Indeksi kombëtar i çmimeve të konsumit (CPI) në Zvicër ra me 0,2% në shtator krahasuar me gushtin, por krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar, inflacioni u rrit me 0,2%.

Zyra Federale e Statistikave raporton se rënia mujore u ndikua nga çmimet më të ulëta të hoteleve dhe paketave turistike, ndërsa disa mallra si rrobat e leshit, mollët, mobiljet e dhomës së ndenjes dhe mobiljet e zyrës shënuan rritje çmimesh.

Indeksi i Harmonizuar i Çmimeve të Konsumit (HICP) ra me 0,3% në muaj dhe mbeti i pandryshuar krahasuar me shtatorin e vitit të kaluar, duke lejuar krahasime me vendet e tjera evropiane.

Sipas ekonomistit GianLuigi Mandruzzato nga EFG, zhvillimi pozitiv i katër muajve të fundit tregon një rënie të rrezikut të deflacionit, ndërsa inflacioni bazë dhe ai i çmimeve vendase mbeten mbi 0,5%, gjë që pritet të mbajë normat e interesit të pandryshuara nga Banka Kombëtare e Zvicrës.

Mbi 3,000 persona u mblodhën të enjten pranë stacionit hekurudhor në Gjenevë për të shprehur solidaritetin me Palestinën dhe konvojin humanitar për Gaza, i ndërprerë nga Izraeli. Procesioni i kësaj demonstrate spontane dhe jo të autorizuar u bllokua nga policia në Ura Mont Blanc, ku ndodhën disa përplasje. Demonstrata të tjera u zhvilluan në disa qytete zvicerane.

“Liri, liri për Palestinën,” brohoritën protestuesit në Sheshin Lise Girardin, pranë stacionit Cornavin, vonë pasdite. Ata gjithashtu dënuan “komplicitetin zviceran” dhe kërkuan “lirimin e menjëhershëm” të pasagjerëve të konvojit humanitar Global Sumud, të ndërprerë nga Izraeli, transmeton albinfo.ch.

Në mbrëmje, disa persona ndezën goma në mes të sheshit, duke lëshuar tym të zi. Nën mbikëqyrjen e policisë, tubimi bllokoi trafikun e rëndë në atë orë. Disa motorristë të irrituar përdorën trotuaret për të vazhduar rrugëtimin e tyre.

Procesioni i bllokuar

Procesioni u drejtua më pas drejt qendrës së qytetit, por u ndalua në fund të Urës Mont Blanc nga disa automjete policore, raportoi një gazetar i Keystone-ATS nga vendi i ngjarjes. Protestuesit filluan të hedhin objekte ndaj policisë, e cila përdori gaz lotsjellës për të parandaluar që procesioni të arrinte në bregun e majtë.

Në Gjenevë ndodhën përplasje mes disa protestuesve dhe policisë pas bllokimit të procesionit në mbështetje të konvojit Global Sumud për Gaza. Deri në orën 20:30, demonstrata filloi të shpërndahej, megjithëse disa qindra persona mbetën në vend, rrethuar nga policia.

Demonstrata në qytete të tjera

Edhe në Bernë, disa qindra persona dolën në rrugë për të shprehur solidaritetin me konvojin, duke kërkuar lirimin e anëtarëve të ekuipazhit të arrestuar. Demonstrata spontane u planifikuan gjithashtu në qytete të tjera zvicerane, përfshirë La Chaux-de-Fonds, Lucernë, Basel, Zyrih dhe Lugano. Në Fribourg, një procesion i madh u nis nga stacioni hekurudhor dhe kaloi përmes rrugëve të qytetit.

Ndërsa thirrjet për të nxjerrë Këshillin Federal nga qëndrimi i tij i “pritjes dhe vëzhgimit” deri më tani kanë dështuar, një komitet i përbërë kryesisht nga avokatë dhe përfaqësues të zgjedhur të krahut të majtë po përdor iniciativën popullore. Sipas informacionit të departamentit hetimor të RTS, Kancelaria Federale ka dhënë dritën jeshile për fillimin e mbledhjes së nënshkrimeve.

“Këshilli Federal nuk po e kryen punën e tij, sepse pozicioni zyrtar i Zvicrës ka qenë gjithmonë zgjidhja me dy shtete. Por Këshilli Federal refuzon të bëjë këtë hap dhe të shkojë drejt njohjes. Prandaj, iniciativa popullore është aty për të siguruar këtë njohje përmes procesit demokratik zviceran,” shpjegoi avokati dhe këshilltari kombëtar nga Vaud, Raphaël Mahaim, anëtar i komitetit të iniciativës, përcjell albinfo.ch.

Në mënyrë konkrete, iniciativa synon të përfshijë në Kushtetutë detyrimin për qeverinë që të ndërmarrë këtë hap. “Nëse njohja e Shtetit të Palestinës pranohet nga populli dhe kantonet, Këshilli Federal do t’i dërgojë një deklaratë në këtë kuptim Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së dhe Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së brenda tre muajsh,” thuhet në tekst.

Qëndrimi zviceran konsiderohet i kujdesshëm

Javën e kaluar, para Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në New York, Këshilli Federal mbajti qëndrimin e tij të kujdesshëm. Thirrjet e përsëritura për të rivlerësuar këtë qëndrim deri tani kanë mbetur pa përgjigje. Kjo i shtyu iniciatorët të vepronin.

Megjithatë, me luftën që vazhdon dhe emergjencën në terren, a është kjo vërtet zgjidhja e duhur? Këshilltari kombëtar PLR, Laurent Wehrli, shpreh dyshime serioze: “Problemi me një iniciativë është koha e përpunimit dhe sa zgjat; nuk do të paraqitet menjëherë, mund të duhen pesë apo gjashtë vjet. Mendoj se është shumë e komplikuar të bësh politikë të jashtme përmes Kushtetutës, pikërisht për shkak të kohës që kërkon,” tha ai, i cili është gjithashtu kryetar i Komisionit të Politikës së Jashtme të Këshillit Kombëtar.

Iniciatorët, nga ana e tyre, janë të gatshëm për veprim. Një faqe interneti tashmë është online për të filluar mbledhjen e 100,000 nënshkrimeve të nevojshme, e cila do të nisë më 14 tetor, ditën kur iniciativa publikohet në Gazetën Zyrtare Federale.

Mungesa e mjekëve të përgjithshëm në Zvicër po bëhet gjithnjë e më shqetësuese, sipas një studimi të publikuar të enjten. Deri në vitin 2035, do të duhet të zëvendësohen disa qindra mjekë, ndërkohë që tashmë 75% e mjekëve raportojnë mungesa në rajonin e tyre.

Një studim i kryer nga Universiteti i Bazelit, që përfshiu 1,776 praktika mjekësore në Zvicër, nxori në pah pesë probleme kryesore, bëri të ditur Shoqata Zvicerane e Mjekëve të Familjes dhe Pediatërve (Mfe). Sipas raportit, mjekët e familjes janë shumë të moshuar, orët e punës së tyre po zvogëlohen dhe koha e kaluar me pacientët është gjithnjë e më e kufizuar. Nevoja për zëvendësime është e madhe dhe mungesa tashmë është e përhapur.

Mjekë të moshuar dhe të mbingarkuar

Mosha mesatare e mjekëve të përgjithshëm në Zvicër është aktualisht 52 vjeç, ndërsa 13% e tyre vijojnë punën edhe pas moshës së pensionit. Për më tepër, ngarkesa e madhe administrative u lë më pak kohë pacientëve dhe e bën profesionin më pak tërheqës për të rinjtë.

Për këtë arsye, Mfe bën thirrje për rekrutimin më sistematik të brezit të ri, përmes modeleve të punës më tërheqëse, uljes së burokracisë dhe përdorimit më të madh të digjitalizimit. Inteligjenca artificiale, për shembull, mund të ndihmojë në uljen e barrës administrative.

Një realitet dramatik

Shoqata thekson se situata është dramatike: mjekët e përgjithshëm trajtojnë 94% të të gjitha problemeve shëndetësore, ndërkohë që përfaqësojnë vetëm 8% të kostove totale shëndetësore. Pa mjekësi familjare, kostot do të vijonin të rriteshin dhe spitalet do të viheshin nën presion edhe më të madh, transmeton albinfo.ch.

Studimi u zhvillua midis janarit dhe majit 2025 në të gjitha kantonet. Është një studim i përsëritur çdo pesë vjet që nga viti 2000, ndërsa që nga viti 2020 përfshihen edhe pediatrët.

Mijëra persona dolën në rrugët e Lausanne të enjten mbrëma për të protestuar kundër shkurtimeve buxhetore të shpallura nga Këshilli i Shtetit për vitin 2026. Punonjësit e sektorit publik dhe atij parapublik, së bashku me sindikatat, refuzuan në mënyrë unanime masat e parashikuara.

Në pankartat e shumta që mbante turma, lexohej: “Mbrojtje sociale kundër shkurtimeve vdekjeprurëse”, “Fëmijët tanë vlejnë më shumë se një buxhet i ngushtë” apo “Paga jonë nuk është sallam”.

Protestuesit u nisën nga sheshi Montbenon pak para orës 19:00, për të marshuar drejt Château Saint-Maire, selia e qeverisë së kantonit Vaud, e cila javën e kaluar njoftoi masa kursimi me vlerë 305 milionë franga.

Kundërshtim i plotë ndaj masave

“Ne po protestojmë për të shprehur mosmarrëveshjen tonë të thellë me këtë program shtrëngues, i cili ka nisur që nga buxheti i vitit 2025,” tha Cora Antonioli, presidente e Sindikatës së Shërbimeve Publike të Vaudit (SSP). Protesta e së enjtes u thirr nga kjo sindikatë, në bashkëpunim me sindikatat FSF dhe SUD.

Sipas Antoniolit, shqetësimi është i madh në të gjitha sektorët. “Nga këndvështrimi i punonjësve, sektori parapublik është veçanërisht alarmues, për shkak të pasigurisë së vendeve të punës dhe vështirësive shtesë,” u shpreh ajo.

Sindikatat kërkojnë ndryshim të politikave që nuk duhet të fokusohen vetëm te uljet e taksave, si dhe hapjen e negociatave për përmirësimin e kushteve të punës dhe garantimin e shërbimeve cilësore për popullatën.

Financa të kantonit në deficit

Qeveria e Vaudit prezantoi më 24 shtator projektbuxhetin për vitin 2026, me një deficit të parashikuar prej 331 milionë frangash. Kursimet prej 305 milionë frangash prekin të gjitha departamentet, me shëndetësinë dhe arsimin si më të goditurit.

Një nga masat më të diskutueshme është “kontributi i krizës” prej 0.7% të pagës bruto për punonjësit e klasave 6 deri në 18 në vitin 2026. Edhe kjo masë është refuzuar nga sindikatat.

“Edhe nëse mobilizimi është i suksesshëm, ndoshta nuk do të mjaftojë,” pranoi Antonioli, duke paralajmëruar se sindikatat po përgatiten për hapa të tjerë. “Kjo është vetëm fillimi. Po përgatitemi për grevë,” tha ajo.

Konteksti i mëparshëm

Më 18 shtator u njoftuan shkurtime prej 10 milionë frangash në kujdesin për fëmijë.

Më 25 shtator, spitalet rajonale të Vaudit u informuan për masat që do t’i prekin në vitin 2026.

Po atë ditë, këshilltarja shtetërore Rebecca Ruiz garantoi se qasja në kujdes shëndetësor do të ruhet në të gjitha rajonet e kantonit, pavarësisht shkurtimeve.

Më 8 shtator, banorët e zonave malore të Vaudit i quajtën shkurtime të tilla “një katastrofë” për buxhetin e shëndetësisë.

Ka gjithnjë e më shumë kriza humanitare. Për shembull, në Sudan, ku një luftë civile ka vazhduar brutalisht për dy vjet e gjysmë.

Dhjetëra mijëra njerëz janë vrarë ose plagosur dhe mbi 14 milionë janë në arrati. 49 prej tyre po transportohen me aeroplan në Zvicër nga qeveria federale këtë muaj.

Këto përfshijnë gra që janë bërë viktima të dhunës dhe gra beqare me fëmijë. Është i vetmi grup refugjatësh që Zvicra pranon përmes programit aktual të zhvendosjes.

Duhet të kishte qenë 1600 vitin e kaluar dhe këtë vit. Kjo është ajo që vendosi Këshilli Federal në vitin 2023.

Fakti që pranohen dukshëm më pak sesa ishte vendosur dikur është për shkak të situatës së tensionuar në fushën e azilit, thotë Magdalena Rast, zëdhënëse për median e Sekretariatit Shtetëror për Migracionin, shkruan SRF. “Numri i lartë i azilkërkuesve nga Ukraina, si dhe shumë aplikime për azil, kanë vënë një barrë shumë të rëndë mbi qeverinë federale, kantonet, qytetet dhe komunat në tre vitet e fundit.”

Prandaj, me kërkesë të kantoneve, pranimi i refugjatëve të zhvendosur u hoq për momentin.

Edhe pse qeveria federale e ka zgjatur programin e zhvendosjes, i cili skadon në fund të vitit, me dy vjet, nuk po flet më për 1600, por për një maksimum prej 800 refugjatësh që dëshiron të marrë.

UNHCR është e kënaqur që Zvicra vazhdon të dëshirojë të sjellë refugjatë direkt nga zonat e krizës, megjithëse në një shkallë më të vogël. Organizata e OKB-së për refugjatët pret 2.5 milionë refugjatë që në të vërtetë do të kishin nevojë për një vend zhvendosjeje., përcjell albinfo.ch

Sipas kreut të zyrës së UNHCR-së për Zvicrën, Anja Klug, ka vetëm disa vende në dispozicion: “Ne ndoshta mund të zhvendosim një përqind të këtyre 2.5 milionë refugjatëve. Çdo vend ka rëndësi dhe çdo angazhim është i rëndësishëm.”

SVP lufton programin e zhvendosjes

SVP shkon shumë larg. Në sesionin e fundit të vjeshtës së parlamentit, ajo mbështeti mospranimin e më shumë refugjatëve përmes programit të zhvendosjes për momentin. Ata nuk mund të flisnin gjuhët kombëtare, mezi kishin trajnim dhe ishin të varur nga ndihma sociale për vite me radhë, justifikon partia.

Këshilltarja shtetërore e SVP-së, Esther Friedli, është e shqetësuar: “Në një moment sistemi ynë do të shembet. Në një moment, komunitetet do të arrijnë gjithnjë e më shumë kufijtë e tyre dhe mezi do të gjejnë më strehim.

SVP dështoi me kërkesat e saj. Të gjitha partitë e tjera janë kryesisht pas programit të zhvendosjes, ashtu si kantonet.

Agjencia e OKB-së për Refugjatët është e lumtur për këtë. Zvicra, sipas Klug, i përmbahet kësaj është një shenjë e rëndësishme ndërkombëtare solidariteti me shtetet që do të strehonin më shumë refugjatë. Këto shtete janë në jugun global dhe shpesh nuk kanë mjetet për t’u siguruar refugjatëve.

Kur qeveria federale dëshiron të pranojë grupin tjetër të refugjatëve që po kalojnë veçanërisht keq është ende e hapur. Një gjë është e sigurt: ata do të vijnë përsëri nga Afrika ose Lindja e Mesme.

Kantoni i Cyrihut si punëdhënës dëshiron të krijojë dhe të ruajë kushte pune tërheqëse, prandaj stafit do t’i jepet një kompensim i plotë për inflacionin, sipas vendimit të qeverisë të publikuar të enjten, raporton Tages-Anzeiger.

Për vitin aktual, qeveria kishte vendosur një rritje të çmimeve prej 1.1 përqind, në vitin 2024 kompensimi për inflacionin ishte 1.6 përqind, në vitin 2023 3.5 përqind, shkruan albinfo.ch.

Sipas statusit të indeksit kombëtar të çmimeve të konsumit nga gushti, Këshilli Qeveritar e cakton lejimin e inflacionit deri më 1 janar të vitit pasardhës.

Ndërsa shumica e pensionistëve në Zvicër janë të kënaqur me sigurimin e pensioneve të tyre, 37% thonë se kanë disa keqardhje për këtë.

Mungesa e informacionit, shtyrja, kursimet e pamjaftueshme dhe strategjitë e papërshtatshme të investimit kryesojnë listën e keqardhjeve, sipas një sondazhi të YouGov të publikuar të premten nga kompania e sigurimeve Baloise.

Prirja për të vënë para mënjanë rritet me moshën, ndërsa arsyet për ta bërë këtë ndryshojnë.

Më pak se një në dy persona nën moshën tridhjetë vjeç thonë se janë në gjendje të krijojnë rezerva, kryesisht për t’u përballur me ngjarje të paparashikuara, përcjell swissinfo. Megjithatë, një e treta e mirë e të anketuarve në këtë grupmoshë tashmë po kontribuojnë në një shtyllë të tretë tradicionale, dhe pothuajse një e katërta po kontribuojnë në një pension në formën e fondeve të investimit ose letrave me vlerë, shkruan albinfo.ch.

Shtylla klasike 3a tërheq 62% të 30- deri në 44-vjeçarëve, dhe homologu i saj i investimeve 41%. Një në dy persona në këtë grupmoshë arrin të kursejë. Arsyet kryesore për këtë janë ende siguria kundër shpenzimeve të paparashikuara.

Oreksi për sigurim privat në formën e kursimeve rritet me disa pikë të tjera në 66% në grupmoshën 45-59 vjeç, ndërsa tërheqja e investimeve zvogëlohet disi në 38%.