Prodhuesi zviceran i orëve, Swatch, ka tërhequr një fushatë reklamuese në mbarë botën pas akuzave për racizëm në Kinë. Komentuesit e akuzuan kompaninë se po imitonte talljet raciste mbi pamjen e syve të aziatikëve.

Swatch ka kërkuar falje dhe ka njoftuar se ka marrë parasysh shqetësimet dhe ka hequr të gjitha reklamat përkatëse në mbarë botën.

Në një imazh reklamuese për koleksionin Swatch Essentials, një model mashkull aziatik tërhoqi sytë e tij lart dhe pas me gishta,  një pozë e njohur si “gjest me sy të pjerrët”. Imazhet u kritikuan ashpër online në Kinë, raporton agjencia e lajmeve Reuters, transmeton albinfo.ch.

Swatch publikoi një falje në llogarinë zyrtare të Instagramit të kompanisë të dielën:

“Kërkojmë ndjesë sinqerisht për çdo shqetësim apo keqkuptim që mund të ketë shkaktuar kjo.” Mesazhi ishte shpërndarë më parë edhe në rrjetin social Weibo, në versionin kinez dhe anglisht.

Aksionet e Swatch u ndëshkuan në bursë (-1.8%). Një pjesëmarrës i tregut i tha agjencisë së lajmeve AWP: “Gabime të tilla janë më shumë se të bezdisshme. Kina nuk ka qenë treg rritjeje për Swatch për një kohë. Dhe tani, përveç kësaj, ata po shqetësojnë klientët me një fushatë të dështuar reklamuese.”

Swatch, i cili prodhon gjithashtu markat Omega, Longines dhe Tissot, është shumë i varur nga tregu kinez, por ka pësuar një rënie të madhe të shitjeve atje gjatë gjashtë muajve të fundit. Pjesa e tregut e Kinës, Hong Kongut dhe Makaos në shitjet totale të grupit ra në 24% brenda 18 muajsh, nga 33% më parë. Grupi parashikon një përmirësim të lehtë të konsumit në Kinë gjatë gjysmës së dytë të vitit.

Prej disa vitesh, orët e edukimit mbi shëndetin seksual në Zvicrën frankofone po përballen me kundërshtime nga disa prindër, të mbështetur nga një pjesë e së djathtës politike, të cilët i konsiderojnë ato si “ideologjike”. Për autoritetet, këto orë janë jetike për parandalimin e abuzimeve seksuale dhe dhunës, uljen e shtatzënive të padëshiruara si dhe përballjen me fenomenin e dhunës kibernetike. Në Gjenevë po shqyrtohet madje futja e tyre që në vitin e 9-të.

Me fillimin e vitit të ri shkollor në disa kantone frankofone, një pjesë e fëmijëve do të ndjekin për herë të parë orë të edukimit seksual, një temë që po shkakton rezistencë te disa prindër.

“Detyra kryesore për edukimin seksual bie mbi familjet. Por mësimet në shkollë na lejojnë të përditësojmë disa mesazhe thelbësore,” theksoi specialistja Monica Mota për RTS. “Sa më herët të fillojmë të flasim për trupin dhe emocionet, aq më shumë fëmijët kuptojnë se kanë të drejtë të informohen, të bëjnë pyetje dhe të marrin përgjigje. Po ashtu, ata e dallojnë më shpejt nëse diçka nuk është e përshtatshme.”

Sipas saj, këto orë janë thelbësore për mbrojtjen e fëmijëve nga abuzimi.

Një klimë tensioni me prindërit

Që prej dy vitesh, në Zvicrën frankofone është shtuar zemërimi i një grupi prindërish, të cilët kanë gjetur mbështetje nga e djathta. Ata e shohin edukimin seksual si një rrëshqitje ideologjike.

Në Fribourg, specialistja Alexandra Chavannaz tregon se takimet me prindërit shpesh zhvillohen në një klimë tensioni. “Ka pasur mbrëmje ku prindërit kanë qenë shumë më kritikë. Në disa raste janë bërë edhe kërcënime, madje është dashur edhe prania e policisë për të shmangur incidentet,” kujton ajo.

Këto takime shërbejnë për të shpjeguar rëndësinë e orëve të edukimit seksual: parandalimi i abuzimeve, ulja e shtatzënive të padëshiruara, lufta kundër dhunës seksuale dhe ndërtimi i marrëdhënieve të shëndetshme.

Peticioni i “Parents Suisse”

Në vitin 2023, në Romandi u shfaqën kundërshtimet e para të organizuara. Në qendër të tyre qëndron kolektivi Parents Suisse, i cili në fillim të vitit 2024 dorëzoi një peticion me 23 mijë firma në Këshillin e Madh të Gjenevës. Ata e akuzojnë edukimin seksual për “përmbajtje ideologjike” dhe kundërshtojnë idenë që fëmijëve t’u ngjallet dyshim mbi identitetin e tyre seksual.

Autoritetet mohojnë çdo akuzë për indoktrinim. “Këto mësime mbështeten në informacione të provuara shkencërisht, nuk ka asnjë lloj prozelitizmi,” thekson Pascal Freydier, drejtor i Shërbimit të Shëndetit të Fëmijëve dhe të Rinjve në Gjenevë, transmeton albinfo.ch.

Mësime që nga klasa e 3-të?

Qëllimi kryesor, sipas tij, është që fëmijët të mësojnë të respektojnë veten dhe të tjerët. “Këto orë u japin nxënësve aftësi për të pasur një jetë seksuale dhe emocionale të shëndetshme, duke i mbrojtur nga informacionet e rreme.”

Edhe këshilltarja e shtetit në Gjenevë, Anne Hiltpold, e mbështet idenë që edukimi seksual të fillojë sa më herët. “Nuk po u mësojmë fëmijëve të kenë marrëdhënie seksuale. Po punojmë mbi trupin, intimitetin, respektin. Për mua, kjo është themelore. Madje po shqyrtojmë mundësinë që mësimet të fillojnë që në klasën e 3-të,” deklaroi ajo.

Një fenomen evropian

Debati mbi edukimin seksual nuk është vetëm zviceran, por pjesë e një lëvizjeje më të gjerë evropiane.

Në Belgjikë, në vitin 2023, futja e detyrueshme e kurrikulës EVRAS (Edukimi mbi Marrëdhëniet, Dashurinë dhe Seksualitetin) shkaktoi protesta të forta nga katolikë konservatorë dhe disa grupe myslimane, të mbështetur nga lëvizje të radikalizuara gjatë pandemisë. Tensionet shkuan deri aty sa disa shkolla u vandalizuan.

E njëjta revoltë po gjen jehonë edhe në Francë, ku grupe si “SOS Éducation” dhe “Parents Vigilants” akuzojnë shkollat për “ekstremezime të zgjimit kulturor”.

Shumë mijëra nxënës të Zvicrës frankofone janë rikthyer në shkollë këtë të hënë, përveç në Valais (23 gusht) dhe Fribourg (28 gusht). Ky vit i ri shkollor sjell disa rregulla të reja, sidomos për përdorimin e telefonave celularë, me kantonin Valais që bëhet më i rrepti në këtë fushë.

Valais

Që nga e enjtja hyn në fuqi ndalimi i plotë i përdorimit të telefonave dhe pajisjeve të tjera elektronike në të gjitha shkollat e kantonit, duke përfshirë klasat, oborret, palestrat dhe tualetet. Masa vlen si për shkollën e detyrueshme ashtu edhe për arsimin e mesëm II (gjeneral dhe profesional).

Përjashtime lejohen vetëm për arsye personale të rëndësishme me miratim të drejtuesve të shkollës. Në nivelin e mesëm II, disa zona të kufizuara mund të përcaktohen si të lejueshme për përdorimin e pajisjeve.

Valais po prezanton gjithashtu një “kit” për mësuesit dhe drejtorët për të identifikuar mungesat dhe për të parandaluar braktisjen e shkollës.

Vaud

Në këtë kanton, telefonat celularë janë të ndaluar në arsimin e detyrueshëm që nga viti 2019. Tani rregulli zgjerohet edhe në shkollat profesionale dhe gjimnaze: pajisjet duhet të mbahen të fikura ose në heshtje gjatë mësimit, por lejohen gjatë pushimeve.

Departamenti i Arsimit po zbaton gjithashtu planin kundër racizmit dhe antisemitizmit me politikë “zero tolerancë”, duke integruar temat përkatëse në mësim. Gjithashtu, një aplikacion i ri i sigurt për komunikimin mes shkollës dhe prindërve do të testohet këtë vit dhe do të bëhet i përgjithshëm nga viti 2026.

Gjeneva

Pas ndalimit të pjesshëm në ciklin e orientimit, tani telefonat janë të ndaluar plotësisht në të gjitha nivelet, edhe gjatë pushimit të drekës.

Sistemi i sanksioneve përfshin:

1. Konfiskim në shkeljen e parë

2. Mbajtje me punë reflektimi në të dytën

3. Thirrje e prindërve në të tretën

4. Përjashtim gjysmëditor në të katërtën

Nxënësit do të përdorin vetëm pajisjet digjitale të ofruara nga shkolla, me përjashtime të rralla gjatë daljeve mësimore.

Neuchâtel

Në të gjitha shkollat e detyrueshme, telefonat duhet të qëndrojnë të fikur dhe të padukshëm, edhe gjatë pushimeve. Përdorimi lejohet vetëm për qëllime pedagogjike.

Gjithashtu, arsimi digjital po futet në klasa me një orë shtesë nga viti i 10-të. Për të përmirësuar drejtshkrimin, kantoni ka prezantuar metoda të reja mësimore dhe ushtrime të përditshme.

Jura

Që nga viti 2020, telefonat janë të ndaluar në shumicën e shkollave. Nga shkurti 2026, vetëm pajisjet e ofruara nga shkollat do të lejohen. Gjithashtu, përdorimi i inteligjencës artificiale gjenerative do të rregullohet. Nxënësit e vitit të 11-të do të testohen në aftësitë digjitale këtë shtator.

Berna

Debati për përdorimin e celularëve vazhdon, pasi ende nuk ka një rregull të unifikuar. Këshilli i Madh pritet ta shqyrtojë çështjen këtë vjeshtë.

Fribourg

Në këtë kanton (rrethimi nis më 28 gusht), nuk ekziston ende një rregull i unifikuar për vitin 2025. Disa deputetë kërkojnë ndalim të plotë të telefonave, përfshirë gjatë pushimeve dhe kampeve shkollore. Masa fillimisht do të prekte shkollën e detyrueshme, por mund të zgjerohet edhe në arsimin e mesëm II dhe atë profesional.

Meteorologët parashikojnë temperatura më të ftohta në Zvicër për pjesën tjetër të verës, por Partia e Gjelbër dëshiron që qeveria të zbatojë masa të posaçme për të mbrojtur popullsinë gjatë valëve të ardhshme të nxehtësisë.

Zvicra u godit nga periudha të nxehtësisë ekstreme në qershor dhe dy javët e para të gushtit të këtij viti, dhe ka vuajtur nga valë intensive të nxehtësisë edhe në vitet e mëparshme.

Prandaj, është një pritje legjitime,  bazuar në përvojat e mëparshme, si dhe në trendin e ngrohjes globale  që episodet ekstreme të motit do të kthehen në verat e ardhshme.

Prandaj, të Gjelbrit kanë hartuar një ‘Plan të Valës së Nxehtësisë’ me 26 pika,  që shkon përtej masave aktuale statutore – dhe të cilin partia dëshiron që qeveria ta zbatojë gjatë periudhave të ardhshme të nxehtësisë, transmeton albinfo.ch.

Përshtatja e ligjit të qirasë

Masat e detyrueshme të mbrojtjes nga nxehtësia duhet të zbatohen në banesat me qira.

Në rastet e nxehtësisë së padurueshme, qiramarrësit duhet të kenë të drejtë për një ulje automatike të qirasë.

Të përfshihet në ligj mbrojtja nga nxehtësia në vendin e punës

Nga 26 gradë Celsius, punëdhënësit duhet të marrin masa për të mbrojtur shëndetin e punonjësve, duke përfshirë pushime më të gjata, zona me hije, pije falas ose orare të shkurtuara pune, thonë të Gjelbrit, shkruan thelocal. Nëse ky detyrim nuk respektohet, punonjësit duhet të kenë të drejtën të mos punojnë fare.

“Asnjë punë e lodhshme nuk duhet të kryhet në nxehtësi ekstreme”, të cilën të Gjelbrit e përcaktojnë si 30 gradë Celsius e lart.

Dhe në mungesë të zonave me hije të përhershme, aktivitetet e lodhshme në natyrë duhet të ndalen ose të përshtaten në përputhje me rrethanat.

Detyrimi për të matur temperaturën

“Kompanitë duhet të detyrohen të matin temperaturën në vendet e punës dhe automatikisht të marrin masa mbrojtëse kur tejkalohen vlerat kritike.”

Përgatitja e sistemit të kujdesit shëndetësor

Spitalet, praktikat mjekësore dhe institucionet e kujdesit duhet të jenë të përgatitura për incidente në rritje që lidhen me nxehtësinë.

Mbroni institucionet e kujdesit shëndetësor

Qeveria federale duhet të vendosë standarde të detyrueshme të mbrojtjes nga nxehtësia për institucionet e kujdesit shëndetësor, duke filluar nga trajnimi i stafit deri te përshtatjet arkitekturore dhe kondicionimi i ajrit kur rinovimet e energjisë nuk janë të mundshme në afat të shkurtër.

“Këto përshtatje duhet të mbështeten nga fondet federale, siç është fondi i klimës”, argumenton Partia.

Të bësh shkollat rezistente ndaj nxehtësisë

Fëmijët gjithashtu duhet të mbrohen nga nxehtësia në shkollat e tyre.

“Prandaj, qeveria federale duhet të theksojë kontrollin e nxehtësisë në arsim, me udhëzime, fletë faktesh dhe koncepte trajnimi”, thanë të Gjelbrit.

“Këto përfshijnë rekomandime mbi masat arkitekturore, ventilimin, orarin fleksibël të mësimeve në ditët e nxehta dhe, nëse është e nevojshme, instalimin e sistemeve të ajrit të kondicionuar.”

A do të zbatohet ky plan, pjesërisht ose tërësisht?

Qeveria ende nuk ka reaguar ndaj tij, por disa pikëpamje të ndryshme kanë dalë tashmë nga partitë e tjera politike.

Nuk është çudi që Partia Popullore Zvicerane (SVP) e krahut të djathtë është kundër masave të propozuara.

“Nuk kemi nevojë për paternalizëm shtetëror. Të gjithë mund të gjejnë një vend të dyshimtë”, tha një nga deputetët e partisë, Thomas de Courten.

Megjithatë, Stefan Müller-Altermatt, një deputet i Partisë së Qendrës, ka një pikëpamje më të moderuar për planin.

“Sigurisht që duhet të përshtatemi me këtë realitet të ri klimatik”, deklaroi ai.

Megjithatë, ai nuk beson se duke pasur parasysh sistemin e decentralizuar të Zvicrës,  qeveria federale duhet të jetë përgjegjëse për zbatimin dhe financimin e planit.

Në vend të kësaj, kantonet dhe komunat individuale duhet të kenë planet e tyre të veprimit  si dhe financat  për masat kundër valës së të nxehtit në territoret e tyre.