Vjena shpallet qyteti më miqësor në Evropë nga “Condé Nast Traveller”

Çdo vit, revista e njohur britanike e udhëtimeve “Condé Nast Traveller” u jep lexuesve të saj mundësinë të votojnë për destinacionet më të preferuara në botë. Në edicionin e “Readers’ Choice Awards 2025”, ku morën pjesë mbi 180 mijë lexues, Vjena ka arritur një sukses të trefishtë, duke zënë tre vende në podium në kategori të ndryshme, shkruan albinfo.at.

Në kategorinë “Friendliest Cities” (Qytetet më miqësore), Vjena është shpallur qyteti më miqësor në Evropë, duke lënë pas qytete si Firenca, San Sebastian, Rejkjavik dhe Lisbonën. Dhjetëshen e parë e plotësojnë Kopenhaga, Oslo, Porto, Madridi dhe Praga.

Në rang botëror, kryeqyteti austriak renditet në vendin e dytë, menjëherë pas Quito-s në Ekuador, dhe përpara Kapshtadit. Pas tyre vijojnë Singapori, Firenca, Melburni, Sidnei, Lisbona, Edinburgudhe Kioto.

Edhe në vlerësimin për “Best Cities” (Qytetet më të mira), Vjena ka zënë një pozicion të lartë: vendi i tretë në Evropë, pas Valettës dhe Oslos. Pas saj renditen Kopenhaga, Madridi, Mynihu, Lisbona, Stokholmi, San Sebastian dhe Palma. Në rang botëror, Vjena ka arritur të pozicionohet në vendin e nëntë.

“Vjenëzët njihen për një ‘grant’ të veçantë, një lloj humori dhe sharmi të fortë që duket se i ka pëlqyer lexuesve tanë,” tha Norbert Kettner, drejtor i Turizmit të Vjenës.

“Lexuesit e ‘Condé Nast Traveller’ e përshkruajnë Vjenën si një qytet të gjelbër, plot fytyra miqësore që të mirëpresin me ngrohtësi. Kombinimi i arkitekturës baroke me kulturën e kafeneve pasqyron edhe vetë shpirtin e vjenëzëve – një kompliment i bukur që na gëzon jashtëzakonisht shumë,” shtoi ai.

Gjysma e shqiptarëve vuajnë nga hipertensioni, vetëm 11% e mbajnë nën kontroll

Shqipëria renditet ndër vendet me përhapjen më të lartë të hipertensionit në Europë. I njohur ndryshe si “vrasësi i heshtur”, ky problem shëndetësor shfaqet me rritjen e vazhdueshme të tensionit të gjakut në arterie — enët që transportojnë gjakun nga zemra drejt organeve të trupit. Sipas të dhënave më të fundit të Organizata Botërore e Shëndetësisë, rreth 47% e shqiptarëve të moshës 30–79 vjeç vuajnë nga hipertensioni.

Në shifra konkrete, kjo përkthehet në afërsisht 797 mijë qytetarë të prekur. Edhe më shqetësuese është se vetëm gjysma e tyre janë të vetëdijshëm për këtë gjendje shëndetësore.

Sëmundje që vepron në heshtje

Për shkak se shpesh kalon pa simptoma, hipertensioni mund të zhvillohet për vite të tëra pa u vënë re. Kjo bën që shumë njerëz të mos kërkojnë ndihmë mjekësore derisa të shfaqen komplikacione serioze si infarkti, goditja në tru apo sëmundjet kronike të veshkave.

Vetëm 11% marrin trajtim

Sipas raportit të OBSH-së, vetëm 11% e të prekurve në Shqipëri e mbajnë nën kontroll tensionin e lartë të gjakut dhe marrin trajtim të rregullt. Kjo do të thotë se rreth 711 mijë persona jetojnë me hipertension të pakontrolluar, duke rrezikuar shëndetin e tyre në mënyrë të vazhdueshme.

Ekspertët paralajmërojnë se hipertensioni i patrajtuar është një nga faktorët kryesorë që çon në sëmundje kardiovaskulare, demencë dhe dëmtime të organeve jetike.

Faktorët që ndikojnë

Mjekët vënë në dukje disa nga arsyet kryesore të përhapjes së kësaj sëmundjeje në vend: konsum i lartë i kripës, alkoolit dhe duhanit, mungesë aktiviteti fizik dhe mbipesha. Të dhënat tregojnë se numri i të prekurve është rritur ndjeshëm gjatë dekadës së fundit dhe pritet të vazhdojë në rritje deri në vitin 2030.

 

Profesionet më të rrezikshme në Zvicër

Një studim i ri nga Suva tregon se disa profesione në Zvicër kanë një rrezik shumë më të lartë për aksidente në vendin e punës.

Sipas të dhënave të vitit 2023, janë regjistruar 286 mijë aksidente pune, me sektorin e ndërtimit në krye të listës. Më shumë se një në katër punonjës në këtë sektor kanë pësuar një aksident. Rrezik i lartë është vërejtur edhe në pylltari, bujqësi dhe në sektorin e artit, argëtimit dhe rekreacionit.

Top 10 profesionet me rrezik më të madh aksidenti:

1. Punëtor pyjor

2. Trajner fitnesi

3. Punëtor ndërtimi

4. Konstruktor teknik

5. Zdrukthtar

6. Këshilltar karriere

7. Vizatues ndërtimi civil

8. Bujk / gjuetar

9. Punëtor riciklimi

10. Punëtor mirëmbajtjeje rrugësh dhe kopshtar

Rreth 25% e aksidenteve ndodhin për shkak të rrëshqitjeve dhe rënieve, ndërsa 24% lidhen me goditjen nga objekte të ndryshme. Prerjet dhe lëndimet me mjete dore përbëjnë një pjesë tjetër të konsiderueshme të rasteve.

Ekspertët theksojnë se rreziku ndryshon edhe me moshën dhe përvojën e punonjësve — aksidentet fizike rriten me kalimin e viteve për shkak të rënies së aftësisë fizike

Qyteti gjerman që u shpall kryeqyteti i gjelbër i Evropës për vitin 2027

Qyteti gjerman i Heilbronn-it është shpallur “Kryeqyteti i Gjelbër i Evropës” për vitin 2027, pas një procesi të gjatë vlerësimi nga ekspertë. Lajmi u dha gjatë ceremonisë në Vilnius, Lituani, qyteti aktual me këtë titull. Ky çmim njihet për promovimin e ajrit të pastër, energjisë së gjelbër dhe zhvillimit urban të qëndrueshëm.

Heilbronn, i njohur për arkitekturën dhe vreshtat e tij, u vlerësua për strategjitë e qëndrueshme, si planet “Landschaftsplan 2030” dhe “Mobilitätskonzept” që synojnë përmirësimin e ajrit dhe reduktimin e ndotjes së zhurmës.

Komisioni Evropian theksoi rëndësinë e përfshirjes së qytetarëve në këto iniciativa, duke ofruar platforma për pjesëmarrje dhe fushata ndërgjegjësimi. Qyteti përfitoi 600,000 euro për investime në projekte mjedisore dhe përfshirje qytetare gjatë dy viteve të ardhshme.

Përveç Heilbronn-it, dy qytete të tjera morën Çmimin Evropian të Gjetheve të Gjelbra: Assen në Holandë, për politikat e menaxhimit të mbeturinave dhe nismat komunitare, dhe Siena në Itali, për riciklimin dhe krijimin e hapësirave të gjelbra. Secili prej tyre u shpërblye me 200,000 euro për projektet e tyre.

Ky çmim, i krijuar në 2010 me Stokholmin si fituesin e parë, nderon qytetet që përparojnë drejt një të ardhmeje më të gjelbër dhe të qëndrueshme.

 

Edhe një shtet evropian legalizon përdorimin e kanabisit për qëllime mjekësore

Qeveria spanjolle ka miratuar një dekret që lejon përdorimin e kanabisit për trajtime mjekësore, duke e bërë të mundur që substanca të përshkruhet nga mjekët specialistë për pacientët që kanë nevojë për të.

Sipas ilpost.it, kanabisi nuk do të jepet nga mjekët e familjes, por vetëm nga specialistë dhe vetëm në raste specifike shëndetësore, të cilat do të përcaktohen brenda tre muajve nga Agjencia Shtetërore e Barnave dhe Produkteve Shëndetësore pranë Ministrisë së Shëndetësisë.

Përdorimi i tij do të jetë i kufizuar vetëm në spitale, që do të jenë gjithashtu e vetmja strukturë ku mund të merret, pasi nuk do të jetë i disponueshëm në farmaci. Për më tepër, ky trajtim do të autorizohet vetëm kur metodat tradicionale nuk japin rezultate.

Në Spanjë, posedimi i kanabisit është dekriminalizuar, megjithëse rregullat ndryshojnë nga një rajon në tjetrin. Për shembull, në Katalonjë, përdorimi dhe kultivimi i kanabisit lejohet brenda ambienteve të kontrolluara si klubet kanabike – një praktikë që ka ngjallur debat në vend.

Ndërkohë, Italia ka legalizuar kanabisin mjekësor që nga viti 2006, por qasja ndaj tij është e kufizuar dhe shpesh e shtrenjtë për pacientët.

Ky vendim i Spanjës shihet si një hap i rëndësishëm drejt zgjerimit të aksesit në trajtime alternative, duke ndjekur shembullin e vendeve të tjera evropiane që po njohin përfitimet mjekësore të kanabisit nën kontroll të rreptë ligjor.

 

BE investon 1 miliard euro në inteligjencën artificiale për të konkurruar me SHBA-në dhe Kinën

Komisioni Evropian ka shpallur një investim prej rreth 1 miliard euro për të rritur përdorimin e inteligjencës artificiale (IA) në ekonomi, me qëllim që të fuqizojë konkurrencën e BE-së ndaj SHBA-së dhe Kinës.

Fondet do të përdoren për zhvillimin e teknologjive si automjetet autonome në qytete dhe qendrat shëndetësore të mbështetura nga IA-ja. Gjithashtu, BE do të financojë qendra kërkimore që do t’u ofrojnë studiuesve akses në teknologjitë më të avancuara të IA-së.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, tha se inteligjenca artificiale mund të sjellë zgjidhje më të shpejta, më të zgjuara dhe më të përballueshme në të gjithë sektorët ekonomikë.

“Do të promovojmë përdorimin e IA-së në fusha si robotika, kujdesi shëndetësor, energjia dhe transporti”, theksoi ajo.

Sistemet shëndetësore janë një nga prioritetet kryesore. Teknologjia pritet të ndihmojë në diagnostikim më të saktë përmes analizave të imazheve mjekësore dhe të përmirësojë trajtimet për pacientët.

BE planifikon gjithashtu të investojë në IA në sektorë si:

Transporti dhe industria e makinave

Prodhimi, ndërtimi dhe inxhinieri

Energjia, klima dhe mjedisi

Bujqësia dhe ushqimi

Mbrojtja dhe siguria

Mediat dhe industritë krijuese

Sektorë si financa dhe turizmi nuk janë përfshirë për momentin, por mund të shqyrtohen më vonë.

Kjo strategji është ndërtuar mbi rekomandimet e Mario Draghit, ish-kryeministër i Italisë dhe ish-president i Bankës Qendrore Evropiane, i cili sugjeroi që IA të shihet si një zgjidhje kryesore për sfidat e sotme.

Megjithatë, industria e teknologjisë ka shprehur shqetësime se rregullat burokratike të BE-së po pengojnë risitë dhe zhvillimin në këtë fushë.

 

Gjykata Supreme në SHBA shqyrton ndalimin e “terapisë së konvertimit” për të miturit LGBT+

Gjykata Supreme e Shteteve të Bashkuara, e cila dominohet nga anëtarë konservatorë, po merret me një çështje shumë të ndjeshme: ndalimin e terapisë së konvertimit për të miturit LGBT+.

Kjo terapi ka si qëllim “ndryshimin” e orientimit seksual apo identitetit gjinor të të rinjve, duke synuar që ata të heqin dorë nga të qenët homoseksualë apo transgjinorë. Kjo praktikë është ndaluar në rreth 20 shtete amerikane, përfshirë Koloradon, që e ka bërë këtë që prej vitit 2019.

Sipas autoriteteve të Kolorados, këto terapi jo vetëm që nuk janë efektive, por janë edhe të rrezikshme, duke rritur ndjeshëm rrezikun për ankth, depresion dhe vetëvrasje.

Por një psikologe, Kaley Chiles, e ka sfiduar ligjin në gjykatë, duke pretenduar se ai shkel Amendamentin e Parë të Kushtetutës, i cili garanton lirinë e shprehjes. Pas humbjes në dy gjykatat e mëparshme, ajo e ka çuar çështjen në Gjykatën Supreme.

Ky nuk është rasti i vetëm që ka të bëjë me të drejtat e personave LGBT+. Në muajt e ardhshëm, Gjykata do të shqyrtojë edhe pjesëmarrjen e personave transgjinorë në garat sportive për femra, një temë që u bë shumë e debatueshme gjatë fushatës presidenciale të Donald Trump në vitin 2024, ku ai u zotua të ndalte atë që e quajti “çmenduria transgjinore”.

Vendimet e pritshme të Gjykatës mund të kenë ndikim të madh në politikat që prekin komunitetin LGBT+ në SHBA.

 

Parlamenti Evropian kundër termit “hamburger vegjetarian”

Parlamenti Evropian ka vendosur që termat që lidhen me mishin, si “hamburger”, “salçiçe” apo “biftek”, të mos përdoren më për produktet me bazë bimore.

Ky vendim është pjesë e ndryshimeve në rregulloren për tregjet bujqësore në BE (CMO), dhe u mbështet nga 532 eurodeputetë, ndërsa 78 ishin kundër dhe 25 abstenuan. Amendamenti u propozua nga eurodeputetja franceze e PPE-së, Céline Imart.

Në dokument thuhet se termat si “hamburger”, “salçiçe” apo “eskallop” duhet të rezervohen vetëm për produkte që përmbajnë mish, duke përjashtuar emërtime si “hamburger vegjetarian” apo “salçiçe tofu”.

Megjithatë, për zbatimin e plotë të kësaj mase do të duhet dakordësia me vendet anëtare të BE-së gjatë negociatave.

Sipas përkufizimit të ri, mish konsiderohen vetëm pjesët e ngrënshme të kafshëve. Ky ndryshim synon të sqarojë etiketimin e produkteve dhe të parandalojë keqkuptimet te konsumatorët.

Ndërkohë, Manfred Weber, kreu i grupit PPE, theksoi se brenda grupit ka ndasi për këtë çështje dhe nuk e konsideroi si një përparësi.

Kjo iniciativë është pjesë e një rishikimi më të gjerë të rregullores së tregjeve bujqësore, e cila nisi si përgjigje ndaj protestave të bujqve në vitin 2024, për të forcuar pozicionin e tyre në zinxhirin e furnizimit ushqimor.

 

Cilat vende në Evropë do të kenë më shumë miliarderë në vitin 2025? 

Evropa është vendi ku jetojnë mbi 20% e miliarderëve në botë. Në krye të kontinentit është Gjermania, e cila renditet e katërta në nivel botëror për sa i përket numrit të miliarderëve. Sipas të dhënave të Forbes, deri në vitin 2025 në botë do të ketë më shumë se 3,000 miliarderë, me një pasuri totale prej rreth 16.1 trilionë dollarësh (13.7 trilionë euro). Tre vendet me më shumë të pasur janë SHBA, Kina dhe India, të cilat mbajnë më shumë se gjysmën e kësaj pasurie.

Në Evropë, Gjermania ka 171 miliarderë, me një pasuri të përbashkët prej 676.4 miliardë eurosh. Personi më i pasur gjerman është Dieter Schwarz, me një pasuri prej 35 miliardë eurosh, i renditur i 37-ti në botë.

Italia vjen e dyta me 74 miliarderë dhe një pasuri totale prej 289 miliardë eurosh. Giovanni Ferrero është italiani më i pasur me 32.6 miliardë euro. Mbretëria e Bashkuar ka 55 miliarderë, të cilët zotërojnë 203 miliardë euro. Michael Platt është britaniku më i pasur me 16 miliardë euro.

Franca renditet e katërta me 52 miliarderë. Bernard Arnault, kryetari i konglomeratit të luksit LVMH, është më i pasuri i Francës me 152 miliardë euro, duke zënë vendin e pestë në botë për vitin 2025, pas renditjes së parë në 2024.

Pas tyre vijnë Suedia me 45 miliarderë dhe Zvicra me 42. Në Suedi, Stefan Persson ka pasurinë më të madhe prej 15.9 miliardë eurosh, ndërsa në Zvicër Gianluigi dhe Raffaella Aponte-Diamant zotërojnë nga 32.2 miliardë euro secili.

Spanja renditet e shtata me 34 miliarderë, megjithëse është një nga pesë ekonomitë më të mëdha evropiane. Amancio Ortega është spanjolli më i pasur me 106 miliardë euro, duke u renditur i nënti në botë.

Turqia ka 32 miliarderë, ndërsa Norvegjia ka 17. Greqia numëron 16, Holanda 13, ndërsa Irlanda, Belgjika dhe Republika Çeke kanë nga 11 miliarderë secila. Polonia dhe Qiproja kanë nga 10, Austria dhe Danimarka nga 9, Finlanda 7, Rumania 6, Hungaria 4 dhe Sllovakia e Bullgaria nga 2 secila. Portugalia, Luksemburgu, Kroacia, Islanda dhe Shqipëria kanë nga një miliarder secila.

Në Austri, më i pasuri është Mark Mateschitz me 34.6 miliardë euro, i cili zë vendin e 38-të në botë.

Këto shifra tregojnë se Evropa Perëndimore dhe Veriore dominon numrin e miliarderëve, me Gjermaninë, Italinë, Mbretërinë e Bashkuar, Francën dhe Suedinë që përbëjnë 61% të të gjithë miliarderëve në kontinent. Evropa Lindore mbetet shumë prapa në këtë aspekt.

Ekonomia e madhe është një faktor kyç – katër vendet evropiane me më shumë miliarderë janë edhe ekonomitë më të fuqishme. Zvicra dhe Mbretëria e Bashkuar shërbejnë gjithashtu si qendra financiare të rëndësishme në Evropë.

Sipas raportit të UBS për vitin 2024, shifrat ndryshojnë pak: Gjermania ka 117 miliarderë, Zvicra 85, Mbretëria e Bashkuar 82, Italia 62, Franca 46, Suedia 28 dhe Spanja 27. Këto ndryshime vijnë nga metoda e ndryshme e mbledhjes së të dhënave.

 

Këshilli Federal zgjat periudhën maksimale të punës me orar të shkurtuar në 24 muaj

Këshilli Federal ka vendosur të zgjasë periudhën maksimale për marrjen e pagesave për punën me orar të shkurtuar në 24 muaj, gjashtë muaj më shumë se aktualisht. Ky vendim do të hyjë në fuqi më 1 nëntor dhe do të jetë i vlefshëm deri më 31 korrik 2026.

Në seancën e fundit, Parlamenti miratoi një draft ligjor që i jep mundësi Këshillit Federal të zgjatë periudhën maksimale të marrjes së këtyre përfitimeve nga 18 në 24 muaj.

Industria e makinerive, pajisjeve elektrike, metaleve dhe industria e orëve janë ndër sektorët më të prekur nga situata aktuale ekonomike, thekson qeveria. Zgjatja e kësaj periudhe u jep kompanive “siguri të vlefshme për planifikim”.

Shtatë muajt shtesë do t’i ndihmojnë ato të përshtaten me sfidat ekonomike, për shembull duke gjetur mundësi dhe tregje të reja për biznes. Po ashtu, kjo masë synon të parandalojë largimet nga puna dhe t’u mundësojë bizneseve të mbajnë stafin gjatë periudhave të ndërprerjes së përkohshme të punës, shpjegon Këshilli Federal.

 

Pijet energjike ndalohet të shiten tek fëmijët nën 16 vjeç në dyqanin Migros në Chamoson

Një dyqan ushqimor i vogël në Chamoson ka vendosur të ndalojë shitjen e pijëve energjike për fëmijët nën 16 vjeç, duke i vendosur ato në të njëjtën kategori me birrën apo verën. Ky vendim është marrë për shkak të rritjes së konsumit të këtyre pijëve mes të rinjve dhe me qëllim mbrojtjen e shëndetit të tyre.

Drejtuesi i Migros Partner në Chamoson, Eric Hamon, i frymëzuar nga një iniciativë e ngjashme në Angli, tha se numri i fëmijëve që blinin pijet e kafeinës si Red Bull apo Monster ishte rritur shumë. Ai e konsideron këtë vendim si një përgjegjësi qytetare dhe një akt koherente me vlerat e tyre. “Ne si tregtarë, qytetarë, prindër e madje edhe gjyshe në ekip, kemi detyrë të kujdesemi për shëndetin publik. Ky është një mesazh paralajmërues dhe një mënyrë për të qëndruar besnikë ndaj vlerave tona,” tha Hamon në një intervistë për “La Matinale”.

Ai shtoi se: “Po shihnim gjithnjë e më shumë të rinj që blinin këto pije energjike në sasi të mëdha, ndonëse prodhuesit vetë nuk e rekomandojnë konsumimin nga fëmijët. Nuk ndihemi rehat me këtë situatë dhe duam të ngremë këtë çështje në sheshin publik, këtu në shtëpinë tonë.”

Nga ana tjetër, zëdhënësja e Migros në Valais, Estelle Kpoho-Dorsaz, theksoi se dyqani në Chamoson funksionon në mënyrë të pavarur dhe se në nivel kombëtar, Migros nuk ka vendosur kufizime moshe për shitjen e pijëve energjike. Ajo shtoi se nuk ka informacione për iniciativa të ngjashme në dyqanet e tjera Migros në Valais.

Reagimet politike janë të ndryshme. Kreu i grupit të të Gjelbërve në Këshillin e Madh, Emmanuelle Revaz, dhe socialistet, Sarah Constantin, përkrahin këtë hap dhe shpresojnë që të frymëzojë vendimmarrësit politikë.

Nga ana tjetër, Nathan Bender nga partia “Au Centre” e konsideron iniciativën interesante dhe mendon se duhet hapur një debat kombëtar për të balancuar lirinë e tregtisë me shëndetin e të rinjve.

Partia Liberale-Radikale (PLR) nuk është kundër idesë, por udhëheqësja e grupit të tyre në Këshillin e Madh, Sonia Tauss-Cornut, ngriti disa pyetje, duke përfshirë edhe një paradoks midis ndalimit të pijëve energjike dhe debatit për depenalizimin e disa lëndëve narkotike. Këto shqetësime u përforcuan edhe nga Grégory Logean nga UDC, i cili shpreh kritikë ndaj kësaj iniciative.

 

Ngrohësit elektrikë ndezin debatet në ligjin e energjisë në kantonin Vaud

Në Këshillin e Madh të kantonit Vaud, debatet mbi reformën e ligjit të energjisë u intensifikuan, veçanërisht në lidhje me përdorimin e ngrohësve elektrikë. Deputetët diskutuan mbi një amendament që synonte të lejonte përjashtime për ngrohësit elektrikë nëse 70% e energjisë së ndërtesës vjen nga burime diellore. Kjo ishte kundërshtuar ashpër nga opozita e majtë, e cila e konsideron këtë si dobësim të ligjit dhe prishje të kompromisit të arritur më parë.
Përveç kësaj, u diskutua edhe një amendament që përjashton ndërtesat për fermat e kafshëve nga detyrimi për t’u pajisur me panele diellore, për shkak të rreziqeve që krijon “rryma endëse” për shëndetin e kafshëve. Ky amendament u miratua nga shumica e deputetëve.
Reforma e ligjit ka për qëllim të promovojë përdorimin e energjive të rinovueshme, të ulë konsumin e energjisë dhe të zëvendësojë ngrohësit që përdorin karburante fosile. Objektivi është arritja e neutralitetit të karbonit deri në vitin 2050 dhe rritja e pavarësisë energjetike të kantonit, i cili aktualisht importon 84% të energjisë së tij.

Zvicra duhet të ulë deficitin tregtar me SHBA-në për të shmangur tarifat farmaceutike, propozojnë ekonomistët

Hans Gersbach nga Instituti Ekonomik Zviceran (KOF) në ETH Zurich thotë se Zvicra duhet të angazhohet vullnetarisht për të ulur deficitin tregtar me SHBA-në, që arrin rreth 40 miliardë franga. Kjo vjen për të shmangur tarifat doganore mbi produktet farmaceutike dhe për të mbrojtur ekonominë zvicerane.

Ai propozon që Zvicra të zgjedhë midis dy strategjive: ose të ofrojë më shumë investime dhe akses tregu, ose të përqendrohet direkt në uljen e deficitit. Kjo e fundit do t’i përgjigjej shqetësimeve amerikane me kosto më të ulëta ekonomike.

Masa të ndryshme për uljen e deficitit përfshijnë investimet e kompanive farmaceutike në SHBA, kufizimin e fitimeve nga tregtia e arit, blerjet e planifikuara dhe ndryshimin e kategorive të produkteve të eksportuara.

Gersbach thekson se kjo qasje do të mbrojë lirinë ekonomike dhe industrinë eksportuese të Zvicrës, duke përmirësuar shanset për një marrëveshje tregtare me SHBA-në.

 

“AI Mode”, funksioni i ri në 200 vende, përfshirë Zvicrën

Google po zgjeron funksionin e kërkimit me inteligjencë artificiale (IA) në mbi 40 vende dhe territore, përfshirë disa vende evropiane si Gjermaninë, Austrinë, Zvicrën, Spanjën, Italinë, Suedinë dhe Poloninë, si edhe Tajlandën e Vietnamin.

Funksioni, i cili u lejon përdoruesve “të bisedojnë me rezultatet e kërkimit”, u lançua fillimisht në SHBA, Britaninë e Madhe dhe Indi në korrik.

Sipas kompanisë, “AI Mode” ky funksion tani do të jetë i disponueshëm në më shumë se 200 vende dhe territore në mbarë botën, shkruan ATSH, transmeton albinfo.ch.

Ky opsion mund të aksesohet përmes “Google.com” ose faqeve lokale të vendeve dhe shfaqet si një skedë shtesë pranë opsioneve standarde si “All”, “Images”, “Videos” dhe “News”.

Google paralajmëroi se mund të duhen disa ditë derisa funksioni të shfaqet për të gjithë përdoruesit, pasi  serverët përditësohen gradualisht.

Ky funksion mbështetet në sistemin” Gemini Pro 2.5” të  Google, i krijuar për të dhënë përgjigje të sakta dhe të shpejta. Përdoruesit tani mund të bëjnë pyetje të gjata dhe komplekse  që më parë kërkonin disa kërkime të ndara, tha Hema Budaraju, nënkryetare e Google, duke përmendur si shembull planifikimin e detajuar të një fundjave në Edinburg  bazuar në interesat personale.

Megjithatë, botuesit dhe kompanitë  që varen nga trafiku i kërkimeve në Google shprehin shqetësime për mundësinë e një rënieje të klikimeve.

Përfaqësues të Google thanë se përvoja e hershme në SHBA dhe BM tregon se citimet e burimeve që drejtojnë drejt faqeve me cilësi të lartë vazhdojnë të gjenerojnë trafik të konsiderueshëm.

‘Rreth 20,000 vende pune në rrezik’ në Zvicër për shkak të tarifave amerikane

Tarifat prej 39% të vendosura nga SHBA-të mund t’i kushtojnë ekonomisë zvicerane deri në 20,000 vende pune, thotë ekonomisti i UBS-së, Thomas Veraguth.

“Pasiguria është në të gjitha nivelet, por padyshim që është shumë e ndryshme nga një kompani në tjetrën”, theksoi eksperti në një intervistë të transmetuar në televizionin publik zviceran RTS, transmeton albinfo.ch. “Dhe edhe nga ana e SHBA-së ka shumë dyshime, sepse ka shumë përjashtime dhe rregulloret janë shumë të ndërlikuara. Për shembull, nuk ka vetëm tarifa për produktet përfundimtare, por edhe ato që ndikojnë – në shkallë të ndryshme – në komponentë.”

Në një tablo kaq fluide, UBS është përpjekur megjithatë të vlerësojë ndikimin që situata do të ketë në tregun zviceran të punës. “Në skenarin më të keq, ne vlerësuam se ka rreth 20,000 vende pune në rrezik”, shpjegon specialisti me një diplomë nga Universiteti i St Gallen. “Kjo është një shifër e rëndësishme, e cila tejkalon përvojat që kemi pasur në të kaluarën në mosmarrëveshje të tjera ose me tendosje të tjera në marrëdhëniet ndërkombëtare të vendit.”

“Për momentin, numri i kompanive që kanë nevojë për mbështetje, për shembull përmes reduktimit të punës, është ende shumë i ulët, por duhet të presim për të parë se si do të reagojnë kompanitë në muajt në vijim: disa tashmë po flasin për kufizimin e investimeve në vendet e tyre të prodhimit në Zvicër dhe rialokimin e burimeve të tyre, për shembull duke forcuar praninë e tyre në SHBA”, paralajmëron profesionisti me përvojë në Credit Suisse. “Në afat të mesëm, mund të ketë efekte dytësore që nuk lidhen drejtpërdrejt me humbjet e vendeve të punës, por më tepër me një rënie të investimeve të caktuara.”

 

 

Sqarimi nga Gjykata Kushtetuese e Kosovës për konstituimin e Kuvendit

Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka sqaruar se asnjë subjekt i komuniteteve nuk mund të pengojë konstituimin e Kuvendit, edhe nëse refuzon të propozojë emrin e një deputeti për nënkryetar.

Sipas pikës 148 të aktgjykimit të publikuar të mërkurën, Kuvendi mund të vazhdojë funksionimin edhe pa njërin prej anëtarëve të Kryesisë, me kusht që Kryesia të ketë kuorum dhe vendimet të merren me shumicën e anëtarëve të pranishëm, në përputhje me Rregulloren e Kuvendit.

Gjykata thekson se dështimi i konstituimit në rastin konkret i atribuohet mosvotimit të shumicës së deputetëve të zgjedhur, përfshirë ata të Lidhjes Demokratike të Kosovës, Listës Serbe dhe në disa raste edhe të Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës.

Vendimi i Kushtetueses obligon deputetët që të votojnë për nënkryetarin e propozuar, qoftë pro, kundër apo abstenim, dhe parashikon se votimi për të njëjtin kandidat nuk mund të tejkalojë tri runde.

“Në rastet kur e drejta kushtetuese në procedurën e zgjedhjes së anëtarëve të Kryesisë së Kuvendit gjatë konstituimit të Kuvendit nuk ushtrohet nga deputetët apo grupet parlamentare, që kanë të drejtë të propozojnë anëtarë të Kryesisë së Kuvendit, qofshin ato nga komuniteti shumicë apo nga radhët e komuniteteve që nuk janë shumicë, të cilat mund të manifestohen në pengimin e këtij procesi, apo në rastet kur, përkundër vullnetit të shumicës së deputetëve për të zgjedhur anëtarin e Kryesisë, Kuvendit i pamundësohet zgjedhja e anëtarëve të Kryesisë së saj, Kuvendi përjashtimisht, do të mund të vazhdojë funksionimin edhe pa njërin nga anëtarët e Kryesisë së Kuvendit, me kushtin që Kryesia e Kuvendit të ketë kuorum në vendimmarrjen e saj në përputhje me paragrafin 3 të nenit 20 (Mbledhja e Kryesisë) të Rregullores së Kuvendit, i cili përcakton se: ‘Vendimi i Kryesisë merret me shumicën e anëtarëve të pranishëm në mbledhje’”, thotë Kushtetuesja.

Më 28 gusht, kryeparlamentari Dimal Basha shpalli të konstituar Kuvendin e Kosovës, pavarësisht moszgjedhjes së një deputeti serb për nënkryetar. Lista Serbe dështoi të propozojë Sllavko Simiqin në tri runde, ndërsa votimi me short i dha mundësi edhe deputetit Nenad Rashiq nga partia “Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë”, por as ai nuk mori votat e mjaftueshme.

Lista Serbe e ankoi në Kushtetuese ndarjen e procesit të votimit nga nënkryetari i komuniteteve joshumicë, por Gjykata konstatoi se nuk ka pasur shkelje në këtë procedurë.

Në zgjedhjet parlamentare, Lëvizja Vetëvendosje ka dalë e para dhe i ka fituar 48 ulëse në Kuvend.

Partia Demokratike e Kosovës ka dalë e dyta me 24 ulëse, Lidhja Demokratike e Kosovës e treta me 20, pasuar nga Lista Serbe me nëntë dhe koalicioni mes Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës dhe Nismës Socialdemokrate, me tetë të tilla.

Ulëset tjera janë të rezervuara për pakicat. Faktori ndërkombëtar ka bërë disa herë thirrje që Kosova t’i formojë sa më shpejt institucionet e reja.

Më herët gjatë ditës, Ambasada e Gjermanisë në Kosovë u ka bërë thirrje deputetëve që t’i respektojnë vendimet e Kushtetueses dhe të mos i kenë në plan të parë interesat partiake.

Kosova pranon mijëra dronë luftarakë kamikazë

Kosova ka pranuar të mërkurën kontejnerët “me mijëra dronë” luftarakë kamikazë, Skydagger, njoftoi kryeministri në detyrë në Kosovë, Albin Kurti.

Kurti tha në Facebook se dronët kanë mbërritur para afatit të paparaparë kohor dhe se dhjetëra ushtarakë të Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) tashmë janë trajnuar për përdorimin e tyre, transmeton albinfo.ch.

Kosova nënshkroi kontratën në dhjetor të vitit të kaluar me kompaninë e mirënjohur turke Baykar, që është kompani amë e prodhuesit Skydager, tregoi Kurti.

“Dronët Skydagger ishte planifikuar të mbërrijnë në janar 2026, por i morëm tre muaj më herët”, tha ai.

“Këta dronë kamikazë të njohur edhe si FpV të tipit RTF (Ready to Fly) Skydagger të prokuruar nga ne janë dronë luftarakë të pajisur me mjete shpërthyese me qëllim goditjen e objektivave lëvizëse dhe statike të armikut”, shkroi Kurti.

Kurti tha se, me blerjen e këtyre dronëve, Kosova po vazhdon “ta ngrejë dhe shtojë fuqinë goditëse të ushtrisë sonë me qëllim ndërtimin e një force të aftë dhe koherente me zhvillimet e reja teknologjike dhe taktikat e luftës bashkëkohore”.

Ronaldo, futbollisti i parë miliarder

Cristiano Ronaldo, ish-sulmuesi i Real Madrid, Manchester United, Juventus dhe tani lojtar i Al Nassr, është bërë futbollisti i parë miliarder, sipas “Bloomberg”, që e vlerëson pasurinë e tij në 1.4 miliardë dollarë (rreth 1.2 miliardë euro).

Për një kohë të gjatë, ai dhe Lionel Messi, me të cilin Ronaldo garoi për titullin e lojtarit më të mirë, morën afërsisht të njëjtat paga.

Por në vitin 2023, të ardhurat e tyre ndryshuan ndjeshëm me transferimin e Ronaldos në Gjirin Persik dhe të Messit në klubin e MLS Inter Miami, transmeton albinfo.ch. Megjithatë, argjentinasi synon të blejë një aksion në klubin amerikan pas përfundimit të karrierës së tij, gjë që mund ta vendosë përsëri në të njëjtin nivel me rivalin e tij të hershëm.

Rritja e pasurisë së 40-vjeçarit lidhet me kontratën e re me Al Nassr, firmosur në qershor 2025, që i ka sjellë mbi 400 milionë dollarë. Nga viti 2002 deri më 2023, Ronaldo ka fituar mbi 550 milionë dollarë vetëm nga pagat. Ai ka gjithashtu marrëveshje fitimprurëse me Nike, Armani dhe Castrol, që i shtojnë rreth 175 milionë dollarë të tjera në pasuri. Kontrata me Nike i garanton 18 milionë dollarë në vit, ndërsa transferimi tek Al Nassr më 2023 i solli 200 milionë dollarë në vit, plus një bonus 30 milionësh.

Arrestohet gruaja e mjekut, dyshohet se është e përfshirë në krimin e rëndë

Kthesë të papritur kanë marrë hetimet për atentatin me armë ndaj kandidatit të BDI-së, Z. Shaini, ku mbeti i plagosur me disa plumba.

Sipas mediave vendase, në pranga ka rënë gruaja e tij pasi e njëjta dyshohet se është e përfshirë në tentativën për vrasjen e bashkëshortit të saj, transmeton albinfo.ch.

Ministria e Brendshme e Maqedonisë së Veriut bën me dije se është shpallur në kërkim edhe i dyshuari për gjuajtjen me armë drejt mjekut Shaini, një 36-vjeçar nga Gostivari.

“Më 07.10.2025, punonjës policie nga Stacioni Policor i Kumanovës arrestuan A.A. (43) nga Tetova, për arsye të bazuara në dyshimin se ajo është e përfshirë në tentativën për vrasje të bashkëshortit të saj, Z. Sh. (43) nga fshati Sllupçan, Likovë. Gjithashtu, në lidhje me ngjarjen, gjashtë persona janë thirrur për intervistim në Stacionin Policor të Kumanovës, ndërsa në shtëpinë e B.S. (50) nga Kumanova, është kryer bastisje me urdhër gjyqësor. Pas dokumentimit të plotë të rastit, kundër A.A. do të parashtrohet kallëzim adekuat penal, ndërsa kundër L. F. (36) nga Gostivari, i cili dyshohet për tentativë vrasjeje dhe gjendet ende në arrati, gjithashtu do të paraqitet kallëzim penal pas konsultimit me Prokurorinë Themelore”, deklaron Ministria.

Ajeti dhe Broja shprehen se do të japin maksimumin ndaj Serbisë

Dy futbollistët kuqezi, Arlind Ajeti dhe Armando Broja, ritheksuan edhe njëherë mesazhin e trajnerit Silvinjo dhe mesfushorëve Shehu e Laçi, se ekipi do të japë maksimumin në këtë sfidë të rëndësishme, njofton FSHF, transmeton albinfo.ch.

Arlind Ajeti u shpreh se ekipi është i përgatitur dhe i fokusuar për përballjen ndaj Serbisë, duke shtuar se është vetëm një ndeshje futbolli. Mbrojtësi kuqezi theksoi se ndeshja do të jetë e vështirë si në aspektin futbollistik ashtu edhe në atë emocional, por skuadra do të tregojë profesionalizëm maksimal. Ai vlerësoi kundërshtarin për cilësinë e lojtarëve, por u shpreh i bindur se Shqipëria do të jetë gati për çdo rast dhe do të japë maksimumin për të ruajtur portën e paprekur.

Armando Broja u shpreh se atmosfera në skuadër është shumë e mirë, me lojtarët të përqendruar dhe të bashkuar për të dhënë maksimumin në fushë. Sulmuesi kuqezi theksoi se pavarësisht se i mungon goli, fokusi i tij mbetet tek ekipi dhe te suksesi kolektiv, ndërsa shtoi se Shqipëria ka shanse reale për të arritur objektivin dhe do të luftojë deri në fund për ëndrrën e Botërorit.

 

Industria zvicerane e orëve tregon qëndrueshmëri përballë tarifave të SHBA-së

Detyrimet e importit prej 39% për orët zvicerane kanë qenë në fuqi në SHBA që nga gushti i vitit 2025. Kjo është një goditje për tregun më të rëndësishëm të eksportit të industrisë së orëve. Përveç kësaj, franga e fortë, rënia e kërkesës në rajone të tjera dhe rritja e ndjeshmërisë ndaj çmimeve midis klientëve, siç shkruan Deloitte në studimin e publikuar të mërkurën, shkruan Swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Vitin e kaluar, orët me vlerë 4.4 miliardë CHF (5.5 miliardë dollarë) u eksportuan në SHBA. Tregu më i madh i eksportit për orët zvicerane përbënte pothuajse 17% të eksporteve globale të orëve zvicerane.

Çmime më të larta

Megjithatë, industria ka rezultuar elastike deri më tani: sipas Deloitte, vlera e orëve të eksportuara ra me një rënie relativisht të lehtë prej 1% midis janarit dhe gushtit 2025 krahasuar me vitin e kaluar.

Sipas konsulentit të menaxhimit, kjo është një shenjë se blerjet dhe grumbullimi i madh i stoqeve ndodhën përpara se të futeshin tarifat e SHBA-së. Megjithatë, studimi parashikon se tarifat ka të ngjarë të çojnë në rritje të konsiderueshme të çmimeve për markat kryesore zvicerane në SHBA. Kjo mund ta ulë ndjeshëm kërkesën atje në të ardhmen.

Tregje të reja

Megjithatë, ka edhe rreze shprese. Për shembull, tregu i orëve të dorës së dytë po zhvillohet në mënyrë dinamike. Rreth 40% e të anketuarve të Gjeneratës Z deklaruan se po planifikonin të blinin një orë të dorës së dytë.

Industria gjithashtu sheh potencial rritjeje në Indi dhe Meksikë. Ndërsa India vazhdon të lulëzojë me një rritje prej 7% të eksporteve, Meksika po e vendos veten si një qendër e re në Amerikën Latine me eksporte prej 337 milionë CHF vitin e kaluar.

Studimi bazohet në intervista me 111 udhëheqës të industrisë dhe 6,500 njerëz në 13 vende, sipas raportit.

 

 

Aksidentet trefishohen pas uljes së kufirit të moshës për motoçikletat

Debati mbi motoçikletat 125cc po nxehet në Zvicër.

Aktualisht, 16-vjeçarët mund të ngasin këto motoçikleta, por aksidentet janë pothuajse trefishuar që nga ulja e kufirit të moshës në vitin 2021, për të përafruar ligjet zvicerane me ato të BE-së.

Politikanët po bëjnë presion për ta rritur atë përsëri në 18 vjeç, transmeton albinfo.ch.

Çiklistët e rinj, si 16-vjeçarja Yara Oberegger nga Aargau, argumentojnë se motoçikletat janë thelbësore për punë, shkollë dhe hobi, veçanërisht në zonat rurale.

Por instruktorët e drejtimit të automjeteve thonë se mosha është kritike për sigurinë rrugore, duke vënë në dukje se shumë çiklistë të rinj nënvlerësojnë rreziqet. Polemika vë në ballafaqim pavarësinë dhe praktikën me shqetësimet për sigurinë.