para në dorë

Dyqanëtarët në Zvicrën frëngjishtfolëse po kundërshtojnë rritjen e kostos së pagesave elektronike.

Në Lozanë, një kafene ka ndaluar së pranuari Twint krejtësisht, duke thënë se tarifat për blerjet e vogla, si një kroasant me dy franga, po shkatërrojnë marzhet tashmë të pakta, transmeton albinfo.ch.

Shitësit e tjerë me pakicë të vegjël po ndjekin shembullin, duke u kërkuar klientëve të heqin telefonat dhe kartat në shenjë proteste ndaj asaj që ata e quajnë komisione të tepërta.

Twint akuzohet se favorizon zinxhirët e mëdhenj si Migros dhe Coop me tarifa më të ulëta, duke nxitur një ankesë në Komisionin e Konkurrencës të Zvicrës.

Pronarët e dyqaneve thonë se kostot, të cilat janë të padukshme për konsumatorët, tani arrijnë në disa mijëra franga në vit dhe kërcënojnë mbijetesën e bizneseve të pavarura.

Kafeja arrin kulmin e saj në Zvicër

Çmimi i një kafeje të thjeshtë në Zvicër ka arritur një rekord të ri.

Një kafe me krem ​​tani kushton mesatarisht 4.65 CHF, shtatë herë më shumë se vitin e kaluar dhe rritja e gjashtë vjetore radhazi, sipas shoqatës tregtare CafetierSuisse. Gjatë një dekade, çmimi është rritur me 45 cent, transmeton albinfo.ch.

Çmimet e espressos po rriten gjithashtu, tani mesatarisht 4.54 CHF, dhe një kapuçino kushton 5.37 CHF – hera e parë që shoqata ka regjistruar koston e saj.

Pronarët e kafeneve fajësojnë rritjen e stafit, energjisë dhe shpenzimeve operative, dhe paralajmërojnë për rritje të tjera vitin e ardhshëm.

Megjithatë, Zvicra mbetet një nga vendet më të mëdha në botë për konsumin e kafesë, duke konsumuar më shumë se 1,200 filxhanë për person çdo vit. Por sektori është nën presion: një në dhjetë lokale të anketuara thanë se ishin pranë mbylljes së përhershme.

Futbolli është biznes i madh – edhe në Zvicër

Një studim i ri tregon se ligat kryesore të futbollit të Zvicrës tani po gjenerojnë më shumë se një miliard franga në vit për ekonominë dhe po mbështesin mijëra vende pune.

Studimi nga firma konsulente EBP dhe Universiteti i Shkencave të Aplikuara i Lucernës, është i pari i këtij lloji në më shumë se një dekadë, transmeton albinfo.ch.

Ai zbulon se Superliga solli 1.3 miliardë franga zvicerane në të ardhura direkte dhe indirekte sezonin e kaluar.

Kjo shënon një rritje të ndjeshme që nga studimi i fundit në vitin 2013, me të ardhura deri në 63 përqind.

12 klubet e Superligës krijojnë mbi 4,000 vende pune dhe tifozët shpenzojnë 82 milionë franga zvicerane për ushqim, transport dhe akomodim – kjo përveç çmimit të biletave.

Kolturi përfundon e 12-ta në garën e sllallomit gjigand

Skiatorja shqiptare Lara Kolturi përfundoi në vendin e 12-të në garën e sllallomit gjigand, e zhvilluar në pistën amerikane në malin Kuper. Kjo ishte gara e katërt sezonale për skiatoren kuqezi. Pas dy zbritjeve, Kolturi u rendit e 6-ta pas rënies së parë me kohën 1’00”14, ndërsa në zbritjen e dytë regjistroi 1’00”68, duke humbur disa pozicione në renditje.

Edhe pse këtë herë nuk arriti të luftojë për podiumin, Kolturi tregoi një performancë të mirë dhe synon të grumbullojë sa më shumë pikë për renditjen e përgjithshme, pas dy podiumeve radhazi që kishte arritur në garat e mëparshme.

 

Shkencëtarët paralajmërojnë: Rezervat e ujit të pijshëm në Evropë po shterojnë

Një analizë e re, e bazuar në mbi 20 vite të dhënash satelitore, tregon se shumë zona të Evropës po humbin ujë të ëmbël me shpejtësi. Studiuesit nga University College London, në bashkëpunim me The Watershed Investigations dhe Guardian, kanë vëzhguar ndryshimet në fushën gravitacionale të Tokës për të matur sasinë e ujit të ruajtur në tokë, liqene, lumenj e akullnaja.

Sipas tyre, Evropa po ndahet në dy zona të qarta: veriu dhe veriperëndimi po bëhen më të lagëta, ndërsa jugu dhe qendra e kontinentit – përfshirë Spanjën, Italinë, Francën, Zvicrën, Gjermaninë dhe disa pjesë të Mbretërisë së Bashkuar – po përballen me tharje të shpejtë.

Shkencëtarët thonë se rezervat e fshehura të ujërave të ëmbla po zvogëlohen në mënyrë të rrezikshme dhe kërkojnë që politikanët të marrin seriozisht reduktimin e emetimeve.

Kjo situatë nuk është vetëm evropiane. Probleme të mëdha me thatësinë po shfaqen edhe në Lindjen e Mesme, Azi, Amerikën e Jugut, pjesë të SHBA-së dhe Kanadasë. Një shembull ekstrem është Teherani, ku autoritetet paralajmërojnë se qyteti mund të arrijë “ditën zero” – momentin kur uji i pijshëm do të mungojë plotësisht, duke detyruar edhe masa ekstreme si evakuimi.

 

Jetëgjatësia në botë po rritet sërish

Sipas studimeve të fundit të publikuara në revistën mjekësore “The Lancet”, jetëgjatësia globale ka arritur përsëri nivelin e periudhës para pandemisë së COVID-19. Gratë jetojnë mesatarisht 76,3 vjet, ndërsa burrat rreth 71,5 vjet.

“Rritja e popullsisë së plakur dhe ndryshimi i faktorëve të rrezikut kanë krijuar një sfidë të re globale për shëndetin publik,” thotë Christopher Murray nga Universiteti i Uashingtonit në Seattle. Studiuesit analizuan më shumë se 300.000 burime të të dhënave dhe vlerësuan situatën për 204 vende dhe territore, bazuar në të dhënat e vitit 2023.

Që nga viti 1950, jetëgjatësia e grave dhe burrave është rritur mbi 20 vjet. Parashikimet tregojnë se deri në vitin 2050, kjo trend do të vazhdojë, me një rritje të pritshme prej rreth pesë vjetësh.

Dallimet sipas vendeve dhe të ardhurat

Jetëgjatësia ndryshon shumë nga vendi në vend. Në shtetet me të ardhura të larta, njerëzit jetojnë mesatarisht 83 vjet, ndërsa në vendet e Afrikës nën-Sahariane rreth 62 vjet. Për shembull, në Gjermani gratë jetojnë rreth 83,5 vjet, ndërsa burrat 78,9 vjet (të dhënat për vitin 2024).

Megjithëse numri i vdekjeve përgjithësisht ka rënë, tek të rinjtë në veri dhe jug të Amerikës ka pasur rritje të vdekjeve, kryesisht për shkak të suicidit dhe përdorimit të drogës dhe alkoolit. Shkaqet kryesore të vdekjeve në mbarë botën mbeten sëmundjet kardiovaskulare, hemorragjitë cerebrale dhe sëmundjet kronike të mushkërive (COPD), ashtu si para pandemisë.

Faktorët e rrezikut dhe ndikimi në jetën e përditshme

Studiuesit nuk analizuan vetëm vdekjet, por edhe vitet që njerëzit jetojnë me kufizime shëndetësore. Kështu llogaritet edhe ndikimi i sëmundjeve dhe dëmtimeve në cilësinë e jetës, i njohur si DALYs (Disability-Adjusted Life Years). Nga 1990 deri në 2023, barra nga sëmundjet dhe dëmtimet fizike ka rënë me rreth 36% për person.

Gjithashtu, Murray dhe ekipi i tij analizuan 88 faktorë që ndikojnë në shëndetin e njerëzve. Në 2023, faktorët më të lidhur me DALYs ishin: presioni i lartë i gjakut, ndotja e ajrit me grimca të imëta, duhani, sheqeri i lartë në gjak, lindjet me peshë të ulët, mbipesha (BMI e lartë) dhe kolesteroli LDL i lartë.

 

Racizmi i përditshëm i punonjësve në spitale dhe shtëpi të pleqve në Zvicër

Punonjësit e huaj në sektorin e shëndetësisë përballen shpesh me diskriminim, dhe numri i incidenteve të raportuara po rritet.

Në institucionet shëndetësore të Cyrihut ka pacientë që nuk duan të trajtohen nga staf me ngjyrë të errët, tha përfaqësuesi për integrimin i qytetit, Christof Meier (62), në një intervistë të fundit për “NZZ”. Racizmi ndodh rregullisht në spitale, sipas Meier, dhe preket jo vetëm stafi, por edhe pacientët.

Rritje e fortë e rasteve

Në vitin 2024 janë raportuar 46 incidente në sektorin e shëndetësisë, një rritje e konsiderueshme krahasuar me vitin 2023. Giulia Reimann nga Komisioni Federal Kundër Racizmit shpjegon se kjo rritje reflekton jo vetëm polarizimin shoqëror, por edhe rritjen e ndjeshmërisë së viktimave, të cilat tani raportojnë më shpesh incidentet. Megjithatë, ajo thekson se një numër i konsiderueshëm i rasteve mbetet i papër raportuar.

Në spitale dhe qendra kujdesi, kjo është veçanërisht e dukshme, sepse çështjet shëndetësore lidhen ngushtë me privatësinë dhe kontakti i drejtpërdrejtë me njerëzit është thelbësor. Personat me ngjyrë dhe ata myslimanë shpesh preken nga diskriminimi në këtë sektor.

Raste të shpikura të dhimbjes

Një studim mbi racizmin struktural tregoi se stafi mjekësor shpesh diagnostikon pacientët me dhimbje të ekzagjeruara ose madje si të simuluar nëse ata nuk zotërojnë gjuhën lokale. Kjo “pseudo-diagnostikë” diskriminuese prekte në mënyrë disproporcionale migrantët.

Asociacioni zviceran i infermierëve dhe infermiereve (SBK) konfirmon se gjuha luan një rol të rëndësishëm në incidentet diskriminuese. Sektori i shëndetësisë zviceran varet shumë nga stafi i huaj, dhe kjo shpesh sjell konflikte kulturore me pacientët. Disa pacientë nuk pranojnë të trajtohen nga infermierë që nuk flasin dialektin lokal ose nuk duket “mjaftueshëm zviceran”. Sjellja raciste zakonisht drejtohet kundër stafit që është “aktualisht i pranishëm dhe perceptohet si i huaj”.

Diskriminimi brenda ekipeve

Sipas studimeve, paragjykimet raciste ndaj mjekëve dhe infermierëve me ngjyrë sfidojnë edhe kompetencën e tyre profesionale. Diskriminimi nuk vjen vetëm nga pacientët, por edhe brenda ekipeve mjekësore.

Shumica e spitaleve dhe shtëpive të pleqve kanë krijuar udhëzime për të promovuar tolerancën dhe integrimin dhe për të parandaluar racizmin. Spitali Universitar i Lozanës ka krijuar një qendër mbështetëse për punonjësit, ndërsa Spitali Universitar i Gjenevës ka një linjë të dedikuar për rastet e ngacmimeve dhe diskriminimit.

Spitali i Qytetit të Cyrihut, me disa degë, inkurajon stafin që të raportojë çdo formë ngacmimi apo agresioni, pavarësisht nëse janë të përfshirë drejtpërdrejt ose kanë qenë dëshmitarë. Shumica e incidenteve lidhen me pacientë që sillen në mënyrë të papërshtatshme ndaj stafit. Maria Rodriguez, zëdhënëse e spitalit, thekson: “Në Spitalin e Qytetit të Cyrihut aplikohet zero tolerancë për racizmin.”

Një situatë komplekse

Kur pacientët ose personat që kanë nevojë për kujdes refuzojnë stafin, kjo paraqet sfida për institucionet, edhe kur ata luftojnë aktivisht diskriminimin. Zëvendësimi i stafit prish rrjedhën e punës, ndërsa të lejohet stafi të përballet me pacientë me qëndrime raciste është jo praktik dhe poshtëruese.

Christof Meier thekson se institucionet dhe udhëheqësit e tyre duhet të jenë të përgatitur për t’u përballur me raste diskriminimi. Vitet e fundit, spitalet dhe qendrat për pleq kanë krijuar struktura për parandalimin dhe luftimin e racizmit, duke ofruar pika kontakti, platforma raportimi dhe trajnim për ekipet. Meier përfundon: “Është ndihmuese kur diversiteti i madh i shoqërisë sonë perceptohet si normal.”

 

Një mbrëmje krenarie dhe bashkimi shqiptar në Zvicër

Komuniteti shqiptar në Ostermundigen u mblodh më 28 Nëntor për të festuar Ditën e Pavarësisë së Shqipërisë – Ditën e Flamurit, në një event të organizuar me përkushtim nga Shoqëria Kulturore Artistike ALBAKULT.
Mbrëmja u shndërrua në një festë të vërtetë të identitetit shqiptar, të mbushur me muzikë, valle dhe atmosferë të gjallë tradicionale.

Prani zyrtare dhe mesazh për mërgatën

Ceremonia u nderua nga Sekretari i Ambasadës së Kosovës në Bernë, z. Gjenis Haxhimehmeti, i cili përshëndeti të pranishmit dhe theksoi rolin kyç të mërgatës në ruajtjen e kulturës dhe identitetit kombëtar.

Fëmijët – emocioni i mbrëmjes

Fëmijët e moshave 7+ sollën këngë dhe valle nga të gjitha trevat shqiptare, duke emocionuar publikun dhe dëshmuar se tradita po trashëgohet me dashuri te brezat e rinj.

Artistë nga Kosova dhe pjesëmarrje e veçantë

Grupi Gent’s Studio pasuroi programin me një kolazh këngësh shqiptare, ndërsa Shkolla Shqipe e Bernit mori pjesë për herë të parë.
Nxënësja Aksa Haxhimehmeti u prit me duartrokitje për recitimin e saj prekës.

Thirrje për ruajtjen e gjuhës

ALBAKULT apeloi tek prindërit shqiptarë që t’i dërgojnë fëmijët në shkollën shqipe të mërgimit, duke theksuar se gjuha e nënës është themeli i identitetit kombëtar.

Figura të njohura të komunitetit

Eventi u nderua edhe nga z. Indrit Bunjaku-Mehmeti dhe z. Hajdar Sadrija, personalitete që prej vitesh kontribuojnë për çështjet kombëtare në Zvicër.

Një dëshmi e forcës së mërgatës shqiptare

Mbrëmja tregoi edhe një herë se mërgata shqiptare në Zvicër mbetet një komunitet i fortë, i bashkuar dhe krenar, që ruan kulturën dhe identitetin në çdo brez.

PZAP rrëzon “qendrat alternative” të votimit jashtë Kosovës: Votim vetëm në përfaqësi diplomatike

Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa (PZAP) ka miratuar ankesën e Lidhjes Demokratike të Kosovës (LDK) kundër vendimit të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ), që lidhej me organizimin e qendrave të votimit jashtë vendit për zgjedhjet e parakohshme parlamentare të 28 dhjetorit 2025.

Në vendimin e marrë më 30 nëntor 2025, PZAP ka ndryshuar vendimin e KQZ-së Nr. 01/3438 të datës 26.11.2025, duke konstatuar se qendrat e votimit jashtë Kosovës duhet të vendosen vetëm në përfaqësitë diplomatike të Republikës së Kosovës dhe hapësirat e tyre zyrtare, transmeton albinfo.ch.

Sipas PZAP-it, propozimi i KQZ-së për krijimin e “qendrave alternative të votimit” jashtë ambienteve zyrtare të misioneve diplomatike nuk ka bazë të mjaftueshme ligjore. Paneli theksoi se vendimi i KQZ-së ishte marrë me shumicë votash, por pa arsyetim të plotë ligjor dhe duke imponuar një formë të re organizimi që nuk është e paraparë me rregullat ekzistuese.

Me këtë vendim, për zgjedhjet e 28 dhjetorit, votimi jashtë Kosovës do të zhvillohet vetëm në ambasadat, konsullatat dhe hapësirat e tjera diplomatike të Kosovës

Vendimi:

18-vjeçari Hektor Krasniqi lë futbollin austriak për Dukagjinin e Klinës 

Hektor Krasniqi është një nga talentet që po ndiqet me shumë interes.

Ky i ri u rikthye nga Austria këtë verë për t’iu bashkuar skuadrës së Dukagjinit të Klinës dhe për të ndihmuar ekipin në arritjen e objektivave të këtij sezoni.

Në moshën 18-vjeçare, ai ka bërë debutimin e tij në Superligën e Kosovës gjatë ndeshjes kundër Dritës.

Krasniqi luan si mbrojtës dhe ka treguar cilësi të spikatura për moshën e tij në paraqitjet e para.

Ai shprehet i kënaqur që është pjesë e skuadrës, e cila ka regjistruar tri fitore në tri ndeshjet e fundit.

Hektori ka lindur dhe është rritur në Austri, ku gjithashtu është formuar si futbollist. Megjithatë, ai ka zgjedhur të vijojë karrierën e tij në Kosovë për të synuar suksese më të mëdha.

Gjeneva refuzon ndihmën për kujdesin dentar

Popullsia e Gjenevës ka refuzuar me një diferencë të ngushtë si nismën, ashtu edhe kundërpropozimin për shëndetin oral. Sipas rezultateve përfundimtare, iniciativa “Për kujdes dentar të aksesueshëm” u hodh poshtë me 50.07% vota kundër. Edhe kundërpropozimi, i cili synonte ta përfshinte nismën në ligj dhe t’i kërkonte shtetit hartimin e një plani veprimi, u refuzua me 55.59% të votave.

Nisma e Partisë Socialiste parashikonte një çek dentar vjetor prej 300 frangash për personat që kualifikohen për subvencione të sigurimit shëndetësor, por që nuk marrin ndihmë tjetër sociale dhe të cilët shpesh heqin dorë nga trajtimet dentare për arsye financiare. Sipas mbështetësve, mungesa e trajtimeve dentare mund të sjellë pasoja serioze për shëndetin. Teksti synonte gjithashtu forcimin e parandalimit, transmeton albinfo.cb.

Edhe kundërpropozimi bie

Kostoja totale e programit u vlerësua në 45.5 milionë franga, përfshirë masat parandaluese dhe krijimin e një pozicioni kantonal të dentistit. Megjithatë, sipas së djathtës dhe Këshillit Shtetëror, këto masa konsideroheshin joefektive. Kjo çoi në hartimin e një kundërpropozimi me mbështetje financiare më të synuar, por edhe ai u refuzua nga votuesit.

Ky nuk është rasti i parë që gjenevasit votojnë për qasjen në kujdesin dentar. Ashtu si kantonet Vaud në vitin 2018 dhe Neuchâtel në vitin 2022, edhe në vitin 2019 u refuzua një iniciativë kushtetuese për krijimin e një sigurimi të detyrueshëm dentar.

Shkalla e pjesëmarrjes për votimin ishte 39.63% si për nismën, ashtu edhe për kundërpropozimin.

 

Shoqata “Naim Frashëri” në Austri kremtoi Festën e Flamurit me program kulturo-arsimor

Shoqata e Mësuesve Shqiptarë “Naim Frashëri” në Austri organizoi sot një program të pasur kulturo-arsimor me nxënësit që mësojnë gjuhën shqipe, në nder të Festës së Flamurit.

Nxënësit e mësuesve Miradije Berishaj, Osman Ademi, Desara Gjonej dhe Ibrahim Hasanaj performuan valle burimore, recitime, drama dhe monologje, duke sjellë mesazhe për ruajtjen e traditës dhe lidhjen me kulturën shqiptare. Çdo aktivitet u shoqërua me emocione dhe nostalgji për atdheun, ndërsa dramat dhe recitimet përçuan mesazhin se kultura është një urë që lidh të kaluarën me të tashmen.

Programi u moderua nga kryetari i Shoqatës, Osman Ademi, ndërsa mësuesit e tjerë kontribuan në përgatitjen dhe realizimin e aktivitetit.

Shoqata falenderon Ambasadën e Republikës së Kosovës në Austri për mbështetjen, veçanërisht për mbulimin e sallës, si dhe Halil Jasharin për dokumentimin fotografik të aktivitetit. Mirënjohje u shpreh edhe për nxënësit, prindërit, kolegët dhe mysafirët që morën pjesë në ngjarje.

Ngjarja vuri në pah rëndësinë e artit dhe arsimit në ruajtjen e identitetit dhe traditës shqiptare, edhe për brezat e rinj që jetojnë jashtë vendit.