Archives

Rey Manaj nuk mori karton të verdhë për shqiponjën ndaj Serbisë, Armand Duka sqaron arsyen

Posted on by Alb

Rey Manaj ishte protagonist i ndeshjes së së shtunës, duke shënuar golin vendimtar që i dha fitoren Shqipërisë ndaj Serbisë. Pas golit, ai festoi duke bërë shqiponjën, një veprim që në fillim u mendua se mund të kishte sjellë një karton të verdhë.

Megjithatë, kryetari i FSHF-së, Armand Duka, ka sqaruar se Manaj nuk u ndëshkua për simbolin e shqiponjës. “Kartoni nuk ishte për festimin me shqiponjë, i cili nuk është i ndaluar, por për shkak të festimit pranë bankës rezervë të Serbisë,” u shpreh Duka në një video të shpërndarë nga Blendi Fevziu në Facebook.

Kjo fitore e çoi Shqipërinë më pranë ëndrrës për të arritur play-off-in e Botërorit 2026.

 

Inovacion premtues mund të ndihmojë në zbulimin më të mirë të kancerit të gjirit

Posted on by Alb

Tetor Rozë, kampanja vjetore globale e komunikimit që synon të rrisë ndërgjegjësimin tek gratë për kontrollet e gjirit, rikthehet çdo vit. Por pas shirinqeve rozë dhe fushatave ndërgjegjësuese, lufta kundër kancerit të gjirit përballet ende me sfida teknike. Një nga to është shqetësuese për gratë me ind të dendur të gjirit, një problem real për mamografitë.

Në këto raste, imazhi shpesh është i paqartë, duke e bërë të vështirë dallimin e tumorit nga indet e gjirit. MRI, më i saktë, mbetet i shtrenjtë dhe jo gjithmonë i aksesueshëm; ndërsa ultratingulli rrit numrin e rezultateve false pozitive.

Një alternativë nga Calgary

Duke u përballur me këtë sfidë, Jérémie Bourqui, një inxhinier nga Friburgu që jeton në Kanada, vendosi të eksplorojë një rrugë tjetër. Në Universitetin e Calgary, ai zhvilloi një pajisje të portabel, pa përdorim të rrezeve X, e cila aktualisht po zhvillohet brenda startup-it të tij.

Provimet e para klinike, kryer te pacientët me kimioterapi, kanë dhënë rezultate premtuese. “Së pari, shikuam nëse mund të shihnim tumorin,” shpjegon studiuesi në La Matinale. “Pastaj, shikuam nëse mund të shihnim ndryshimin e vetive dhe madhësisë së tij. Dhe pamë se kishim kontraste shumë të rëndësishme në gjirin e dendur (…). Arritëm të identifikonim këto tumore në të gjitha rastet e grave me gjinj të dendur,” shton ai.

Një sfidë për shumë gra

Ky tip indesh të dendura prek “rreth gjysmën e popullsisë femërore mbi 45 vjeç, dhe shumë më tepër nën këtë moshë,” thekson Jérémie Bourqui.

Teknologjia e zhvilluar nga inxhinieri është aktualisht në proces miratimi në Kanada. Provime të tjera klinike do të konfirmojnë efektivitetin dhe do të vlerësojnë rrezikun e rezultateve false pozitive ose negative.

Por Jérémie Bourqui tashmë po mendon më larg. Ai parashikon që pajisja e tij të instalohet direkt në kabinetet e mjekëve, e thjeshtë për t’u përdorur, si matja e presionit të gjakut. Një hap tjetër drejt kontrolleve më të hershme, më të sigurta dhe më të aksesueshme.

Ignazio Cassis: Zvicra do të kontribuojë në rindërtimin e Palestinës

Posted on by Alb

Këshilltari Federal për Çështjet e Jashtme, Ignazio Cassis, përshëndeti marrëveshjen e paqes të nënshkruar mes Izraelit dhe Hamasit, duke e cilësuar atë si një “lehtësim të madh”. Zvicra është shumë e kënaqur, tha Cassis për RSI, në margjinat e një takimi të FDP-së së Ticinos. “Rruga do të jetë e gjatë, dhe pa Shtetet e Bashkuara, kjo marrëveshje kurrë nuk do të kishte ndodhur,” shtoi ai.

“Si pjesë e Europës, Zvicra do të kontribuojë në rindërtimin e Palestinës. Ne do të angazhohemi për krijimin e një Autoriteti Palestinez me qëllim krijimin e një shteti palestinez,” përfundoi Cassis.

Kosova shënon kundër Suedisë

Posted on by Alb

Kosova ka kaluar në epërsi në minutën e 32-të në ndeshjen kundër Suedisë, në kuadër të kualifikimeve për Kampionatin Botëror 20026.

Ishte Fisnik Asllani ai që shënoi gol pas asistimit nga Veldin Hoxha, duke bërë që Kosova të bëjë një hap para drejt kualifkimit, raporton Albinfo.ch.

Në ndeshjen që po zhvillohet në Goteburg të Suedisë, kombëtarja e Kosovës po dominon në pjesën e parë./Albinfo.ch/

KQZ: 33,258 vota nga diaspora për zgjedhjet lokale

Posted on by Alb

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka njoftuar se janë pranuar gjithsej 33,258 vota nga diaspora për zgjedhjet lokale të mbajtura të dielën. Lajmin e bëri të ditur zëdhënësi i institucionit, Valmir Elezi, në një konferencë për media.

Sipas tij, KQZ do të angazhohet maksimalisht që numërimi i këtyre votave të nisë sa më shpejt. Aktualisht është duke u zhvilluar procesi i numërimit të votave për kandidatët për asamble komunale, paralelisht me verifikimin e rezultateve nga formularët e vendvotimeve.

“Nga votimi jashtë Kosovës, përmes 22 prej gjithsej 23 kutive postare, janë pranuar 33,258 zarfe të supozuara me fletëvotime,” tha Elezi. Ai shtoi se së shpejti do të publikohen edhe të dhënat për votimin e personave me nevoja të veçanta, ku numri i votuesve të regjistruar ka qenë 3,467.

Këshilli Federal kundër tatimit mbi trashëgiminë të propozuar nga Juso

Posted on by Alb

Këshilli Federal zviceran rekomandon refuzimin e iniciativës për një tatim kombëtar mbi trashëgiminë dhe dhuratat me vlerë mbi 50 milionë franga, të propozuar nga Juso. Ministrja e Financave, Karin Keller-Sutter, paralajmëroi se taksa mund të ulte të ardhurat totale nga tatimet, pasi shumë individë të pasur mund të largoheshin nga Zvicra.

Sipas saj, administrata parashikon që rreth 2,500 tatimpagues do të preken dhe të ardhurat e mundshme nga taksa e re mund të tejkalojnë katër miliardë franga, por eksodi i të pasurve do të reduktonte efektin financiar. Këshilli Federal dhe kantonet theksojnë gjithashtu se iniciativa nuk ofron stimuj për sjellje më miqësore ndaj mjedisit dhe mund të kufizojë fleksibilitetin financiar të qeverisë.

Votimi për këtë iniciativë do të zhvillohet më 30 nëntor 2025.

 

Komisioni Qendror i Zgjedhjeve fillon numërimin e votave për Kuvendet Komunale

Posted on by Alb

Në Qendrën Komunale të Numërimit në Prishtina ka nisur procesi i numërimit të votave të kandidatëve për Kuvendet Komunale, pas përfundimit të zgjedhjeve të së dielës.

Zëdhënësi i KQZ-së, Valmir Elezi, tha se në 2,571 vendvotime të rregullta është përmbyllur numërimi për kryetarë komunash dhe subjekte politike, ndërsa materialet zgjedhore nga 948 qendra të votimit janë dërguar në 38 Qendra Komunale të Numërimit.

Sipas ligjit, votat për kandidatët e Kuvendeve Komunale numërohen në këto qendra, ndërsa votat për kryetarë komunash në vendvotime. Procesi ka filluar në mesditë në tre komuna dhe është zgjeruar në të gjitha komunat tjera në orët në vijim.

KQZ ka angazhuar mbi 520 ekipe numërimi me mbi 2,000 anëtarë, ndërsa numërimi po zhvillohet nën vëzhgimin e monitoruesve për të garantuar transparencë të plotë.

Përveç votimit të rregullt, është organizuar edhe:

Votimi me kusht në 54 vendvotime

Votimi për 3,467 persona me nevoja të veçanta përmes ekipeve mobile

Votimi nga jashtë vendit nga 43,933 qytetarë përmes postës.

Zarfe të votimit me kusht dhe të votimit jashtë vendit do të numërohen në Qendrën e Numërimit dhe Rezultateve pas përfundimit të procesit në nivel komunal. Deri më tani janë pranuar 2,119 zarfe nga votimi me kusht dhe 33,258 zarfe nga jashtë Kosovës.

Elezi theksoi se çdo hap po zhvillohet në mënyrë të hapur dhe të monitoruar, duke siguruar integritetin e procesit zgjedhor.

 

Juventusi i bën urim special Zhegrovës para ndeshjes me Suedinë

Posted on by Alb

Klubi italian i madh, Juventusi, nuk e ka harruar Edon Zhegrovën. “Zonja e Vjetër” ka treguar aktivitet të vazhdueshëm në rrjetet sociale duke promovuar lojtarin e kombëtares së Kosovës që iu bashkua klubit në ditën e fundit të merkatos nga Lille.

Faqja zyrtare e Juventusit i ka uruar Zhegrovës dhe gjithë skuadrës së Kosovës sukses në ndeshjen kundër Suedisë, e cila luhet për kualifikimet e Kampionatit Botëror 2026.

“Urojmë shumë sukses Edon Zhegrovës dhe shokëve të tij te Kosova në përballjen ndaj Suedisë për kualifikimet e Botërorit”, shkruan klubi në faqen e tij zyrtare.

 

Ndërtimet urbane po godasin tregtarët lokalë, Gjeneva dhe Lozana gati të kompensojnë bizneset

Posted on by Alb

Në qytetet frankofone të Zvicrës po rritet ndjeshëm numri i projekteve të mëdha ndërtimore urbane, duke krijuar vështirësi për shumë biznese lokale. Në Geneva, punimet e gjera në zonën e Plainpalais, veçanërisht përgjatë Rue de Carouge, kanë shkaktuar rënie të konsiderueshme të të ardhurave. Sipas një sondazhi të Dhomës së Tregtisë, shitjet kanë rënë mesatarisht me 34% për tregtarët me pakicë, 46% për restorantet dhe 48% për sallonet e bukurisë.

Autoritetet lokale kanë vendosur të ndërhyjnë: për herë të parë në rajon, Gjeneva do të kompensojë tregtarët e prekur nga punimet publike. Ky vendim historik parashikon që kantoni, bashkia, shërbimet publike dhe transporti të mbulojnë plotësisht dëmet ekonomike të bizneseve. Megjithatë, kjo nismë mund të rrisë kostot e projekteve me rreth 10%.

Situata është e ngjashme edhe në Lausanne, ku punimet pranë stacionit hekurudhor po ndikojnë tregtarët vendas. Deri tani, kompensimet ishin të vështira për t’u marrë përmes procedurave ligjore të gjata. Tani, autoritetet lausanoze po përgatisin një mekanizëm të ngjashëm kompensimi që pritet të hyjë në fuqi vitin e ardhshëm.

Për shumë tregtarë të vegjël, ky është një hap i rëndësishëm për të mbijetuar përballë vështirësive të krijuara nga projektet e mëdha të zhvillimit urban.

Shefi i AMS: Karta e Kuqe-e Bardhë-e Kuqe nuk do të zgjidhë boshllëqet në tregun e punës

Posted on by erezzaademi

Rritja e ndjeshme e ofertës së punës e parashikuar nga Statistikat e Austrisë për Vjenën – dhe rënia e ndjeshme në pjesën tjetër të shteteve federale – është “një lajm vërtet i keq”, tha kreu i AMS, Johannes Kopf. “Problemet demografike në tregun e punës nuk mund të zgjidhen vetëm nga Karta e Kuqe-e Bardhë-e Kuqe”, tha Kopf për APA në një intervistë. Austria, tha ai, nuk është destinacioni kryesor për punëtorët e kualifikuar ndërkombëtarë.

“Ne duhet të përdorim potencialin e të huajve që janë tashmë këtu, por që nuk i kemi rekrutuar në mënyrë aktive, siç janë të miturit refugjatë të pashoqëruar”, shpjegoi kreu i AMS. “Me mbështetjen e duhur, edhe ata mund të përfundojnë trajnimin profesional dhe të bëhen punëtorët që do të na duhen nesër.” Provinca si Karinthia, paralajmëroi ai, do të vuajnë veçanërisht nga mungesa e fuqisë punëtore në të ardhmen.

Austria është përpjekur prej vitesh të tërheqë më shumë punëtorë të kualifikuar nga jashtë BE-së. Numrat po rriten, por mbeten të ulët. Deri në mesin e vitit, më shumë se 12,400 punëtorë të kualifikuar nga jashtë Zonës Ekonomike Evropiane mbanin një Kartë të Kuqe-Bardhë-Kuqe (RWR), e cila u jep leje qëndrimi të kufizuar dhe akses të kufizuar në tregun austriak të punës. Në krahasim, Austria ka rreth 4 milionë punëtorë të punësuar.

Për tregun e punës dhe ekonominë e Austrisë, vitet 2020 kanë qenë të trazuara – së pari pandemia COVID-19, pastaj inflacioni rekord dhe së fundmi mbi dy vjet rënie ekonomike, shkruan theinternational. Papunësia është rritur që nga prilli 2023 dhe pritet të bjerë përsëri deri në vitin 2026, sipas parashikimeve aktuale. “Aktualisht nuk ka asgjë pozitive për të raportuar nga tregu i punës”, tha Kopf në fillim të këtij muaji, duke komentuar të dhënat e punës së shtatorit. Studiuesit ekonomikë presin njëfarë lehtësimi në vitet e ardhshme për shkak të rritjes ekonomike dhe ndryshimeve demografike. Deri në vitin 2030, Instituti Austriak i Kërkimeve Ekonomike (Wifo) parashikon një rënie të shkallës së papunësisë nga 7.5 përqind aktuale në 5.9 përqind, transmeton albinfo.at.

Dhjetë vjet pas fluksit të madh të refugjatëve, Kopf ofroi një vlerësim të ndërmjetëm pozitiv. “Më shumë se 60,000 njerëz nga Siria, Afganistani, Iraku dhe Irani tani janë të punësuar në Austri. Kemi arritur një sasi të madhe”, theksoi drejtori i AMS. “Por nuk kemi mbaruar, sepse edhe pas vitit 2016, njerëz nga këto rajone kanë vazhduar të mbërrijnë në Austri.” Rreth 75 përqind e refugjatëve aktualisht jetojnë në Vjenë. Kopf ka kërkuar vazhdimisht për kërkesa qëndrimi për të siguruar që refugjatët e njohur të qëndrojnë për një periudhë të zgjatur në shtetin federal ku ata morën azil për herë të parë. Kjo, tha ai, do të parandalonte migrimin e tepërt në Vjenë.

Kopf identifikoi rënien e orëve totale të punës si një problem të madh për ekonominë e Austrisë. Midis vitit 2008 dhe sot, numri i të punësuarve u rrit nga 3.39 në 3.96 milionë, megjithatë numri total i orëve të punuara është ulur pak. “Fakti që, mesatarisht, po punojmë më pak orë është i mirë për shifrat e papunësisë, por i keq për ekonominë, produktivitetin dhe sigurimet shoqërore”, tha ai.

Kopf sheh një levë të madhe për rritjen e orëve të punës në opsionet e kujdesit për fëmijë me ditë të plotë në të gjithë vendin. “Vetëm kur ta kemi këtë, njerëzit do të kenë zgjedhje të vërtetë. Atëherë mund të shohim se çfarë stimujsh ekzistojnë në sistem që i mbajnë njerëzit në punë me kohë të pjesshme”, tha ai.

Austria kohët e fundit regjistroi shkallën e dytë më të lartë të punës me kohë të pjesshme midis 27 vendeve të BE-së, pas Holandës dhe përpara Gjermanisë. Debati mbi punën me kohë të pjesshme është ndezur vazhdimisht vitet e fundit. ÖVP ka kritikuar shkallën e lartë duke pasur parasysh mungesën e fuqisë punëtore të kualifikuar, duke treguar efektet e saj negative makroekonomike dhe humbjet financiare për sigurimet shoqërore. SPÖ, sindikatat dhe të Gjelbrit përmendin përgjegjësitë e kujdesit dhe familjes si arsye kryesore për punën me kohë të pjesshme, ndërsa FPÖ dhe NEOS bëjnë thirrje për më shumë stimuj për punësim me kohë të plotë.

Kopf tha se nuk pret që inteligjenca artificiale (IA) të shkaktojë një rënie të përgjithshme të punësimit në Austri. “Do të ketë fusha me probleme dhe të tjera me mundësi, si me çdo inovacion përçarës që nga motori me avull”, tha ai. AMS planifikon të përdorë gjithnjë e më shumë IA-në në operacionet e saj të përditshme dhe po punon me agjenci të tjera evropiane të punësimit në projekte të IA-së. “Kemi shumë ide se si mund ta përdorim IA-në – shumë më tepër sesa mund të zbatojmë aktualisht”, tha Kopf.

Aktualisht, AMS përdor IA-në për etiketimin e njoftimeve të punës sipas grupeve të aftësive dhe jo vetëm titujve të punës, një proces i njohur si “përputhje kompetencash”. Sipas AMS, më shumë se 45 përqind e pozicioneve tani plotësohen përmes këtij sistemi.

Në fillim të shtatorit, AMS fitoi mosmarrëveshjen e saj të gjatë ligjore me Autoritetin e Mbrojtjes së të Dhënave mbi përdorimin e “Sistemit të Ndihmës për Mundësitë e Tregut të Punës” (AMAS) të bazuar në algoritëm. “Ne sigurisht nuk do ta bëjmë më në atë mënyrë”, komentoi Kopf. Aktualisht “nuk ka plane” për një projekt pasardhës. “Zbatimi do të zgjasë të paktën dy vjet.”

Lidhur me skemën e re të lejes së trajnimit, AMS është ende duke pritur ligjin përfundimtar dhe detajet e zbatimit. Sipas planeve të AMS, modeli pasardhës i programit të lejes së arsimit është planifikuar të fillojë në fillim të majit 2026. “Do të jetë më kompleks administrativisht. Pasi të miratohen ligji dhe udhëzimet, AMS do të ketë nevojë për rreth gjashtë muaj për t’u përgatitur,” tha Kopf. “Jam i kënaqur me reformën. Nëse duhet të bëhen kursime, ato janë bërë me mençuri.” Megjithatë, Kopf bëri thirrje për më shumë fonde për arsimin e vazhdueshëm. Në të kaluarën, leja e arsimit kushtonte rreth 600 milionë euro në vit. Qeveria aktuale ÖVP/SPÖ/NEOS ka buxhetuar 150 milionë euro në vit për modelin e ri më të rreptë. Kopf pret që rreth 5,000 njerëz në vit ta përdorin lejen e re të trajnimit.

FPÖ kritikoi vërejtjet e Kopf. “Kopf dëshiron të legalizojë imigracionin e paligjshëm përmes tregut të punës”, tha partia në një deklaratë të dielën. Zëdhënësja e FPÖ-së për çështjet sociale, Dagmar Belakowitsch, i quajti komentet e tij “kulmin e bindjes ndaj qeverisë” dhe e akuzoi atë për “tradhti ndaj punëtorëve austriakë”. Ajo gjithashtu dënoi thirrjen e tij për kujdesin mbarëkombëtar për fëmijët me orar të plotë si një përpjekje për të shkatërruar “familjen tradicionale si themel të shoqërisë sonë”.

Romani debutues i Jehona Kicajt “ë”: Të shpëtosh nga e pathëna

Posted on by albinfo.ch

Romani i saj debutues është me të drejtë në listën e ngushtë për çmimin gjerman të librit, që është çmimi më i lartë që jepet për letërsinë e shkruar në gjuhën gjermane, shkruan  DW.

Titulli i romanit të saj debutues është sa i pazakontë aq edhe i qëllimshëm: “ë” është titulli i tij, dhe kjo është një shkronjë e rëndësishme në shqip, edhe pse nuk shqiptohet, transmeton albinfo.ch. Megjithatë, ajo ndryshon theksimin e fjalës së cilës i shtohet, shkruan autorja.

Kështu, e pathënë “ë”-ja ka një efekt. Dhe autorja Jehona Kicaj, e lindur në Kosovë në vitin 1991 dhe e rritur në Gjermani, tregon për pasojat dhe efektet e asaj që mbetet e pathënë, asaj që mbetet e heshtur.

Ndërsa gazeta prestigjioze Frankfurter Rundschau” merret me titullin shumë të veçantë të romanit “ë”. “I nominuar për Çmimin Gjerman të Librit: Romani i shquar debutues i Jehona Kicaj “ë” lind tërësisht nga pasiguria dhe gjuha. Misteri i titullit më të shkurtër të romanit (gjerman) të vitit, dhe në një farë mënyre, i botës, zbulohet vetëm në fund të librit. Shkronja ë, siç ja shpjegon narratori një miku kureshtar, nuk shqiptohet në shqip, por ndryshon mjedisin fonetik. Që ajo që lihet jashtë është megjithatë e pranishme dhe ka pasoja duket pothuajse shumë e fortë, shumë e dukshme”.

Në romanin e saj, i cili është në listën e ngushtë për Çmimin e Librit Gjerman (që ndahet sot, më 13 tetor!), Kicaj eksploron ngjarjet e Luftës së Kosovës 1998/99, heshtjen që e rrethon atë dhe dhimbjen e atyre që e përjetuan vetë luftën dhe atyre që e perceptuan atë nga diaspora. Ajo e tregon historinë nga perspektiva e narratores së saj të paidentifikuar në vetën e parë, e cila iku nga Kosova në Gjermani me familjen e saj shqiptare si fëmijë e vogël në fillim të viteve 1990. Në rrëfimin e tashëm, ajo ka përfunduar së fundmi shkollimin për mësuese.

Romani fillon me një skenë te dentisti. Narratorja vuan nga bruksizmi, një tension ekstrem në nofull, dhe mjeku i parashikon asaj një paaftësi të mundshme për të folur. Atë mëngjes, “Kam një cifël në gojë.E pështyj në lavaman dhe shoh: Është një copë e vogël dhëmbi. Çdo mëngjes zgjohem me dhimbje në nyjet e nofullës dhe qafë; nuk mund ta hap gojën pa një zhurmë të fortë kërcitjeje. Tingëllon sikur po thyhen kockat”.

Se me sa zgjuarsi është zgjedhur kjo hyrje, dhe sa temat dhe motivet qendrore bëhen të nënkuptueshme këtu, bëhet e qartë duke vazhduar leximin. Pagjumësia fizike që po afrohet korrespondon me atë që lind nga trauma dhe shtypja.

Kicaj eksploron shumë variante të pagjumësisë dhe heshtjes, dhe është përsëri trupi që flet kur gjuha verbale dështon. Nga kjo, do të mësojmë se si flasin kockat. Dhe, sigurisht, tensioni i jashtëzakonshëm i narratores është një shprehje e diçkaje që e preokupon atë.

Në rikthime në të kaluarën, kujtime që nuk tregohen kronologjikisht, por lidhen me anë të shoqërimit dhe kanë një cilësi të caktuar fragmentare, Kicaj shpalos fëmijërinë, rininë dhe të tashmen e narratores së saj. “Do të doja që heshtja ime të më bënte të padukshme”, pjesërisht sepse mjedisi gjerman shpesh reagon pa ndjeshmëri; për shembull, një mësues i kërkon asaj të flasë për përvojat e luftës së të afërmve të saj në Kosovë.

E familjarizuar me heshtjen

Vajza është e familjarizuar me heshtjen, sepse gjuha shqipe ishte e rrezikshme në kufirin serb. Qarja e nënës gjatë telefonatave me të afërmit në Kosovë dhe heshtja e saj më pas, të folurit e saj të rrallë. Heshtja e familjes pas luftës për gjyshin e tyre të zhdukur, të cilin ata e ndiejnë por nuk guxojnë ta pyesin.

Autorja ndërthur pa mundim nivelet e ndryshme kohore. Në rrëfimin e tashëm, narratori ndjek leksione nga një shkencëtar mjeko-ligjor, Dr. Korner, i cili ka nxjerrë trupa të të zhdukurve nga varret masive në Kosovë dhe ka rindërtuar identitetet dhe rrethanat e vdekjes së tyre bazuar në skelete.

Heshtja e të vdekurve është përfundimtare, por “Në thelb, ne jemi përkthyes të gjuhës së skeletit”, i tregon ajo Dr. Korner për punën e saj. Kockat flasin, madje bërtasin. Ajo thekson rëndësinë e veçantë të protezave të dhëmbëve, që është po aq unike sa një gjurmë gishtash.

Këto janë pasazhe me intensitet të madh. Vuajtja e individëve bëhet e dukshme. Rivendosja e dinjitetit të tyre, dhënia e mundësisë të afërmve të tyre për të vajtuar – këto shqetësime bëhen të prekshme. Megjithatë, pas gjithë kësaj qëndron edhe qëllimi për të mos i lënë vrasësit të shpëtojnë pa u ndëshkuar.

Kicaj lidh në mënyrë delikate meta-nivelin me historinë e familjes së narratorit përmes motivit të sferëzave (“portave” që përdorin fëmijët për të luajtur): ato që Dr. Korner gjen te një djalë i vdekur, të cilat çojnë te sferëzat e kushëririt të mbijetuar, dhe prej andej përsëri në ngjarjet më të mëdha të luftës. Është një shembull i thurjes së dendur dhe të zgjuar të tekstit, se si motivet pasqyrojnë njëra-tjetrën dhe merren në kontekste të ndryshme.

I gjithë teksti lidh në mënyrë mbresëlënëse aspektet personale me ato mbi-individuale të luftës, duke përcjellë gjithashtu njohuri. Kicaj e integron me mjeshtëri atë në rrjedhën narrative: krimet e kryera nga njësitë serbe kundër popullsisë civile shqiptare, brutaliteti i tyre; kushtet shoqërore para shpërthimit të armiqësive, ato pas luftës; ndërhyrja e NATO-s.

Toni i narratores është kryesisht pothuajse faktik. Megjithatë, ndjenjat e saj duket se janë të shpërndara në aspekte individuale. Ato shprehen në fjali të qarta: “Unë vij nga një vend i shkatërruar. Linda në një shtëpi të djegur. Dëgjova ninulla në një gjuhë që ishte shtypur. Unë vij nga `pafjalësia`”.
Debutimi mbresëlënës i Jehona Kicaj gjen rrugëdalje nga kjo “pafjalësi” dhe i vihet përballë harresës.

A është vërtet e lirë të hash jashtë në Zvicër (për sa kohë që punon në vend)?

Posted on by erezzaademi

Dëshmi anekdotike dhe vëzhguese, si dhe komente të shumta në mediat sociale, tregojnë se të ngrënit në restorantet zvicerane mund t’ju kushtojë shumë. Por një studim i ri ndërkombëtar e hedh poshtë këtë.

Studimi, i kryer nga një revistë ndërkombëtare ushqimore Chef’s Pencil, analizoi të dhënat e çmimeve të restoranteve dhe i krahasoi ato me pagat lokale në më shumë se 170 qytete në të gjithë botën për të zbuluar se ku të ngrënit jashtë është më e përballueshme – dhe ku është më e shtrenjta – për popullsinë lokale.

Në një zbulim që padyshim do të vijë si surprizë për shumë njerëz në Zvicër, Berna renditet si qyteti i tretë më i lirë (në botë!) për të ngrënë jashtë.

Në fakt, është i vetmi vend evropian që ka arritur në 10 vendet e para, me nëntë vendet e tjera më të lira për të ngrënë të gjitha në SHBA, Azi dhe Lindjen e Mesme.

Sipas studimit, “Zvicra konsiderohet gjerësisht si një nga vendet më të shtrenjta në botë, dhe çmimi mesatar i vakteve në Bernë prej gati 120 dollarësh për çift e përforcon këtë reputacion. Megjithatë, pasi të merren në konsideratë pagat shumë të larta lokale, ngrënia jashtë është më e përballueshme për banorët këtu sesa në pothuajse çdo qytet tjetër në mbarë botën.”

Por ka zbulime edhe më tronditëse: përveç Bernës, “në Evropë, Zvicra dominon renditjen: Berna, Cyrihu (vendi i 16-të globalisht) dhe Gjeneva (e 18-ta) janë ndër më të përballueshmet për të ngrënë jashtë në krahasim me pagat lokale.” (Është një rast i rrallë ku Cyrihu dhe Gjeneva nuk janë të listuara midis qyteteve më të shtrenjta në botë).

A mund të jetë vërtet e vërtetë kjo?

Këto janë shifrat që revista përdori për analizën e saj.

Në Bernë, raporti ‘vakt ndaj pagave’ është 0.8 përqind.

Si është kështu? Një vakt në një restorant të nivelit të mesëm u zbulua se kushtonte 59 dollarë për një pagë mujore prej 7,645 dollarësh.

Në Cyrih dhe Gjenevë, ky raport është 0.9 përqind; me një pagë mesatare prej 8,049 dollarësh dhe çmim ushqimi prej 75 dollarësh në qytetin e parë, dhe 7,543 dollarë / 71 dollarë në të dytin, transmeton albinfo.ch.

Tani, ndërsa numrat mund të jenë të saktë, ka shumë nuanca në lojë këtu: për shembull, nëse personi është beqar dhe ka më shumë të ardhura të disponueshme sesa një familje me të ardhura të vetme.

Ndoshta është e drejtë të thuhet se këto gjetje duhet të merren me – qëllim lojë fjalësh – një dozë rezervë.

Megjithatë, studime të tjera kanë treguar një pamje të ndryshme.

Për shembull, të dhënat e Eurostat nga qershori 2025 tregojnë se krahasuar me fqinjët e saj Gjermaninë, Francën dhe Italinë, të ngrënit jashtë është dukshëm më e shtrenjtë në Zvicër.

Një pikëpamje më e ekuilibruar, shkruan thelocal. Çmimet në restorantet zvicerane ndryshojnë, dhe është e vërtetë që disa janë më të përballueshme se të tjerat.

Nëse jeni duke kërkuar ushqime të lira – dhe ato ekzistojnë – atëherë restorantet e supermarketeve si Migros dhe Coop janë më të mirat.

Menutë e drekës ditore mund të shijohen atje për më pak se 20 franga.

Në këto fshatra zvicerane dielli do të zhduket së shpejti

Posted on by erezzaademi

Pa diell për muaj të tërë – në shumë fshatra malore zvicerane ky është një realitet në dimër: Veçanërisht të prekura janë vendet që shtrihen në luginat lindje-perëndim, ku dielli nuk lind në cepin e sheshtë të dimrit mbi shpatet jugore të malit.

Më shumë se dy muaj pa diell

Një shembull ekstrem është Bergell (GR). Në Vicosoprano, për shembull, dielli mungon plotësisht nga mesi i nëntorit deri në fund të janarit. Është po aq i zymtë në Bosco Gurin (TI), ku kalojnë rreth dy muaj e gjysmë pa rrezet e diellit direkte. Shpatet e pjerrëta të malit bllokojnë çdo rreze drite këtu, madje edhe në qiell pa re, shkruan 20minuten.

Edhe më qartë godet fshatin Bristen (UR): Tashmë më 10. Në tetor, dielli u zhduk atje në sheshin e fshatit – dhe kthehet vetëm në fillim të marsit. Kjo është mbi katër muaj e gjysmë pa rrezet e diellit direkte. Veçanërisht mbresëlënëse: Edhe në motin më të mirë, fshati mbetet i bllokuar në hije në pellgun e tij.

Rajone më të ngarkuara të prekura gjithashtu

Jo vetëm fshatrat e largëta e përjetojnë këtë errësirë. Pjesë të komunave më të mëdha si Glis (VS), Hergiswil (VW) ose Cadenazzo (TI) janë gjithashtu në hije për javë të tëra. Megjithatë, shpesh, një shëtitje e shkurtër në një vend më të lartë është e mjaftueshme për të marrë disa rreze dielli më shumë, transmeton albinfo.ch.

Platforma solartopo.com ofron informacion të detajuar: Me ndihmën e një modeli dixhital të lartësisë, është e mundur të llogaritet nëse dhe kur dielli është i dukshëm fare në shtëpi – pavarësisht nga oraret zyrtare të lindjes së diellit. Kështu që mund të shihni me një shikim nëse dimri do të jetë vetëm i ftohtë apo edhe i errët.

Çelësat e humbur në Zvicër: Kini kujdes, mashtruesit përfitojnë nga situatat e emergjencës

Posted on by erezzaademi

Kompanitë e pandershme shfrytëzojnë situatat e emergjencës për të mashtruar klientët. Ata kërkojnë shuma të tepërta dhe kërkojnë pagesë të menjëhershme.

Astrid Huser kishte nevojë për ndihmë urgjente: sistemi i filtrimit të pellgut të saj me karpa koi ishte i prishur, peshqit ishin në rrezik të ngordhnin. “Kërkova në Google për një kompani rajonale që njoh,” thotë pensionistja. Në telefon, ajo sigurohet se po flet mirë me kompaninë që mendonte se kishte kontaktuar – një gënjeshtër.

Menjëherë pas kësaj, dy burra mbërrijnë me një makinë private. Të pyetur, ata shpjegojnë se bashkëpunojnë me kompaninë e njohur. Ata fillojnë punën. Pas tre orësh, ata hartojnë faturën në vend. “Ishte një tronditje, ata po kërkonin 9739 franga!” shpjegon Astrid Huser.

Burrat i bëjnë presion pensionistes që të paguajë menjëherë, me para në dorë ose me kartë. E kapur në befasi, ajo paguan faturën dhe më vonë kupton se është mashtruar. Fatura është lëshuar nga punonjësit e Artiflex Services GmbH, shkruan RTS. Një kërkesë drejtuar kompanisë në rajon që Astrid Huber mendonte se e kishte telefonuar konfirmon: kompania Artiflex është e panjohur, nuk ka bashkëpunim.

Mashtrim sistematik

Rasti i Astrid Huser nuk është i izoluar: Punonjësit e Artiflex bëjnë sistematikisht biznes me njerëz në situata emergjente. Kjo është ajo që tregojnë të gjitha viktimat e intervistuara nga programi i SRF “Kassenstrutz”. Nga “hidraulikët” te “zhbllokimi i tubave” te “shërbimi i çelësbërësit”: fushëveprimi i aktiviteteve të kompanisë është i gjerë, siç është edhe dëmi financiar për klientët.

Roger Eschmann është pronar i Schlüssel M. Eschmann AG dhe ka qenë në biznes për gati 40 vjet. Ai e njeh mirë trukun e “shërbimeve të çelësbërësit”. Për të, është e qartë: kjo metodë është kriminale. “Shumat e kërkuara nga kompani të tilla janë mashtrim i pastër. Dëmton reputacionin e kompanive serioze.”

Christian Brogli, zëdhënës i Suissetec, shoqatës së teknikëve të ndërtimit, e njeh gjithashtu këtë mashtrim: “Fatkeqësisht, ka shumë kompani me një model biznesi që kufizohet me ligjshmërinë, dhe për fat të keq, në situata emergjente, njerëzit gjithmonë bien në kurthin e këtyre ‘artizanëve të rremë’.”

Një kompani fantazmë

SRF donte të përballte kompaninë Artiflex Services GmbH dhe drejtorin e saj, holandezin Soufyan Loukili, me rezultatet e hetimit. Ajo shkoi në Cham (ZG), selinë zyrtare të kompanisë. Por atje nuk ka asgjë, përveç informacionit në një kuti postare: adresa e kontaktit do të ishte në Herisau (AR). Megjithatë, në adresën e lartpërmendur, ne gjejmë vetëm emrin e drejtorit, i cili me sa duket nuk jeton më këtu, transmeton albinfo.ch.

Gjatë hetimit, emri i kompanisë Artiflex u zhduk papritur nga faqet e internetit “artizanale”. Që tani e tutje, Express Handwerk GmbH reklamon të njëjtat shërbime. Çuditërisht, faturimi i dy kompanive është identik. SRF gjithashtu ka disa dëshmi për fatura të tepruara në lidhje me Express Handwerk GmbH.

Këto dy kompani nuk iu përgjigjën asnjë kërkese, numri i telefonit të linjës telefonike për klientët nuk funksionon. Ndërkohë, faqet e internetit të “artizanëve” të këtyre kompanive nuk janë më të arritshme.

Maqedoni e Veriut: Ulen çmimet e derivateve të naftës

Posted on by erezzaademi

Komisioni Rregullator për Energjetik i Republikës së Maqedonisë së Veriut (KREE) ka miratuar Vendim për uljen e çmimeve me pakicë të derivateve të naftës me një mesatare prej 0.83% krahasuar me vendimin e datës datës 6 tetor.

Çmimet me pakicë të benzinave EUROSUPER BS-95 dhe EUROSUPER BS-98 ulen për 1.00 den/litër teksa çmimet me pakicë të EURODIZEL (D-E V) dhe Vajit Ekstra të Lehtë Shtëpiak (EL-1) ulen me 0.50 den/litër.Çmimi me pakicë i Vajit të Maturës M-1 NS është rritur me 0.001 den/kg dhe tani arrin në 36.661 den/kg, transmeton albinfo.ch.

Të rinjtë në Zvicër jetojnë me prindërit e tyre më gjatë

Posted on by erezzaademi

Të rinjtë në Zvicër jetojnë me prindërit e tyre deri në moshën mesatarisht 23.7 vjeç. Kjo është pothuajse dy vjet më e vjetër se gjetjet e të njëjtit anketë të kryer 20 vjet më parë.

Analiza, e publikuar të hënën nga Zyra Federale e Statistikave (FSO), krahasoi njerëzit e lindur midis viteve 1988 dhe 2007 me ata të lindur midis viteve 1968 dhe 1987.

Përveç vitit të lindjes, gjinia luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në kohën e largimit, siç tregon një analizë e të dhënave, shkruan swissinfo. Për burrat, mesatarisht duhet një vit e gjysmë më shumë sesa për gratë për t’u larguar. Faktorë të tjerë përfshijnë nivelin e arsimit, rajonin gjuhësor dhe kombësinë, transmeton albinfo.ch.

Në fund të fundit, shumica e të rinjve në Zvicër largohen nga shtëpia midis moshës 20 dhe 30 vjeç. Sipas FSO-së, një person konsiderohet se është larguar nga shtëpia nëse nuk jeton me asnjërin prind për katër ose më shumë ditë në javë.

Kometa e ndritshme Lemmon do të ndriçojë qiellin e tetorit në Evropë

Posted on by erezzaademi

Pothuajse saktësisht një vit pasi kometa “C/2023 A3 Tsuchinshan-Atlas” ofroi dukshmëri të mirë, një tjetër kometë e ndritshme po afrohet tani: kometa e sapozbuluar C/2025 A6 (Lemmon) do të jetë e dukshme nga mesi i tetorit si një objekt i spikatur përmes teleskopëve të thjeshtë, dhe – nën ndotje të ulët të dritës, larg qyteteve – madje edhe dobët me sy të lirë, tha për APA eksperti i kometave Michael Jäger.

Kometa C/2025 A6 (Lemmon) u zbulua në imazhet e marra më 3 janar të këtij viti nga Mount Lemmon Survey (SHBA). Ajo po i afrohet Diellit në një orbitë eliptike me periudhë jashtëzakonisht të gjatë dhe do të arrijë pikën e saj më të afërt me Diellin (perihelionin) më 8 nëntor në një distancë prej 79 milionë kilometrash – rreth gjysma e distancës së Tokës nga Dielli – sipas Alexander Pikhard të Grupit të Punës për Astronomi në Vjenë (WAA). Afrimi i saj më i afërt me Tokën do të ndodhë më 21 tetor në rreth 90 milionë kilometra.

“Lemmon” përjetoi një shpërthim shkëlqimi gjatë verës. Zhvillimi i tij i fortë ishte “i papritur, pasi parashikimet fillestare parashikuan që kometa do të ishte shumë më e zbehtë, shkruan theinternational. Megjithatë, nuk është hera e parë që shkëlqimi i një komete me periudhë të gjatë ka evoluar shumë dinamikisht”, tha Jäger, kryetar i Qendrës Astronomike Martinsberg (AZM) në rajonin Waldviertel të Austrisë së Poshtme.

Në fillim të tetorit, kometa arriti magnitudë 6 – një masë e shkëlqimit të dukshëm – duke e vendosur atë në pragun e dukshmërisë me sy të lirë, të paktën nën qiellin e errët malor. “Vlerësimet aktuale të shkëlqimit nën dritën e hënës tregojnë se tendenca në rritje vazhdon dhe ne mund të presim një objekt me magnitudë 4 brenda pak ditësh”, tha Jäger. Periudha më e mirë e shikimit do të jetë midis 20 dhe 26 tetorit, kur kometa do të qëndrojë rreth 20 gradë lart në qiell në fund të muzgut dhe duhet të shkëlqejë me magnitudë 3.

Sipas ekspertëve, kjo shkëlqim duhet të jetë i mjaftueshëm për të parë kometën me sy të lirë në zona me ndotje të ulët të dritës, megjithëse rekomandohen dylbi për vëzhgim më të qartë. Sipas Grupit të Punës Astronomik Salzkammergut (AAS), “Lemmon” do të shfaqet poshtë konstelacionit Ursa Major (Arusha e Madhe), ulët në veriperëndim rreth orës 7:30 të mbrëmjes, ose akoma më mirë – më lart mbi horizont – midis orës 4:00 dhe 5:00 të mëngjesit në verilindje. Deri në fund të tetorit, kometa do të lëvizë përmes konstelacionit Serpens në perëndim. Pas 26 tetorit, drita e hënës do të ndërhyjë gjithnjë e më shumë dhe kometa do të ulet gradualisht drejt horizontit. Dukshmëria do të përfundojë rreth 10 nëntorit, tha Jäger, transmeton albinfo.ch.

Tetori madje ofron një kometë të dytë: C/2025 R2 (Swan), megjithëse është “kryesisht për specialistë”, vuri në dukje Jäger. Kometa do të lëvizë ulët nëpër qiellin e mbrëmjes përmes Rrugës së Qumështit të verës deri në mesin e tetorit dhe është e dukshme vetëm përmes një teleskopi. Ndërsa lëviz më larg nga Dielli, ajo do të duket gjithnjë e më e shpërndarë.

Topa dëbore të ndyra

Kometat konsiderohen mbetje nga formimi i sistemit tonë diellor rreth 4.6 miliardë vjet më parë. Ato përbëhen nga një përzierje akulli, pluhuri dhe shkëmbi dhe shpesh krahasohen me “topa dëbore të ndyra”. Akulli përmban jo vetëm ujë të ngrirë, por edhe dioksid karboni, metan dhe amoniak. Shumë kometa lëvizin në orbita shumë eliptike përmes sistemit diellor: ato dalin nga rajonet e tij të jashtme dhe i afrohen Diellit, ku ngrohen dhe formojnë bishtat e tyre shpesh spektakolarë.

Ndërsa ngrohen, një re e madhe gazi dhe pluhuri formohet rreth bërthamës së vogël të kometës, e njohur si koma. “Era diellore”, një rrjedhë e vazhdueshme grimcash të emetuara nga Dielli, e largon këtë përzierje gazi dhe pluhuri nga kometa, duke formuar një bisht që gjithmonë tregon larg Diellit.

62% e beqarëve në Austri jetojnë vetëm

Posted on by erezzaademi

Sipas një ankete të kryer nga aplikacioni i takimeve Parship, 62 përqind e beqarëve thanë se jetojnë vetëm. Megjithatë, gati gjysma e beqarëve nën 30 vjeç ende jetojnë me prindërit e tyre. Midis atyre të moshës 30 deri në 39 vjeç, shifra është ende 27 përqind, ndërsa nga mosha 60 vjeç e tutje, 84 përqind jetojnë vetëm. Këto gjetje u botuan të hënën në një anketë të titulluar “Si jetojnë beqarët”.

“Një pjesë e madhe e beqarëve i vlerësojnë katër muret e tyre si një vend tërheqjeje. Ata krijojnë hapësira ku ndihen rehat dhe mund të rimbushin energjitë – pavarësisht nëse jetojnë vetëm apo me familjen”, tha psikologia e Parship, Caroline Erb, shkruan theinternational. Pavarësisht moshës, beqarët ndihen të sigurt në shtëpitë e tyre (88 përqind), e vlerësojnë mjedisin përreth tyre (86 përqind) dhe janë të kënaqur me situatën e tyre të jetesës (83 përqind). Megjithatë, kur u pyetën nëse lagjja e tyre ofron shumë për beqarët, vetëm një në tre nga 435 të anketuarit u pajtua, transmeton albinfo.at.

Dhjetë përqind e beqarëve thanë se janë prindër beqarë që jetojnë me fëmijët e tyre, ndërsa në grupmoshën 40 deri në 49 vjeç, kjo shifër rritet në një në katër. Në këtë grup, vështirësia financiare është më e madhe: 28 përqind kanë vështirësi të mbulojnë kostot e strehimit. Në përgjithësi, 17 përqind e beqarëve austriakë e kanë të vështirë të paguajnë qiranë, shërbimet dhe shpenzimet e tjera të strehimit. Apartamentet e përbashkëta mbeten përjashtim, me vetëm pesë përqind të beqarëve që jetojnë në një apartament të përbashkët – midis 18 deri në 29-vjeçarëve, pjesa është tetë përqind.

“Komuniteti Musliman Shqiptar në Zvicër nuk është konservator, por i hapur dhe integrues“

Posted on by albinfo.ch

Një artikull i botuar të dielën e shkuar në gazetën “SonntagsZeitung” ka ngritur shqetësimin e Komunitetit Musliman Shqiptar në Zvicër. Platfroma mediale albinfo.ch bisedoi me Mehas ef. Alija, kryetarin e Komunitetit Musliman Shqiptar në Zvicër, ku u shtruan temat që lidhen me perceptimin kritik të një artikulli të botuar në “SonntagsZeitung”.

Alija sqaron se ky artikull është selektiv dhe nuk pasqyron realitetin e shumicës së xhamive shqiptare, të cilat janë të hapura, bashkëpunuese dhe të integruara në shoqërinë zvicerane. Ai nënvizon keqinterpretimin e çështjes së vajzave me shami, duke theksuar lirinë e tyre personale dhe sukseset e shumta në arsim e profesion. Po ashtu, Alija ndan qëndrimin e tij për figurat publike fetare, duke bërë thirrje për kujdes e vetëkritikë. Në fund, ai thekson raportet e mira me autoritetet vendase dhe përçon thelbësisht mesazhin e një Islami të hapur, të përgjegjshëm dhe të harmonizuar me vlerat e Zvicrës moderne. Për më shumë, bisedën e plotë me Imam Mehas ef. Alija, kryetar të Komunitetit Musliman Shqiptar në Zvicër, e gjeni në vijim.

Albinfo.ch: Në një artikull të botuar në gazetën “SonntagsZeitung” komuniteti musliman shqiptar në Zvicër kritikohet për, siç thuhet, “Islamin gjithnjë e më konservator”. Cili është qëndrimi juaj lidhur me këtë kritikë?

Mehas Alija: Së pari, ju falënderoj juve dhe redaksinë e Albinfo.ch për mundësinë e dhënë që të shprehemi lidhur me këtë çështje. Artikulli i botuar në gazetën “SonntagsZeitung” ka tone kritike dhe skeptike, por njëkohësisht është selektiv dhe i njëanshëm. Ai nuk pasqyron realitetin e shumicës së xhamive shqiptare në Zvicër. Në vend që të ofrojë një analizë neutrale dhe gazetareske, artikulli përmban tendenca paragjykuese dhe, nga raste të veçuara, përpiqet të gjeneralizojë të gjithë komunitetin. Të paktën, do të duhej të kishte një balancim duke paraqitur edhe shumë shembuj pozitivë që ekzistojnë në komunitetin tonë. Po ashtu, artikulli ndjek një model tashmë të njohur: tituj dramatikë, fotografi të zgjedhura dhe citime të theksuara që krijojnë perceptim të gabuar. Ne, si Komunitet Musliman Shqiptar në Zvicër, jemi të hapur për çdo debat të ndershëm dhe kritikë konstruktive, por jo për qasje që ushqejnë paragjykime dhe përjashtim. Të gjitha xhamitë tona janë të hapura për publikun dhe mund të vizitohen nga kushdo. Që prej miratimit të Kartës së vitit 2017, ne kemi theksuar qartë përkushtimin ndaj rendit juridik zviceran, barazisë gjinore dhe bashkëjetesës paqësore. Ky është realiteti i vërtetë i komunitetit tonë, i përcaktuar për një veprimtari të integruar, të matur dhe të përgjegjshme, që kontribuon pozitivisht në shoqërinë zvicerane.

Albinfo.ch: Në artikull veçanërisht kritikohet fakti që në disa xhami janë parë vajza të moshave të vogla me shami. Si i përgjigjeni kësaj kritike dhe cili është qëndrimi juaj lidhur me mbulesën?

Mehas Alija: Ky është një shembull tipik i perceptimit selektiv. Në fotografitë që janë përdorur si “dëshmi”, bëhet fjalë për vajza që në jetën e përditshme dhe në shkollë nuk mbajnë shami, por që gjatë ceremonive fetare apo orëve të mësimit të Kuranit vishen në mënyrë tradicionale, ashtu siç ndodh në çdo kulturë apo fe gjatë ngjarjeve fetare. Kjo nuk imponohet nga askush, por bazohet në vullnetin e lirë të prindërve dhe fëmijëve. Për ta paraqitur këtë si shenjë të “konservatorizmit” është padrejtësi dhe krijon klishe për “vajzën e shtypur muslimane”. Në realitet, vajzat shqiptare muslimane në Zvicër janë ndër më të suksesshmet në shkolla, universitete dhe profesione — nga juriste, psikologe e deri te sportiste. Disa prej tyre mbajnë shami, disa jo, dhe të gjitha jetojnë të lira e të respektuara. Ka pasur reagime edhe nga këto vajza, të cilat janë ndier të ofenduara dhe të parespektuara nga mesazhet e gazetares.

Albinfo.ch: Aty flitet për jetën fetare në Kosovë, ilahistin Adem Ramadani, të gjitha në konotacion negativ. Çfarë lidhje kanë ato me realitetin e shqiptarëve muslimanë në Zvicër?

Mehas Alija: Në artikull janë përzier tema që nuk kanë asnjë lidhje me jetën islame të shqiptarëve në Zvicër. Komunitetet tona janë institucione zvicerane që funksionojnë sipas ligjeve të këtij vendi dhe në bashkëpunim të rregullt me autoritetet lokale. Kur ndonjë imam apo artist fetar merr pjesë si mysafir në ndonjë ngjarje, kjo nuk do të thotë se ai përfaqëson qëndrimet e komunitetit tonë. Në disa raste madje janë përmendur edhe persona që nuk kanë qenë fare të pranishëm në aktivitetet që u përmendën.

Për fat të keq, nga disa raste individuale ndërtohet një “trend” i rremë, sikur e gjithë mërgata shqiptare po bëhet më konservatore. Ne kërkojmë që çdo vlerësim të bazohet në fakte, jo në stereotipe. Unë dua të jap një mesazh për të gjitha xhamitë tona në Zvicër: të kenë kujdes se çfarë personash ftojnë në aktivitetet e tyre dhe në ngjarjet që zhvillojnë. Dorën në zemër, ka imamë dhe artistë që vërtet nuk na bëjnë aspak nder në jetët tona. Duhet të jemi edhe autokritikë. KMSHZ nuk i përkrah mendimet dhe qasjet selektive, ekstremiste dhe ato që cenojnë bashkëjetesën ndërfetare dhe ndërkulturore në shoqërinë zvicerane.

Albinfo.ch: Si qëndrojnë raportet mes qendrave islame dhe autoriteteve vendase?

Mehas Alija: Raportet tona me autoritetet zvicerane janë të mira dhe bashkëpunuese. Ne kemi kontakte të rregullta me komunat, policinë, shkollat dhe zyrat e integrimit në shumë qytete të vendit. Xhamitë tona janë pjesë aktive e jetës shoqërore dhe kontribuojnë në dialog, mirëkuptim dhe integrim. Një shembull konkret është xhamia shqiptare në Wil, e cila gjatë viteve të fundit ka pritur qindra grupe vizitorësh, përfshirë klasa shkollore, përfaqësues institucionesh, shoqata, grupe kishtare dhe qytetarë të zakonshëm. Asnjë vizitor, qoftë ai mysliman apo jo, nuk është detyruar apo kërkuar ndonjëherë të mbajë shami gjatë hyrjes në xhami. Të gjithë priten me respekt dhe mikpritje, siç e kërkon etika jonë fetare dhe kulturore. Madje, ndër njoftimet tona të fundit është edhe falënderimi zyrtar nga qyteti i Wil-it, i cili ka vlerësuar hapur bashkëpunimin dhe qasjen e kryesisë dhe të imamit të xhamisë, Bekim Alimi, ndaj publikut të gjerë. Në të njëjtën frymë veprojnë edhe xhamitë e tjera të përmendura në artikull.

Këto janë fakte që tregojnë realitetin e jetës sonë islame në Zvicër: një Islam të hapur, të respektueshëm dhe të integruar, që është pjesë e natyrshme e shoqërisë zvicerane dhe europiane. Ne i ftojmë të gjithë, përfshirë gazetarë e qytetarë, të na vizitojnë, të shohin realitetin nga afër dhe të mos mjaftohen me interpretime të njëanshme. Ne jemi pjesë e Zvicrës dhe Zvicra është pjesë e jona — theksoi në fund të bisedës sonë për Albinfo.ch, Mehas Alija, kryetar i Komunitetit Musliman Shqiptar në Zvicër.

Irfan Agushi

Lexoni po ashtu:

Gazeta zvicerane: “Islami shqiptar po bëhet gjithnjë më konservator”

 

Asambleja Parlamentare e NATO-s i jep presidentes së Kosovës çmimin për Gratë, Paqen dhe Sigurinë

Posted on by erezzaademi
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, është nderuar sot me Çmimin e Asamblesë Parlamentare të NATO-s për Gratë, Paqen dhe Sigurinë.
Osmani ka deklaruar se këtë vlerësim të jashtëzakonshëm ia dedikon popullit të Kosovës, e në veçanti grave të Kosovës, të cilat me guxim, dinjitet e përkushtim ndihmuan arritjen e lirisë dhe ndërtimin e paqes.
“Është çmim për të gjitha gratë që nuk u dorëzuan kurrë, për ato që iu prinë protestave, luftës e ndërtimit të institucioneve, për kampionet e të drejtave të njeriut, për nënat që ende presin më të dashurit e tyre të zhdukur dhunshëm gjatë luftës, për të mbijetuarat të cilat kurrë nuk rreshtën së punuari për kauzën e drejtësisë, si dhe për vajzat e reja që sot udhëheqin çdo fushë me besim e vizion. Paqja jonë është ndërtuar mbi sakrificën dhe guximin e tyre, ndërsa demokracia jonë është forcuar falë angazhimit të pashoq të grave që qëndruan të palëkundura në çdo hap të rrugëtimit tonë drejt lirisë e barazisë”, ka shkruar ajo, transmeton albinfo.ch.

Si mund të kurseni para në kujdesin shëndetësor në Zvicër

Posted on by erezzaademi

Midis primeve të sigurimit dhe barnave me çmime të larta dhe kostove të tjera, kujdesi shëndetësor në Zvicër ka një çmim të lartë. Clare O’Dea shqyrton pse kostot janë kaq të larta dhe disa nga mënyrat se si mund të kurseni para.

Në sipërfaqe, modeli zviceran i ofrimit të kujdesit shëndetësor duket egalitar. Të gjithë banorët janë të detyruar me ligj të blejnë të njëjtën paketë bazë sigurimi, dhe primet subvencionohen për ata me të ardhura të ulëta. Pra, pse kostoja është një mollë sherri kaq e madhe?

Problemi është se vetë kujdesi shëndetësor është shumë i shtrenjtë, sistemi i dytë më i shtrenjtë në botë pas Shteteve të Bashkuara. Dhe pjesa më e madhe e kostos mbulohet nga familjet në një mënyrë ose në një tjetër. Kjo dëmton më shumë ata me të ardhura të ulëta deri të mesme.

Midis primeve të sigurimit shëndetësor, shpenzimeve nga xhepi dhe barnave me çmime të larta, familjet po shpenzojnë një pjesë të konsiderueshme të të ardhurave të tyre për shëndetësinë. Çuditërisht, banorët zviceranë financojnë 59 përqind të shpenzimeve kombëtare për shëndetësinë, sipas shifrave të Zyrës Federale për Shëndetin Publik për vitin 2020. Pjesa tjetër vjen nga arkat e shtetit dhe, në një masë të vogël, nga punëdhënësit.

Për ta ulur në një nivel individual, banorët zviceranë paguajnë 478 franga për person në muaj për kostot shëndetësore. Primet e sigurimit të detyrueshëm shëndetësor përbëjnë mesatarisht 252 franga të këtij totali. Pjesa tjetër shkon për prime shtesë të sigurimit shëndetësor (shtesë) (42 franga), bashkëpagesë për policat plus shpenzime nga xhepi (174 franga) dhe ‘financime të tjera’ (10).

Politikanët në të gjithë spektrin duket se janë të paaftë të bëjnë asgjë për të frenuar inflacionin shëndetësor. E fundit është se primet e sigurimit shëndetësor do të rriten me 8.7 përqind në vitin 2024. Ky nuk është një parashikim, por një fakt, siç u njoftua nga ministri i shëndetësisë në shtator.

Arka publike

Gjëja më e keqe do të ishte të humbisnit të drejtat tuaja. Për të zbuluar nëse kualifikoheni për subvencione primesh, do të duhet të kaloni nëpër kantonin tuaj të origjinës. Çdo kanton ka normat e veta të uljes dhe rregullat mbi të drejtën për t’u kualifikuar. Në disa, ekzistojnë sisteme për të identifikuar dhe njoftuar personat e kualifikuar, por në të tjerët, duhet të kontrolloni dhe të aplikoni vetë.

Kjo mundësi ia vlen patjetër të shqyrtohet nëse mendoni se mund të jeni i kualifikuar – rreth një e katërta e popullsisë kualifikohet për këto pagesa. Në disa kantone, përqindja e përfituesve është më e lartë. Moneyland.ch ka hartuar një listë me informacionin e kontaktit për uljet e primeve në secilin kanton.

Merrni iniciativën

Në përgjithësi, për të kursyer para në kostot e kujdesit shëndetësor, të siguruarit duhet të marrin vetë iniciativën. Të sapoardhurit në Zvicër duhet të marrin një polisë brenda tre muajsh dhe patjetër duhet të kërkojnë, shkruan thelocal. Faqet e internetit të krahasimit të çmimeve si moneyland.ch, comparis.ch dhe Priminfo (vetëm në gjuhët kombëtare) ndihmojnë për të kapërcyer zhurmën dhe për të gjetur marrëveshjen më të mirë për rrethanat tuaja individuale.

Mosha dhe vendndodhja janë kritere të rëndësishme. Ekzistojnë ndryshime të vogla e të pakufizuara në çmime midis mbi 40 siguruesve jofitimprurës (të njohur si “Krankenkasse”, “caisse maladie” ose “cassa malati”), që do të thotë se mund të gjeni edhe një ofertë më të mirë duke blerë polica nga sigurues të ndryshëm për anëtarë të ndryshëm të familjes, transmeton albinfo.ch.

Për ata që tashmë kanë një polisë, ka kuptim të bëjnë një kontroll vjetor të çmimeve kur tarifat e vitit të ardhshëm shpallen në vjeshtë. Ndërrimi i shërbimeve, të cilin të gjithë kanë të drejtë ta bëjnë një herë në vit, mund të japë vërtet rezultate.

Afati për ndërrimin e ofruesve sapo është mbyllur, por mund të jeni gati të njoftoni ofruesin tuaj aktual deri më 30 nëntor të vitit të ardhshëm. Me lehtësi, faqet e internetit të krahasimit ofrojnë gjithashtu letra model për anulimin e një polise.

Modele të ndryshme

Edhe nëse vendosni të qëndroni me të njëjtin sigurues, padyshim që mund ta ndryshoni llojin e polisës në një version më të lirë. I ashtuquajturi model standard është më i shtrenjti. Sipas këtij rregullimi, ju vendosni se cilin mjek dëshironi të shihni, përfshirë specialistët, dhe caktoni takime kur të ndjeni nevojën.

Ekzistojnë modele të tjera më të lira të kujdesit të menaxhuar të cilat janë krijuar për të ulur vizitat e panevojshme te mjeku. Me këto, duhet të bëni një konsultë telemjekësore ose të vizitoni një farmaci përpara se të merrni dritën jeshile për të caktuar një takim me një mjek. Ekziston një model tjetër ku duhet të vizitoni mjekun tuaj të përgjithshëm për të marrë një referim tek një specialist.

Llogaritjet

Mënyra më e mirë për të kursyer në përgjithësi është të jeni të zgjuar me zbritjen tuaj. Kjo është pjesa e shpenzimeve mjekësore që duhet të paguani nga xhepi juaj brenda vitit para se siguruesi juaj të fillojë rimbursimin. Sa më e ulët të jetë zbritja, aq më e lartë është primi.

Bërja e zgjedhjes së duhur përfshin një rrezik të caktuar. Por të paktën është e mundur të bëni një hamendje të informuar bazuar në përvojën e kaluar. Ekzistojnë disa grupe midis 300 dhe 2,500 frangave në vit për zbritjet (shumat janë më të ulëta për fëmijët).

Nëse keni tendencë të mos keni nevojë për kujdes mjekësor dhe mendoni se kostot tuaja shëndetësore ka të ngjarë të jenë të ulëta vitin e ardhshëm, do të kishte kuptim të zgjidhni zbritjen maksimale, e cila mund të përkthehet në një kursim deri në rreth 40 përqind të primeve. Nëse keni arsye të besoni se faturat tuaja do të arrijnë deri në 2,000 franga ose më shumë, atëherë është më mirë të zgjidhni zbritjen minimale.

Mos e dyfishoni shumën

Kjo ka të bëjë me paketën e detyrueshme të sigurimit, e cila përfshin kujdesin për sëmundje, aksidente dhe maternitet. Por sigurohuni që keni vërtet nevojë për atë sigurim aksidenti. Kushdo që është i punësuar për më shumë se 8 orë në javë mbulohet nga sigurimi i aksidenteve i punëdhënësit të tij, në të cilin rast duhet të hiqet nga polica e tij personale.

Nëse po kërkoni të kurseni para në sigurimin shëndetësor, ka shumë të ngjarë që nuk do të kërkoni sigurim shtesë, i njohur edhe si sigurim plotësues. Këto polica ju japin më shumë liri në zgjedhjen e spitalit, dhe gjithashtu mbulojnë terapitë dhe trajtimet që nuk përfshihen në paketën bazë të detyrueshme. Mund të keni të dy policat nga i njëjti ofrues ose t’i kombinoni dhe t’i përputhni.

Edhe pse mund të jetë irrituese ta dëgjosh këtë, veçanërisht nëse tashmë ke një problem shëndetësor, ekziston një mënyrë e fundit që mund të kursesh nga kostot shëndetësore – mos u sëmur. Ajo që do të thotë në të vërtetë kjo këshillë është të udhëhiqni një stil jetese të shëndetshëm duke u ushtruar, duke ngrënë një dietë të ekuilibruar, duke mos konsumuar shumë alkool dhe duke lënë duhanin. Këto janë gjëra që i kemi nën kontroll, ndryshe nga gjenetika dhe fati.