Transportuesit hekurudhorë zviceranë kritikojnë masat e sigurisë së hekurudhave zvicerane të mallrave, pas një aksidenti në tunelin bazë Gotthard në vitin 2023, janë kritikuar nga masat e reja të sigurisë të Shoqatës Zvicerane të Pronarëve të Vagonëve Privatë (VAP).

Masat do të çojnë në rritje të kostove, mungesë të vagonëve të mallrave dhe orare të ngjeshura si problemet kryesore, ankohet VAP.

Kur u pyet nga Keystone-ATS, shoqata vlerëson se rritja e kostove është në miliona franga, të cilat do të përballohen pothuajse tërësisht nga operatorët e trenave të mallrave, të cilët për këtë arsye do të përballen edhe me një rritje masive të barrës organizative, shkruan Swissinfo.ch, transmeton albinfo.ch.

Gjithashtu fajëson rritjen e tepërt të ngarkesës së punës për përfaqësuesit e saj krahasuar me aktorët e tjerë të përfshirë, siç janë transportuesit dhe operatorët e infrastrukturës.

Hyrja e menjëhershme në fuqi e rregulloreve, të cilat duhet të përfundojnë deri në fund të vitit, kritikohet gjithashtu, pasi, sipas VAP, është ende e paqartë se si do të zbatohen ato. “Tashmë ka mungesë të kompanive të mirëmbajtjes, kapacitetit, burimeve dhe komponentëve”, tha VAP.

Pasoja të këqija

Në afat të shkurtër, mund të lindin pengesa, duke rrezikuar potencialisht sigurinë e furnizimit me mallra në Zvicër, paralajmëron VAP. Në afat të mesëm, transporti rrugor do të bëhet më i përshtatshëm, duke çuar në një rritje të emetimeve dhe rrezikun e aksidenteve.

Megjithatë, edhe me këto masa, theksohet se nuk arrihet një garanci absolute e sigurisë.

Pas raportit të Shërbimit Federal Zviceran të Hetimit të Sigurisë, ministria e transportit ka vendosur për një rritje të detyrueshme të madhësisë së rrotave të vagonëve të mallrave dhe një intensifikim të inspektimeve teknike, me dokumentacionin përkatës që duhet të përditësohet gjithmonë.

Hekurudhat Federale Zvicerane kanë shprehur tashmë mbështetjen e tyre për këtë veprim.

Sistemi i Hyrjes dhe Daljes i BE-së, i vonuar prej kohësh, më në fund do të hyjë në fuqi nga tetori.

Skema e re biometrike e kontrollit kufitar, e cila përfshin marrjen e gjurmëve të gishtërinjve dhe skanimin e fytyrës nga udhëtarët jo-BE, do të zëvendësojë gradualisht sistemin aktual të vulave manuale të pasaportave.

BE-ja i ka kërkuar çdo vendi të ketë të paktën një pikë hyrjeje që operon kontrollet EES nga 12 tetori. Në Zvicër, Gjeneva dhe Cyrihu do të jenë aeroportet e para që do ta zbatojnë atë.

Udhëtarët jo-BE janë paralajmëruar të presin disa vonesa ndërsa sistemi i ri do të zbatohet gjatë muajve të ardhshëm, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Si do ta zbatojë Zvicra sistemin?

The Local ka marrë informacion mbi zbatimin e tij, megjithëse disa detaje mbeten të paqarta në këtë fazë.

Një zëdhënës nga aeroporti i Gjenevës konfirmoi se skema ESS ishte gati për lançim.

Ata thanë: “Sistemi EES do të zbatohet zyrtarisht më 12 tetor. Pajisjet janë tashmë në vend dhe janë testuar disa herë.”

Aeroporti i Cyrihut gjithashtu do të fillojë ta zbatojë gradualisht skemën në vjeshtë.

Një zëdhënës tha: “Në Aeroportin e Cyrihut, ne jemi të përgatitur për futjen e sistemit së bashku me policinë kantonale. Lansimi në Cyrih do të bëhet në faza këtë vjeshtë.”

Data e saktë e lansimit për Cyrihun pritet të konfirmohet në javët në vijim.

Sistemi EES pritet të zbatohet nga mesi i tetorit në EuroAirport në Basel-Mulhouse. The Local kontaktoi aeroportin për konfirmim, por nuk kishte marrë një koment në kohën e publikimit.

Media zvicerane raporton se aeroporte më të vogla si Bern-Belp dhe Lugano do të ndjekin shembullin në një datë të mëvonshme.

Çfarë duhet të dinë udhëtarët?

Udhëtarët nga jashtë BE-së ose Zonës Shengen – përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, SHBA-në dhe Kanadanë – do të duhet të përdorin sistemin e ri.

Megjithatë, shtetasit e BE-së dhe të Shengenit janë të përjashtuar, si dhe banorët jo-BE që jetojnë në Zvicër dhe vende të tjera të zonës Shengen. Megjithatë, ata mund të preken ende nga radhët shtesë gjatë periudhës së tranzicionit.

Pra, çfarë do të thotë në të vërtetë për ata që preken?

“Në terma praktikë, me mbërritjen në Aeroportin e Gjenevës nga një vend jo-Shengen, shtetasit e vendeve të treta së pari do të duhet të regjistrohen individualisht në kioskat e vetëshërbimit, siç ndodh tashmë në shumë vende si Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara,” tha zëdhënësi i aeroportit të Gjenevës.

“Asistentët do të jenë në dispozicion për të ndihmuar dhe këshilluar pasagjerët me këtë proces. Kjo do të zgjasë një ose dy minuta.”

Pasagjerët më pas do të shkojnë te oficerët e kontrollit kufitar për të regjistruar të dhënat e tyre biometrike, të cilat do të përfshijnë gjurmët e gishtërinjve dhe një skanim të fytyrës.

“Ky regjistrim elektronik do të thotë që vula e hyrjes nuk ka nevojë të ngjitet manualisht në dokumentin e udhëtimit,” tha zëdhënësi i aeroportit të Gjenevës.

“Ky sistem do të bëjë të mundur identifikimin e personave të kërkuar ose atyre pa dokumente të vlefshme identiteti dhe zbulimin automatik të rasteve të tejkalimit të afatit të qëndrimit, për shembull, limitin 90-ditor.”

Të dhënat e pasagjerëve do të ruhen për tre vjet, që do të thotë se udhëtarët do të përjashtohen nga regjistrimi i përsëritur nëse hyjnë në një vend tjetër të zonës Shengen gjatë kësaj kohe.

“Megjithatë, ata do të duhet të paraqesin pasaportën e tyre te një oficer imigracioni,” tha zëdhënësi i aeroportit të Gjenevës. Aeroportet e Gjenevës dhe të Cyrihut thanë se ishin gati të nisnin një fushatë informuese mbi mënyrën se si sistemi i hyrjes do të ndikojë tek udhëtarët në javët e ardhshme, përpara datës zyrtare të fillimit.

Zëdhënësi nga aeroporti i Cyrihut theksoi se ata prisnin që hyrja në Zvicër do të zgjaste më shumë për shtetasit e vendeve të treta “sidomos kur regjistrohen për herë të parë”.

Çfarë tjetër duhet të di për EES?

Sistemi i Hyrjes dhe Daljes është një bazë të dhënash në të gjithë BE-në, e projektuar për të regjistruar hyrjen dhe daljen e shtetasve jo-BE që vizitojnë Zonën Shengen për qëndrime të shkurtra.

Edhe pse fillimisht ishte planifikuar për nëntor 2024, zbatimi është shtyrë deri në tetor 2025, me Komisionin Evropian që vendosi ta përfshijë sistemin gradualisht gjatë gjashtë muajve.

Nga data e fillimit, të paktën një pikë kalimi kufitar në secilin shtet anëtar duhet të jetë funksionale, me mbulim që zgjerohet në gjysmën e të gjitha pikave kufitare brenda tre muajve dhe në të gjitha ato brenda gjashtë muajve.

Kontrollet EES do të pasohen nga futja e Sistemit Evropian të Autorizimit dhe Informacionit të Udhëtimit (ETIAS) në tremujorin e fundit të vitit 2026, megjithëse data e saktë ende nuk është konfirmuar. Do të përfshijë gjithashtu një futje graduale.

Shumica e gjermanëve që largohen nga vendi për t’u zhvendosur në një pjesë tjetër të Evropës përfundojnë në Zvicër.

Dhe statistikat e fundit zyrtare tregojnë se numri i gjermanëve që emigrojnë në fqinjin e tyre alpin është në rritje, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Një total prej 323,600 gjermanësh banonin në vendin fqinj në fillim të vitit 2024, sipas shifrave të reja nga Zyra Federale e Statistikave Gjermane të publikuara më 10 shtator 2025. Kjo është një rritje prej 2.4 përqind nga viti i kaluar dhe 10.7 përqind më shumë se një dekadë më parë.

“Numri i gjermanëve që jetojnë në Zvicër është rritur për vite me radhë”, thanë studiuesit në zyrë.

Zvicra pasohet nga Austria dhe Spanja si destinacionet më të njohura për gjermanët.

Pra, çfarë e bën Zvicrën kaq tërheqëse?

Liria e lëvizjes (dhe afërsia)

Gjermania është pjesë e Bashkimit Evropian (BE) gjë që e bën më të lehtë lëvizjen për të jetuar dhe punuar në të gjithë kontinentin.

Sigurisht, Zvicra nuk është pjesë e BE-së. Por është në Shoqatën Evropiane të Tregtisë së Lirë (EFTA) dhe është e lidhur më tej me BE-në përmes EEA-së (Zona Ekonomike Evropiane).

Për shkak të Marrëveshjes së Lëvizjes së Lirë të Personave (AFMP), shtetasit e vendeve të BE-së/EFTA-s kanë akses pothuajse të pakufizuar në Zvicër, si dhe të drejta dhe përfitime gjithëpërfshirëse, të cilat përfshijnë mundësinë për të ndryshuar punë dhe për t’u zhvendosur nga një kanton në tjetrin.

Qytetarët e BE-së/EFTA-s nuk kanë nevojë për vizë për të hyrë në Zvicër, por ata duhet të regjistrohen dhe të aplikojnë për një leje qëndrimi zviceran nëse duan të jetojnë atje për më shumë se tre muaj.

Ka rregulla dhe kuota më të rrepta për njerëzit nga vendet jashtë zonës së BE-së/EFTA-s që duan të zhvendosen në Zvicër.

Zvicra është gjithashtu një nga nëntë vendet që kufizohen me Gjermaninë, kështu që gjermanët nuk kanë pse të shkojnë larg (megjithëse do të duhet të paguajnë me franga zvicerane në vend të eurove kur të mbërrijnë).

Tabela më poshtë tregon numrin e gjermanëve (në mijëra) që banojnë në vende të tjera evropiane në vitin 2024.

Ngjashmëritë gjuhësore

Një arsye tjetër pse shumë gjermanë zgjedhin të shpërngulen në Zvicër është për shkak të barrierës së reduktuar gjuhësore. Gjermanishtja është një nga katër gjuhët kombëtare që fliten atje. Rreth 62.6 përqind e banorëve në Zvicër flasin gjermanisht-zvicerane në kantone të ndryshme, si Cyrihu, Zug dhe Bazel.

Katër kantone – Berna, Fribourg, Valais dhe Graubünden – si dhe qyteti i Biel/Bienne (në kantonin e Bernës) janë dygjuhëshe, ku frëngjishtja dhe gjermanishtja janë gjuhët kryesore të përdorura.

Megjithatë, një gjë për të cilën duhet të keni kujdes është se ata që vijnë nga Gjermania mund të kenë vështirësi në kuptimin e dialekteve zvicerano-gjermane, të njohura për vështirësitë e tyre. Gjëja e mirë është se shumica e njerëzve janë të lumtur të kalojnë në Hochdeutsch (gjermanishten e lartë) nëse është e nevojshme.

Paga më të larta

Gjermanët mund të zgjedhin Zvicrën për shkak të pagave më të larta. Në vitin 2023, paga mesatare mujore bruto (para taksave) në Zvicër ishte 6,788 CHF, sipas firmës financiare Rister, që është e barabartë me rreth 7,200 euro.

Sipas raportit të portalit të karrierës Stepstone për vitin 2024, paga mesatare bruto në Gjermani është rreth 3,645 euro në muaj.

Tatimet në Zvicër gjithashtu kanë tendencë të jenë më të ulëta se në shumë vende të tjera evropiane (përfshirë Gjermaninë), duke e bërë atë një magnet për njerëzit më të pasur në botë.

Megjithatë, kostoja e jetesës është e lartë, me qytete të mëdha zvicerane si Gjeneva, Cyrihu dhe Bazeli që renditen rregullisht ndër më të shtrenjtat në botë.

Natyrë mahnitëse

Malet dhe liqenet alpine të Zvicrës janë të pakrahasueshme, duke tërhequr vizitorë nga e gjithë bota.

Meqenëse gjermanët në përgjithësi janë të etur të eksplorojnë natyrën, kjo anë e Zvicrës është pa dyshim një atraksion i madh. Por nuk ka të bëjë vetëm me jodelimin dhe kasollet e lezetshme alpine. Realiteti i jetesës në qytetet zvicerane është i ngjashëm me shumicën e zhvillimeve urbane.

Megjithatë, një përfitim i jetesës në Zvicrën e lezetshme është se nuk do të jesh kurrë shumë larg natyrës.

Cilat vende të tjera janë më të njohurat tek gjermanët?

Austria është destinacioni i dytë më i popullarizuar për gjermanët që lëvizin jashtë vendit, sipas statistikave.

Në fillim të vitit 2024, 232,729 qytetarë gjermanë jetonin në kombin alpin. Kjo është një rritje prej 3.4 përqind, ose pak më shumë se 7,700 persona, krahasuar me vitin e kaluar – një rritje më e fortë se në Zvicër.

Gjatë dekadës së fundit, popullsia gjermane në Austri është rritur me 41.2 përqind, ose gati 68,000 persona. “Ajo që të dy vendet kanë të përbashkët është se afërsia gjeografike dhe mungesa e barrierave gjuhësore e bëjnë më të lehtë për gjermanët të zhvendosen”, tha Zyra Federale e Statistikave.

Spanja renditet e treta midis destinacioneve evropiane, duke e bërë atë opsionin më të popullarizuar jashtë botës gjermanishtfolëse. Në fillim të vitit 2024, rreth 128,000 gjermanë jetonin atje, një rritje prej 1.8 përqind (pak më pak se 2,300 persona) nga viti i kaluar.

Pas viteve të rënies midis viteve 2014 dhe 2021, numri i gjermanëve në Spanjë është rritur përsëri që nga viti 2022. Megjithatë, në fillim të vitit 2024 kishte 9.8 përqind më pak gjermanë – pothuajse 13,900 më pak – sesa një dekadë më parë.

Të huajt në Zvicër do të jenë të vetëdijshëm për vështirësinë për të gjetur strehim të përballueshëm, veçanërisht në vitet e fundit.

Tani, shifrat e reja nga Zyra Federale e Statistikave (FSO) tregojnë se sa i shtrënguar është bërë tregu zviceran i strehimit, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Që nga 1 qershori i këtij viti, vetëm 48,455 shtëpi mbetën bosh në të gjithë vendin – mezi një përqind e stokut të banesave të vendit, nga apartamentet te shtëpitë njëfamiljare.

Kjo është 3,519 shtëpi të lira më pak se një vit më parë, një rënie e ndjeshme prej 6.8 përqind. Gjithashtu shënon vitin e pestë radhazi që normat e vendeve të lira kanë rënë.

Ku po përkeqësohet situata?

Në të gjitha rajonet kryesore të Zvicrës, disponueshmëria e banesave u shtrëngua më tej në qershor krahasuar me vitin e kaluar.

Rëniet më të mëdha të normave të vendeve të lira u regjistruan në rajonin e Ticinos (duke rënë nga 2.08 në 1.92 përqind) dhe rajonin e Liqenit të Gjenevës (nga 0.96 në 0.83 përqind). Në të kundërt, Zvicra veriperëndimore pa një rënie më të vogël, nga 1.06 në 1.04 përqind.

Në një krahasim të kantoneve, Gjeneva kishte normën më të ulët të vendeve të lira në vend me vetëm 0.34 përqind, e ndjekur nga Zug (0.42 përqind) dhe Cyrihu (0.48 përqind). Në total, 15 kantone raportuan norma të vendeve të lira nën 1 përqind.

Në të kundërt, Jura (3.03 përqind) dhe Solothurn (2.05 përqind) u dalluan si të vetmet kantone me norma të vendeve të lira mbi 2 përqind.

Në përgjithësi, numri i shtëpive të disponueshme ra krahasuar me vitin e kaluar në 19 kantone, ndërsa u rrit në gjashtë. Në kantonin e Graubünden, shkalla e vendeve të lira mbeti e pandryshuar.

Më pak prona me qira dhe të banuara nga pronarët në dispozicion

Në qershor, gjithsej 37,194 apartamente të pabanuara ishin në dispozicion për qira në Zvicër – një rënie vjetore prej 3,229 apartamentesh me qira, ose 8 përqind.

Gjatë pesë viteve të fundit, furnizimi i apartamenteve të pabanuara me qira ka rënë vazhdimisht, me rënie që variojnë nga 8.4 përqind në 15.9 përqind.

Numri i apartamenteve të pabanuara të ofruara për shitje gjithashtu ra me 290 njësi, ose 2.5 përqind, në një total prej 11,261 apartamentesh brenda një viti.

Trendi shtrihet edhe në ndërtesat e reja. Në qershor, 3,959 apartamente të pabanuara të ndërtuara rishtazi u reklamuan për qira ose shitje afatgjatë në Zvicër. Kjo ishte 251 njësi ose 6 përqind më pak se një vit më parë.

Ndërkohë, numri i shtëpive të pabanuara njëfamiljare të ofruara për shitje ra pak me 25 njësi ose 0.4 përqind në krahasim me vitin e kaluar. Një total prej 6,797 shtëpish familjare ishin të zbrazëta në tregun e pronave dhe qirave në të gjithë Zvicrën në qershor.

Mungesa e strehimit po godet jo vetëm të sapoardhurit, por edhe familjet dhe individët që përpiqen të zhvendosen. “Nëse detyroheni të gjeni një shtëpi të re, e gjeni veten në një situatë stresuese”, tha Fredy Hasenmaile, kryeekonomist në Raiffeisen, për median zvicerane Blick.

“Sa më i madh presioni, aq më e madhe është pakënaqësia me tregun.”

Cyrihu planifikon kompleks banesash me çmime të përballueshme

Ekspertët thonë se në Zvicër nuk po ndërtohen mjaftueshëm shtëpi të reja dhe të përballueshme për të përballuar rritjen e popullsisë.

Megjithatë, po ndërmerren disa veprime. Për shembull, në një përpjekje për të lehtësuar mungesën e vazhdueshme të banesave me qira të përballueshme në Cyrih, qyteti po ndërton 122 apartamente të reja. Shtëpitë, në lagjen Kreis 4, janë planifikuar të jenë gati për banim verën e ardhshme.

Projekti do të sigurojë strehim për rreth 360 persona në total. Një apartament me katër dhoma do të kushtojë 1,850 franga në muaj, dhe një me tre dhoma do të kushtojë 1,590 franga. Këto çmime shihen si të arsyeshme në qytetin më të shtrenjtë të Zvicrës.

Kushdo që është i interesuar mund të aplikojë në internet. Afati i fundit është 25 shtatori.