Kantoni Ticino ka bërë një hap të rëndësishëm në luftën kundër abuzimeve brenda Kishës, duke vendosur që çdo rast i dyshuar ose i konfirmuar i abuzimit të raportohet tek autoritetet gjyqësore brenda 30 ditëve.

Ndryshimi i ligjit u nxiti nga rasti i një kapelani rinor nga Ticino, i cili u dënua në gusht për abuzime seksuale ndaj të miturve. Dioqeza e Luganos kishte vonuar vite për të raportuar rastin, duke i lejuar priftit të vepronte pa pengesa, transmeton albinfo.ch.

Amendamenti i ri përcakton që detyrimi për raportim nuk vlen vetëm për të miturit ose personat që nuk mund të vendosin për vete, por edhe për të rriturit që janë në marrëdhënie varësie me klerikët. Ndryshimet prekin Kishën Katolike dhe atë Reformuese, duke forcuar udhëzimet ekzistuese për mbrojtjen nga abuzimet.

Stefan Loppacher, drejtues i Njësisë Kombëtare për Abuzimet në Kishën Katolike, thekson se rregullat e brendshme të Kishës nuk janë të mjaftueshme dhe kjo ligj i detyron autoritetet fetare të bashkëpunojnë me drejtësinë. Organizatat për mbështetjen e viktimave, si Gava, vlerësojnë ligjin, duke theksuar se mbështetja e vazhdueshme ndaj viktimave mbetet thelbësore.

Ekspertët nënvizojnë se priftërinjtë që kanë shkaktuar dëme fizike, psikologjike ose seksuale nuk duhet të rikthehen në detyrë brenda Kishës. Ligji synon të garantojë zero tolerancë ndaj abuzimeve dhe mbrojtje më të madhe për viktimat.

Një analizë e përbashkët e Konfederatës dhe kantoneve zvicerane mbi afro 900 produkte shtazore tregon se mishi, vezët dhe peshku të shitur në Zvicër përgjithësisht respektojnë kufijtë e lejuar për substancat PFAS. Këto kimikate të qëndrueshme u zbuluan në të gjitha mostrat, por vetëm 0.8% i tyre tejkaluan vlerat maksimale të lejuara.

Shtatë mostra rezultuan problematike: pesë mish viçi, një mostër vezësh dhe një mostër peshku. Për këto raste, kimistët kantonalë kanë urdhëruar masa korrigjuese për të shmangur përsëritjen e tejkalimeve.

Në total u analizuan 401 mostra mishi, 282 vezësh dhe 206 peshku, ku 70% e produkteve ishin vendore ose nga Lihtenshtajni dhe 30% të importuara.

FSVO kontrolloi gjithashtu 276 mostra qumështi dhe produktesh të qumështit, të cilat aktualisht nuk kanë kufij ligjorë për PFAS. Dy mostra qumështi dhe një kos tejkaluan vlerat orientuese të BE-së.

PFAS janë substanca të prodhuara industrialisht, të vështira për t’u degraduar dhe të pranishme gjerësisht në mjedis, duke paraqitur rreziqe të mundshme për shëndetin e njeriut.

Zvicra është ngritur në krye të renditjes evropiane për shpenzimet në kujdesin shëndetësor. Sipas Eurostat, zyra statistikore e Bashkimit Evropian, në vitin 2023 në Zvicër janë shpenzuar rreth 10,000 franga për frymë për shëndetësinë. Në krahasim, mesatarja e BE-së është rreth 3,500 franga, transmeton albinfo.ch.

Edhe kur bëhet rregullimi sipas paritetit të fuqisë blerëse, Zvicra mbetet lideri në Evropë për vitin 2023. Krahasimet sipas paritetit të fuqisë blerëse marrin parasysh ndryshimet në nivelin e çmimeve midis vendeve.

Sipas të dhënave, pas Zvicrës renditen Lihtenshtajni (rreth 9,746 franga) dhe Luksemburgu (rreth 6,356 franga). Gjermania shpenzon rreth 5,446 franga për frymë, Franca rreth 4,023 franga dhe Italia rreth 2,847 franga.

Një kontroll i realizuar këtë vit në kantonin e Obvaldenit ka zbuluar se shumë dyqane dhe restorante kanë shitur alkool dhe duhan tek adoleshentët. Nga 92 blerje testuese, 25 herë produktet iu shitën personave nën moshën ligjore.

Testet treguan se më lehtë shiteshin pijet alkoolike të forta (33% e bizneseve të testuara), ndjekur nga birra dhe duhani. Megjithëse numri i shkeljeve është pak më i ulët se vitin e kaluar, autoritetet e kantonit nënvizojnë se situata mbetet shqetësuese.

Qëllimi është që verifikimi i moshës për blerjen e alkoolit dhe duhanit të bëhet praktikë standarde, ndërsa kantoni ofron trajnim për stafin e bizneseve për të përmirësuar mbrojtjen e të rinjve.

Një studim i ri i Sekretariatit Shtetëror për Arsim, Kërkim dhe Inovacion (SERI) tregon se 71% e kontratave të praktikës në Zvicër janë fitimprurëse për kompanitë. Punëdhënësit gjenerojnë mesatarisht 4,540 franga fitim neto në vit për çdo praktikant, pasi zbriten të gjitha kostot e trajnimit.

Në total, përfitimi vjetor për ekonominë zvicerane arrin 800 milionë franga. Krahasuar me studimin e mëparshëm, kostot bruto kanë rënë lehtë, ndërsa prodhimtaria e praktikantëve është ruajtur.

Fitimi ndryshon sipas llojit të trajnimit

2-vjeçar (Certifikatë Federale Profesionale): 9,630 fr.

3-vjeçar (CFC): 13,940 fr.

4-vjeçar (CFC): 17,510 fr.

Fitimi ulet me rreth 3,000 franga kur praktikanti ndjek edhe maturën profesionale, por mbetet pozitiv.

Rajonet dhe sektorët

Të gjitha sektorët rezultojnë fitimprurës, me ndërtimin në krye. Rajoni i Liqenit të Gjenevës regjistron fitimin më të lartë, falë produktivitetit më të madh. Ticino ka fitimin më të ulët për shkak të prodhimtarisë më të dobët dhe pagave më të ulëta.

Cilësia e trajnimit

Më shumë se 75% e kompanive ofrojnë trajnim “të kënaqshëm deri shumë të mirë”, ndërsa 8% vlerësohen si “autoritarë”. Kompanitë konsiderojnë se 82% e planit të trajnimit është i rëndësishëm për nevojat e tyre.

Studimi u bazua në një anketë online me 6,686 kompani trajnimi dhe 3,655 kompani të tjera, me një shkallë përgjigjeje prej 31–39%.

Në kantonin e Neuchâtel, një grup mësuesish ka dërguar një letër tek autoritetet për të njoftuar për situatat e vështira në shkolla, përfshirë sfidat në mësim, sjelljet e nxënësve dhe bashkëpunimin në klasë.

Një mësuese shpjegon se përballet me nxënës me çrregullime nga spektri autik, nxënës me vështirësi akademike dhe situata familjare komplekse. Philippe, një mësues tjetër, tregon se disa nxënës nuk dinë të lexojnë ose të shprehen qartë, dhe ka pasur refuzime gjatë aktiviteteve artistike.

Mësuesit kërkojnë më shumë mbështetje në klasë, përfshirë praninë e një edukatori ose mësuesi të specializuar, si dhe lehtësim të procedurave administrative për aksesin tek ndihmat.

Nga ana e autoriteteve, Crystel Graf, këshilltare shtetërore për arsim, deklaron se disa masa janë thjeshtuar që nga fillimi i vitit shkollor dhe efekti i tyre pritet të ndjehet së shpejti. Kantonit ka nisur gjithashtu projektin pilot “Flora” për përgatitjen e fëmijëve me integrim social të kufizuar. Graf njofton se do të takojë përfaqësues të mësuesve në bashkëpunim me komunat, pasi shkolla në Neuchâtel është e regionalizuar dhe aspekti sociopedagogjik financohet nga komunat.

Raste të ngjashme në Danimarkë

Danimarka po shqyrton metoda të reja për menaxhimin e situatave të vështira në klasë. Ministri i Arsimit ka propozuar zgjerimin e të drejtës së ndërhyrjes fizike nga mësuesit për të rivendosur qetësinë në klasë, duke theksuar se nuk bëhet fjalë për dhunë, por për udhëzime të thjeshta si vendosja e dorës mbi shpatullën e nxënësit për të treguar se duhet të largohet nga klasa.

Sipas autoriteteve daneze, kjo masë duhet të kombinohet me dy mësues në çdo klasë dhe mbështetje të specializuar arsimore. Përfaqësues të nxënësve kundërshtojnë ndërhyrjet fizike dhe rekomandojnë përqendrim në mbështetje dhe shërbime sociale.

Situata në Zvicër

Në Zvicër, përdorimi i forcës fizike në shkolla është i ndaluar përveç rasteve të rrezikut të menjëhershëm. David Rey, president i sindikatës së mësuesve në Zvicrën frankofone, thekson se përqendrimi është në nxitjen e kohezionit social dhe zbatimin e metodave të ndryshme në të gjithë kantonet.

Hekurudhat Federale Zvicerane po e përshtatin orarin e tyre kombëtar hekurudhor më 14 dhjetor dhe planifikojnë të prezantojnë një shërbim treni nate në itinerarin Bern-Cyrih-Winterthur.

Hekurudhat Federale e testuan këtë lidhje nate në disa fundjava në pranverë dhe vjeshtë, raportoi grupi i gazetave CH-Media të hënën. Mendohet se është e dobishme për udhëtarët e kohës së lirë dhe pasagjerët me nisje të hershme nga Aeroporti i Cyrihut.

Prandaj, Hekurudhat Federale planifikojnë ta zgjasin provën në vitin 2026. Lidhjet e natës do të ofrohen pothuajse çdo të premte dhe të shtunë në mbrëmje. Treni niset nga Winterthur në orën 1:40 të mëngjesit dhe mbërrin në Bernë në orën 3:04 të mëngjesit. Një tren nate niset nga Berna në orën 3 të mëngjesit dhe mbërrin në

Winterthur në orën 4:32 të mëngjesit. Udhëtarët ajrorë mbërrijnë në Aeroportin e Cyrihut në orën 4:16 të mëngjesit, transmeton albinfo.ch.

Hekurudhat Federale po e përdorin provën gjatë gjithë vitit për të përcaktuar kërkesën për shërbime nate dhe itineraret e sakta në të cilat duhet të funksionojnë. Ata gjithashtu po studiojnë raportin kosto-përfitim.

Për shërbimin e ri të natës Bern-Olten-Cyrih-Aeroport-Winterthur, lidhjet janë të mundshme me shërbimet S-Bahn në Bernë, Olten dhe Cyrih.

Trenat e natës gjithashtu qarkullojnë pothuajse çdo fundjavë midis Fribourg-Lozanës dhe Aeroportit të Gjenevës, Sionit dhe Aeroportit të Gjenevës dhe Biel-Lozanës me lidhje me Aeroportin e Gjenevës.

Hekurudhat Federale do të vendosin për vazhdimin e një shërbimi kombëtar nate vitin e ardhshëm. Ato gjithashtu kanë plane për një shërbim fundjave 24 orë në ditë midis Cyrihut dhe Gjenevës, Oltenit dhe Bazelit, Bernës dhe Thunit, Lozanës dhe Sionit, dhe Cyrihut dhe Churit.

Banorët në Zvicër duhet të përgatiten për mot të ftohtë dhe ndoshta borë si në male ashtu edhe në ultësira këtë javë, ndërsa një front i ftohtë po lëviz.

Pas temperaturave të ngrohta të javës së kaluar, një sistem i madh me presion të ulët mbi Evropën Veriore do të sjellë temperatura ngrirjeje në rajon duke filluar nga e hëna, sipas Zyrës Federale të Meteorologjisë dhe Klimatologjisë të Zvicrës.

Zyra e meteorologjisë rekomandon veshjen e rrobave të ngrohta dimërore këtë javë, pasi temperaturat e larta nuk ka gjasa të kalojnë shumë mbi 5 gradë Celsius.

Një paralajmërim për borë të Nivelit 2 është në fuqi për rajonet malore duke filluar nga e hëna. Në lartësi mbi 1,000 metra, priten 5 deri në 15 cm borë, dhe mbi 1400 metra, priten 15 deri në 35 cm borë të freskët, dhe mbi 1000 m, 5 deri në 15 cm të tjera. Bora mund të arrijë lartësi deri në 500 metra të hënën, transmeton albinfo.ch.

Duke filluar nga e enjtja dhe duke vazhduar deri në fundjavë, bora është e mundur në ultësira, megjithëse grumbullime të konsiderueshme janë të pamundura.

Në nëntor të vitit të kaluar, Zvicra pa kushte të ngjashme dimërore, sipas zyrës së meteorologjisë. Sasi rekord të reshjeve të borës për muajin nëntor u regjistruan në disa stacione meteorologjike, përfshirë në Lucern, ku ranë 42 cm borë më 22 nëntor 2024.

Shenjat se UBS mund të tërhiqet kryesisht nga Zvicra dhe të ndërtojë një seli të re në Shtetet e Bashkuara po intensifikohen: Siç raporton Financial Times, Kryetari i Bordit të Drejtorëve të UBS, Colm Kelleher, zhvilloi së fundmi bisedime me Sekretarin e Thesarit të SHBA-së, Scott Bessent.

Arsyeja është rregullorja e re e aksioneve që qeveria federale po planifikon në lidhje me shpëtimin e Credit Suisse. Midis tyre, UBS do të duhet të mbajë një total prej 26 miliardë dollarësh kapital shtesë, të cilin bankës së madhe do t’i mungonte për investime, në krahasim me konkurrencën ndërkombëtare.

Raportohet se bisedimet kanë ndodhur tashmë në muajt e fundit. Administrata Trump kishte sinjalizuar se një zhvendosje e bankës së madhe zvicerane në SHBA do të mbështetej, shkruan 20minuten.

Ja çfarë thonë ekspertët për largimin e mundshëm

Ekspertët janë të ndarë mbi efektet e mundshme të një largimi të tillë: Një zhvendosje e selisë nuk do të thotë që UBS do të përfundojë biznesin e saj në këtë vend, është i bindur profesori emeritus i bankave Hans Geiger: “Në UBS zvicerane, disa mijëra vende pune ndoshta do të zhdukeshin, veçanërisht në menaxhim dhe seli.”

Peter V. Kunz, drejtori menaxhues i Institutit të së Drejtës së Biznesit në Universitetin e Bernës: “E konsideroj largimin e UBS nga Zvicra si krejtësisht jorealist. Kështu do të humbiste avantazhin absolutisht qendror konkurrues të Swissness jo vetëm në Zvicër, por edhe midis klientëve të huaj, veçanërisht aziatikë dhe arabë. Ai dyshon se thashethemet synojnë kryesisht lobimin në lidhje me rregulloret e ardhshme, transmeton albinfo.ch.

Ky është gjithashtu i gjithë mendimi i Financial Times se bisedimet janë pjesë e përpjekjeve të Kelleher për të ushtruar presion mbi qeverinë zvicerane në lidhje me rregulloret e planifikuara të kapitalit. UBS e kishte përshkruar mundësinë e bunkerimit të 26 miliardë kapitalit shtesë sipas rregullave të reja si “ekstreme” dhe “joproporcionale”.

Komisioni i Këshillit të Shteteve bën thirrje për rregulla të dobësuara

Këshilli Federal i konsideron rregullat e shtrënguara të kapitalit në lidhje me krizën e Credit Suisse si një hap të nevojshëm për të forcuar qëndrueshmërinë e bankave në kohë krize dhe për të rritur stabilitetin e sistemit financiar. Duke pasur parasysh mundësinë që banka kryesore të mund të zhvendosë selinë e saj në SHBA, Komisioni Ekonomik i Këshillit të Shteteve ka bërë tashmë thirrje për një dobësim të rregullave të planifikuara.

Javën e kaluar, Zyra Tatimore e Lucernit, në bashkëpunim me një partner të jashtëm, u dha të gjithë personave që ende nuk e kanë dorëzuar deklaratën tatimore për vitin 2024 një letër informuese. Përmbajtja e letrës është shënimi që deklarata tatimore të dorëzohet deri më 31 dhjetor 2025.

Letra iu dërgua personave të tatueshëm dhe kompanive. Ndodhi një gabim gjatë përgatitjes së letrave, shkruan Kancelaria e Shtetit të Lucernit në një njoftim për media, transmeton albinfo.ch.

Letër e re në ditët në vijim

Letra e njëanshme që kujton deklaratën tatimore ishte shtypur në të dyja anët. Në pjesën e pasme të letrës ishte një marrës i ndryshëm, raporton Blick. Janë prekur rreth 18,000 letra.

Në mesazh, Zyra Tatimore u kërkon falje të gjithë tatimpaguesve të përfshirë për mbikëqyrjen dhe shqetësimin që lidhet me të. Personat dhe kompanitë e prekura do të marrin një letër të re në ditët në vijim.

Praktikat profesionale janë një investim fitimprurës për kompanitë zvicerane: çdo kontratë gjeneron mesatarisht 4,540 franga fitim neto në vit dhe 71% e kurseve të trajnimit janë financiarisht të favorshme. Kjo tregohet nga një studim i publikuar të hënën nga Sekretariati Shtetëror për Trajnim, Kërkim dhe Inovacion (SEFRI).

Sipas hulumtimit, kjo është ekuivalente me 800 milionë franga të të ardhurave totale për ekonominë kombëtare në vitin 2022/2023, një shifër në rritje krahasuar me 566 milionë në vitin 2016/2017 falë kostove bruto pak më të ulëta dhe performancës së qëndrueshme të praktikantëve.

Fitimi neto ndryshon në varësi të llojit të trajnimit bazë profesional. Për certifikatën federale të trajnimit praktik, e cila zgjat dy vjet, ai arrin mesatarisht në 9,630 franga, shkruan RSI. Për certifikatën federale trevjeçare të kapacitetit (AFC), është 13’940 franga. Për AFC katërvjeçare arrin në 17,510 franga. Zgjedhja për të ndjekur edhe një pjekuri profesionale ul mesatarisht fitimin për kompanitë me rreth 3,000 franga, për shkak të një pranie dhe produktiviteti më të ulët, duke ruajtur një bilanc pozitiv, transmeton albinfo.ch.

Cilësia e trajnimit gjykohet të jetë e mirë ose shumë e mirë nga më shumë se tre të katërtat e kompanive, ndërsa 8% miratojnë metoda që konsiderohen shumë autoritare. 82% e kompanive gjithashtu e konsiderojnë përmbajtjen e planeve të trajnimit si të rëndësishme, përfundon studimi i Sekretariatit Shtetëror për Trajnim, Kërkim dhe Inovacion (SEFRI).

Të ardhurat mesatare të disponueshme të familjeve zvicerane ishin 7186 franga në muaj në vitin 2023. Kjo shifër është e qëndrueshme krahasuar me vitin e kaluar, tha të hënën Zyra Federale e Statistikave (SFO). Por 61% e familjeve kanë të ardhura nën mesataren zvicerane.

Megjithatë, jo të gjitha familjet zvicerane kanë një shumë të tillë, tha SFO në një njoftim për shtyp. Në vitin 2023, rreth 61% e tyre kishin të ardhura të disponueshme nën mesataren zvicerane.

Në të njëjtin vit, familjet shpenzuan mesatarisht 5049 franga në muaj, ose 48.8% të të ardhurave të tyre bruto, për shpenzimet e konsumatorëve. Shpenzimet më të rënda janë strehimi dhe energjia (14% e të ardhurave bruto), thotë SFO.

Ky artikull shpenzimesh është rritur ndjeshëm krahasuar me vitin 2022, nga një mesatare prej 1374 në 1449 franga në muaj. Në fund, familjet kishin një mesatare prej 1736 frangash në muaj për të kursyer, ose 16.8% të të ardhurave bruto, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, jo të gjitha familjet kanë arritur të kursejnë. Familjet në klasën me të ardhura më të ulëta, me më pak se 4839 franga të ardhura bruto, shpesh shpenzojnë më shumë para sesa fitojnë. Ky vëzhgim shpjegohet në veçanti nga pjesa relativisht e madhe e familjeve të pensionistëve (60%) në këtë kategori, të cilat financojnë një pjesë të shpenzimeve të tyre nëpërmjet pasurisë së tyre.

“Situata nuk është përmirësuar për familjet më modeste. Dy artikujt më të rëndësishëm të buxhetit janë primet e strehimit dhe të sëmundjes, të cilat vazhdojnë të rriten dhe të rëndojnë shumë mbi këto familje”, shpjegon Caritas Zvicër për RTS.

Një e treta e shpenzimeve të detyrueshme

Shpenzimet e detyrueshme arritën në 3154 franga në vitin 2023, ose 30.5% të të ardhurave bruto. Pozicioni më i rëndësishëm, taksat përfaqësojnë mesatarisht 12% të të ardhurave bruto. Gjithashtu pjesë e shpenzimeve të detyrueshme janë kontributet e sigurimeve shoqërore (10.3% të të ardhurave bruto), primet e sigurimit të detyrueshëm shëndetësor (6.7%) dhe transfertat monetare të paguara familjeve të tjera (1.5%), siç është alimentacioni.

Të ardhurat nga puna kontribuan mesatarisht në 73.6% të të ardhurave familjare. Kjo pasohet nga anuitetet dhe përfitimet sociale, të cilat përfaqësonin 20.8% të të ardhurave bruto në vitin 2023. Për shumë familje, të ardhurat nga pasuria kanë luajtur vetëm një rol të vogël (4.5% të të ardhurave bruto). Së fundmi, transfertat monetare arritën në 1.1%.

Të ardhurat e disponueshme të një familjeje korrespondojnë me të ardhurat e saj bruto pas zbritjes së shpenzimeve të detyrueshme, shpjegon SFO. Ato përbëhen nga të ardhurat e secilit anëtar të familjes (mesatarisht 2.07 persona në Zvicër), të cilat përfshijnë pagat dhe ndihmat financiare, por edhe përfitimet sociale, transfertat nga familjet e tjera dhe të ardhurat nga pasuria.