Mesfushori luftarak, Amir Abrashi i ka dhënë fund karrierës me Kombëtaren e Shqipërisë.
Këtë e bëri të ditur të dielën Federata Shqiptare e Futbollit. Abrashi ka luajtur 51 ndeshje për kuqezinjve, ndërsa ishte pjesë e Kombëtares në dy Kampionate Evropiane.
Në Euro 2016, ai kompletoi të tri ndeshjet e fazës grupore. Ndërkohë në Euro 2024, ishte vetëm rezervist, transmeton albinfo.ch.
35-vjeçari së fundi për Shqipërinë është paraqitur më 16 nëntor të vitit të kaluar në barazimin pa gola me Çekinë. Këtë vit nuk është grumbulluar dhe nuk do të grumbullohet më.
I lindur në Zvicër, mesfushori luftarak luajti për U17, U19 e U21 të Zvicrës. Ishte edhe në përfaqësuesen olimpike të Zvicrës. Në vitin 2013 iu bashkua Shqipërisë, ndërsa e ka një gol në 51 paraqitje. Te Shqipëria debutoi në kohën e Gianni De Biasit.
“51 ndeshje si kuqezi, kilometra pafund të bëra, pjesë e historisë së Kombëtares, dy pjesëmarrje në Evropian. Amir Abrashi ka shkruar emrin e tij me germa të arta në historinë e futbollit shqiptar dhe meriton vlerësimin maksimal nga çdo tifoz kuqezi. Faleminderit Amir!”, ka shkruar FSHF-ja pak para fillimit të ndeshjes me Anglinë.
Abrashi nga viti 2021 është pjesë e Grasshopperit. Te kjo skuadër zvicerane luajti edhe prej vitit 2010 deri në vitin 2015. Ka bërë karrierë edhe te Freiburgu në Gjermani dhe te Baseli e Winterthuri në Zvicër.
“Mbeturinat evropiane me katër rrota” përfundojnë në Maqedoni.
Çdo i nënti automjet është i ri, ndërsa të tjerët janë makina që Evropa tashmë i ka nxjerrë nga qarkullimi.
Sipas të dhënave të Doganës, nga viti 2020 deri në shtator të këtij viti në Maqedoni janë importuar pothuajse 269 mijë automjete, prej të cilave madje 233 mijë janë të vjetra.
“Në vend që të ecim drejt standardeve ekologjike, vendi po shndërrohet në deponi për mbeturinat automobilistike evropiane, thonë nga “Qyteti i gjelbër human”. Dragan Dimkoviq shprehet se duhet të merren masa më të mëdha, raporton Alsat, transmeton albinfo.ch.
“Gjëja e parë që duhet të bëjmë janë subvencionet për njerëzit që të blejnë ose automjete elektrike ose automjete që do të kenë standardet Euro 5, por edhe vetë subvencionet për të instaluar gaz të lëngshëm, filtra në këto automjete të vjetra e kështu me radhë. Fillimisht gjithçka që mund të bëjë ky qytet, Ministria dhe Qeveria, që njerëzit të motivohen të përdorin transport alternativ dhe ekologjik, e më pas vetëm kur gjithçka të jetë zbatuar, të vendosim ndalesa”, tha Dragan Dimkoviq- “Qyteti i gjelbër human”.
“Të dhënat zyrtare të Ministrisë së Punëve të Brendshme tregojnë se maqedonasit ngasin automjete më të vjetra edhe se 20 vite.”
Nga gjithsej 699,113 automjete të regjistruara në vitin 2024, 588,147 janë automjete të vjetra, pra automjete më të vjetra se minimumi 10 vite.
Sipas të dhënave që televizioni Alsat i ka marrë nga Drejtoria e doganave, nga fillimi i këtij viti deri në tetor, të ardhurat e mbledhura mbi bazën e importit të automjeteve janë 165,85 milionë euro.
Përzgjedhësi i Shqipërisë në futboll, Sylvinho, është krenar me paraqitjen e lojtarëve në ndeshjen kundër Anglisë.
Ai ka thënë se Shqipëria bëri lojë të mirë ndaj Anglisë, pretendueses për ta ftuar Botërorin, transmeton albinfo.ch.
“Jam shumë krenar për të gjithë lojtarët. Bëmë një lojë të mirë ndaj një kundërshtari që synon të arrijë të paktën gjysmëfinalet e një Botërori. Skuadra ka ndryshuar, është rritur, është bërë një punë e madhe nga stafi, ekipi, nga të gjithë. Anglia nuk të lejon të reagosh. Pas pësimit të një goli mund të pësosh më shumë të tjerë, është aftësia e tyre dhe e kanë pësuar edhe skuadra të tjera”, ka thënë Sylvinho pas disfatës 2:0 nga Anglia të enjten në Tiranë.
Ai nuk ka komentuar për kundërshtarët e mundshëm të Shqipërisë në plejofin për Kupën e Botës 2026.
Ndeshjet e plejofit luhen në mars të vitit të ardhshëm. “Nuk mendojmë dot, pa njohur më parë kundërshtarin. Deri atëherë shpresojmë t’i kemi të gjithë lojtarët në gjendje dhe në formë”, është shprehur Sylvinho.
Pavarësisht rënies së “kalifatit” në vitin 2019, Shteti Islamik (ISIS) vazhdon të jetë organizata më vdekjeprurëse terroriste në mbarë botën, sipas një studimi të Fondacionit për Inovacion Politik. Rreth 40% e viktimave të terrorizmit global humbasin jetën në sulme xhihadiste, shumica prej tyre myslimanë.
Eksperti i xhihadizmit dhe gazetari i France 24, Wassim Nasr, thotë se megjithëse ISIS nuk kontrollon më territore të gjera si dikur, grupi vazhdon të kryejë sulme sporadike, por me ndikim më të kufizuar për shkak të presionit ushtarak ndërkombëtar.
Afrika, qendra e re e xhihadizmit
Sipas Nasr, aktiviteti kryesor i ISIS dhe Al-Kaedës është zhvendosur drejt kontinentit afrikan, me Nigerinë si pikën më të fortë të pranishmërisë së tyre. Ai thekson se kjo paraqet rrezik edhe për qytetarët perëndimorë, duke kujtuar rrëmbimet e fundit në Niger, ku një shtetase zvicerane, një austriake dhe një amerikane mbahen peng nga grupi, transmeton albinfo.ch.
Eksperti sqaron se celulat xhihadiste veprojnë në mënyrë të decentralizuar: çdo degë merr udhëzime të përgjithshme, por organizon operacionet sipas mundësive lokale.
Pasiguri për të ardhmen e Gazës
Sa i përket ndikimit të konfliktit në Gaza, Nasr paralajmëron se paslufta mbetet “e panjohur”. Sipas tij, shkatërrimi i Hamasit nuk garanton fundin e radikalizimit dhe mund të çojë në shfaqjen e grupeve edhe më ekstreme.
Pikërisht kjo pasiguri, thotë ai, është arsyeja pse shumë shtete hezitojnë të dërgojnë një forcë ndërkombëtare në këtë zonë.
Sekretariati Shtetëror për Migracionin (SEM) ka vendosur të zgjatë projektin pilot për analizimin e të dhënave të telefonave celularë të refugjatëve deri në fund të vitit 2025. Qëllimi është të verifikohet identiteti dhe origjina e personave që hyjnë në Zvicër pa dokumente identifikimi.
Projekti pilot, i nisur në qendrat federale të azilit në Chiasso dhe Basel, ka analizuar për tre muaj se kë thonë refugjatët dhe nga cilat zona telefonojnë. Sipas zëdhënëses së SEM, Magdalena Rast, të dhënat e mbledhura do të përfshihen në një raport që pritet të përfundojë në pranverë.
Derisa kjo procedurë përmbush një kërkesë politike për sigurinë, ajo ka nxitur kritika nga Shoqata Zvicerane e Ndihmës për Refugjatët, e cila e konsideron si një ndërhyrje disproporcionale në privatësinë e personave që kërkojnë azil.
Autoritetet shëndetësore në Republikën Çeke kanë raportuar 2,375 raste dhe 28 vdekje nga hepatiti A që nga fillimi i vitit. Rajonet më të prekura janë Pragë, Karlovy Vary dhe Bohemia Qendrore, transmeton albinfo.ch.
Stacioni i njohur i skiut Boží Dar ka paralajmëruar vizitorët dhe i ka këshilluar ata të zbatojnë higjienë të rreptë: të lajë duart shpesh dhe me kujdes, të përdorin dezinfektant, dhe të shmangin ushqimin ose ujin e mundshëm të ndotur. Autoritetet shëndetësore po rrisin pastrimin e hapësirave publike dhe po informojnë bizneset për masat shtesë parandaluese.
Hepatiti A transmetohet kryesisht përmes duarve të kontaminuara, sipërfaqeve dhe ushqimit ose ujit të ndotur. Simptomat përfshijnë lodhje, nauze, dhimbje barku, temperaturë dhe, në fazat e mëvonshme, verdhëz. Shumica e të infektuarve shërohen plotësisht, por infeksioni mund të jetë i rrezikshëm për personat me probleme paraprake të mëlçisë.
Autoritetet evropiane kanë vënë re një rritje të rasteve edhe në Austri, Hungari dhe Sllovaki. Qendra Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve këshillon higjienë të rreptë dhe vaksinim për udhëtarët që shkojnë në zonat e prekura.
Një studim i fundit tregon se presioni i lartë i gjakut po rritet tek fëmijët dhe adoleshentët, duke prekur tashmë 114 milionë të rinj në botë. Obeziteti shihet si faktor kryesor, pasi fëmijët mbipeshë kanë tetë herë më shumë gjasa për të pasur presion të lartë krahasuar me ata me peshë normale, transmeton albinfo.ch.
Mjekët paralajmërojnë se çrregullimet e gjumit dhe mënyra e jetesës gjithashtu ndikojnë, ndërsa simptomat shpesh mungojnë, duke e bërë zbulimin herët të vështirë. Në Zvicër, pediatrët matin presionin e gjakut që nga mosha tre vjeç, veçanërisht tek fëmijët me faktorë rreziku. Ndryshimi i stilit të jetesës dhe, në raste të nevojshme, medikamentet janë mënyrat kryesore për ta kontrolluar këtë gjendje.
Pa trajtim, presioni i lartë mund të shkaktojë probleme serioze me zemrën, veshkat dhe shikimin në të rriturit, duke bërë parandalimin dhe kontrollin herët të domosdoshëm.
Organizatorët e Pazarit të Krishtlindjeve në stacionin kryesor të trenave në Cyrih kanë bërë një kthesë të papritur: pas kritikave të shumta për planin për të operuar pa para cash, ata tani vendosën të pranojnë paratë tradicionale gjithsesi.
Pazari i Krishtlindjeve në stacionin kryesor të Cyrihut ishte planifikuar të ishte plotësisht pa para cash për herë të parë këtë vit. Organizatorët e njoftuan këtë javën e kaluar dhe madje kërcënuan shitësit me gjoba: ata do të duhej të paguanin 500 franga nëse pranonin para cash. Tani, përgjegjësit në Polarzauber AG janë tërhequr nga ky vendim.
Ky njoftim shkaktoi reagime të forta. Jo vetëm që shitësit protestuan, por edhe lexuesit e Blick shprehën kritikat e tyre. “Kjo është një erozion gradual i lirisë!” argumentoi Werner Graf. “Paratë cash janë një element thelbësor i lirisë dhe bastioni i fundit kundër kontrollit total të shtetit. Pazari i Krishtlindjeve duhet të jetë një vend takimi i lirë, jo një vend pagesash të detyruara!”
Operatorët u habitën nga reagimi i madh i publikut. “Në ditët e fundit, ekipi i Polarzauber ka marrë mesazhe të shumta nga qytetarë që shprehën shqetësim për metodën e re të pagesës pa para cash,” thuhet në një njoftim për shtyp të dielën. “Ne i marrim seriozisht këto shqetësime, pasi nuk ishte kurrë qëllimi ynë të përjashtonim dikë ose të shkaktonim frikë.” Për këtë arsye, ata vendosën që të pranojnë paratë cash si mënyrë pagese.
Gjatë diskutimeve të ditëve të fundit, organizatorët kuptuan sa i ndjeshëm dhe i rëndësishëm është çështja e parave cash për publikun. Arsyet për vendimin fillestar për të ndaluar cash ishin se organizatori i ri, “Polarzauber”, kërkonte një pjesë të të ardhurave të shitësve përveç tarifës së qirasë së standit. Sipas organizatorëve, kjo kishte për qëllim edhe përmirësimin e sigurisë në pazar.
Kampionati Botëror i Fondue-së u zhvillua të shtunën në mbrëmje në Tartegnin, kantoni Vaud.
Afro 200 pjesëmarrës konkurruan për titullin në fshatin me 240 banorë mbi Liqenin e Gjenevës, ku rreth dy të tretat ishin amatorë.
Natyrisht, zviceranët fituan.
Benedikt Wüthrich nga fabrika e djathit Auboranges (FR) u shpall fitues në kategorinë profesionale, ndërsa Frédéric dhe Lucie Gay nga Thônex (GE) fituan në kategorinë amatore.
Pjesëmarrësit erdhën kryesisht nga Zvicra, por jo vetëm: gjithashtu u përfaqësua Franca, si dhe Kanadaja dhe Brazili, ku kishin zhvilluar raundet paraprake për të marrë pjesë në Kampionatin Botëror në Tartegnin. Ky kampionat organizohet çdo dy vjet.
Fondue duhet të ketë shijen e djathit
Fonduet vlerësohen nga një juri profesionale dhe një juri amatore. Amatorët mund të regjistroheshin më parë për këtë të fundit në faqen e Kampionatit Botëror. Për të siguruar një gjykim të drejtë, fonduet vlerësohen me shkallën 1-20, duke përdorur të njëjtin verë. Kritere të gjykimit përfshijnë shijen, pamjen, konsistencën, homogjenitetin dhe përshtypjen e përgjithshme.
Fonduet pjesëmarrëse duhet të përbëhen së paku nga 50% djathë Gruyère AOP. Përdorimi i përbërësve të tjerë lejohet vetëm pas njoftimit paraprak, por parimi bazë mbetet: fondue duhet të ketë shijen e djathit.
Gjatë vizitës së saj në Berlin, Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, dha një intervistë për gazetarin Gordon Repinski nga mediumi Politico, ku diskutoi për integrimin e Kosovës në Bashkimin Evropian dhe situatën e kriminalitetit në vend.
Osmani deklaroi se gjatë pesë viteve të fundit janë çmontuar mbi 900 banda kriminale, duke shkatërruar struktura të njohura si “mafia e Ballkanit”. Ajo theksoi se niveli i krimit është në pikën më të ulët historike.
“Nuk ka banda kriminale aktive në vendin tonë.”, tha presidentja e Kosovës.
Presidentja gjithashtu komentoi mbi procesin e integrimit të Kosovës në BE, duke theksuar se ai ka ngecur dhe aplikimi i vendit vazhdon të qëndrojë “në sirtarët e Brukselit”.
Në intervistë, Osmani foli edhe për marrëdhëniet me Serbinë dhe presidentin Vuçiq:
“Bashkëpunimi me Serbinë është gjithmonë i vështirë. Një vend që dëshiron të ecë përpara duhet të përballet me të kaluarën e tij, por në Serbi nuk kemi pasur një udhëheqje që ta bëjë këtë. Vuçiq glorifikon Millosheviqin dhe përdor taktika destabilizuese, duke përfshirë veprime agresive ndaj Kosovës. Ai ka aleatë, por fillon me Putinin.”
Kosova dhe Shqipëria tani zyrtarisht bëjnë pjesë në vazon e tretë të kualifikimeve për Kupën e Botës. Kjo do të thotë se të dy kombëtaret nuk do të takohen në fazën e ‘play-off’.
Fitorja e Ukrainës ndaj Islandës dhe humbja e Shqipërisë ndaj Anglisë e nxorën Shqipërinë jashtë vazos së dytë, duke eliminuar mundësinë për një përballje “vëllazërore” në play-off.
Të mërkurën pritet të zhvillohet shorti për ndeshjet e ‘play-off’-it. Kosova dhe Shqipëria pritet të luajnë ndeshjen e parë si mysafirë.
Në një atmosferë festive, ku e gjithë Konsullata e Kosovës në Cyrih frymonte me bashkëkombës, dashamirë të artit dhe kontribues të çështjes kombëtare, mbrëmë më 15 Nëntor u hap ekspozita artistike “Nëntori i Parë”, e organizuar nga Shoqata “Gjergj Kastrioti”- Zvicër” në bashkëpunim me Konsullatën e Republikës së Kosovës.
Manifestimi, pjesë e aktiviteteve kushtuar Festës së Flamurit, mblodhi pjesëmarrës nga Zvicra, Gjermania, Franca, Shqipëria, Kosova, Presheva, Maqedonia e Veriut etj. duke e shndërruar hapësirën diplomatike në një qendër të gjallë arti, historie dhe identiteti kombëtar.
Mbrëmja u hap me interpretimin solemn të Himnit të Kosovës dhe Himnit Kombëtar Shqiptar nga artistet Fjolla Berisha dhe Anilë Neziri Tasholli, të cilat krijuan një atmosferë të veçantë festive. Më pas u interpretua “Kushtrimi i Skënderbeut – Trim mbi trima”, një rikthim simbolik te momenti i 28 Nëntorit 1443.
Shefi i Misionit Konsullor, z. Vigan Berisha, përshëndeti të pranishmit me këto fjalë: “Është një nder i veçantë të hap këtë mbrëmje në Konsullatën e Republikës së Kosovës në Cyrih, aty ku arti, historia dhe komuniteti ynë bashkë krijojnë një hapësirë të përbashkët kuptimi. Ekspozita ‘Nëntori i parë’ është më shumë se një prezantim artistik: ajo është një rikthim te rrënjët, te flamuri, tek figura e Skënderbeut që vazhdon të na frymëzojë në çdo brez. Mirënjohjen time e shpreh për artistët që me krijimtarinë e tyre sjellin emocion dhe kujtesë, për Shoqatën ‘Gjergj Kastrioti’, për kuratorin Refki Gallopeni, për moderatoren Luljeta Ademi dhe për të gjithë kontribuuesit që e bënë këtë mbrëmje të mundur. Në këtë muaj simbolik për kombin tonë, kjo ekspozitë na fton të reflektojmë për sakrificën dhe vlerat që na kanë mbajtur të bashkuar.”
Kryetari i Shoqatës “Gjergj Kastrioti”- Zvicër, z. Agim Pepaj, vuri në dukje rolin e shoqatës në ruajtjen e figurës së Skënderbeut: “Kjo ngjarje është një vazhdimësi e misionit të shoqatës për ruajtjen dhe promovimin e figurës së Gjergj Kastriotit Skënderbeut dhe vlerave që ai mishëron për mbarë kombin shqiptar. Ekspozita ‘Nëntori i Parë’ është një homazh për ditën historike të 28 Nëntorit 1443 dhe një thirrje për të mbajtur gjallë kujtesën e ngjarjeve që formësuan identitetin shqiptar. Konsullata e Kosovës në Cyrih mbetet një shtëpi e hapur për shqiptarët e të gjitha trojeve.”
Ndërkaq qasja kuratoriale e Prof. Refki Gollopenit, theksoi përmasën estetike dhe identitare të Nëntorit: “Nëntori nuk është vetëm një datë në kalendar. Ai është një hapësirë e brendshme ku ngjyrat, simbolet dhe kujtesa jonë kolektive ndërthuren me përvojën historike të shqiptarëve. Nëntori është koha kur rikthehemi te rrënjët, te figurat që na kanë përfaqësuar ndër shekuj, e mbi të gjitha te Skënderbeu, figura qendrore e imagjinatës sonë kombëtare.
Ekspozita ‘Nëntori i Parë’ është një përpjekje që këtë kujtesë të përbashkët ta risjellë në formë vizuale, përmes syve, ndjenjës dhe shpirtit të artistëve. Arti shqiptar ka ditur gjithmonë të ruajë vazhdimësinë e identitetit, duke qenë një nga bartësit e kujtesës së popullit. Ekspozita sjell bashkë artistë të shumë brezave, të gjithë me idealin e përbashkët për t’i dhënë zë figurës së Skënderbeut përmes një gjuhe vizuale të re dhe të ndjerë. Ky projekt, i realizuar falë bashkëpunimit të Konsullatës dhe Shoqatës, është një shembull se si arti shërben si urë midis shqiptarëve në diasporë dhe trojeve amtare.”
Dimensioni historik u thellua më tej me kumtesën e historianit dhe drejtorit të Muzeut të Lezhës,z. Paulin Zefi, i cili solli një qasje të zgjeruar mbi itinerarin e kthimit të Skënderbeut nga Nishi:
“Rrëfimi i kthimit të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut nga Nishi është më shumë se një itinerar ushtarak; është një kujtesë e gjallë që ka udhëtuar nëpër shekuj bashkë me popullin tonë. Edhe aty ku mungojnë dokumentet, flasin toponimet, gojëdhënat dhe kujtimet e trashëguara nga familje të tëra të Kosovës Lindore, Preshevës, Bujanocit, Drenicës, Pollogut e Dibrës.
Itinerari i tij është i shënjuar me emra vendesh dhe legjenda që dëshmojnë pritjen, respektin dhe lidhjen e thellë shpirtërore të popullsisë arbërore me figurën e Skënderbeut. Historia nuk është vetëm ajo që shkruhet në kronika, por edhe ajo që jeton në kujtesën popullore. Rruga e kthimit të Skënderbeut është një moment themeltar i identitetit tonë kolektiv, një rrëfim që ka bashkuar zemrat e njerëzve përgjatë gjithë trojeve shqiptare.”
Në ambientet e Konsullatës u ekspozuan veprat e 13 artistëve shqiptarë: Agim Ramadani (Hero i Kosovës), Sak Muji, Marigona Toma, Jeton Lleshi, Augustin Peregega, Bujar Vani, Evis Kabilo, Bedrije Hamiti, Dorina Ukgjini, Dussi Sadriji, Florim Shaqiri, ,Naser Dushica dhe Rexhep Leci.
Prania e diplomates znj. Shukrije Ramadani, bashkëshortes së Heroit të Kosovës Agim Ramadani, u prit me nderim të veçantë, duke i dhënë mbrëmjes një dimension simbolik të fortë.
Portreti i Skënderbeut, i punuar nga Heroi i Kombit dhe artisti, Agim Ramadani
Pas përfundimit të programit, të pranishmit u ftuan në një apero të organizuar nga Konsullata, ku patën mundësinë të ndanin përshtypjet për ekspozitën, të takoheshin me artistët dhe të krijonin një hapësirë komunikimi miqësor.
Gjithashtu, të pranishmit patën mundësi të shfletonin dhe të blinin bluza me figurën e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut dhe materiale të tjera të dizajnuara posaçërisht nga Shoqata “Gjergj Kastrioti”, të vendosura në një kënd informativ me karakter kulturor.
albinfo.chalbinfo.chalbinfo.ch
Ekspozita “Nëntori i Parë” do të mbetet e hapur për publikun deri më 30 nëntor 2025, duke ofruar një mundësi të çmuar për ta përjetuar nga afër këtë ndërthurje arti, historie dhe identiteti.
Rritja e numrit të punonjësve që kalojnë kufirin nga Franca drejt Gjenevës po sjell sfida të mëdha: rrugë të mbingarkuara, presion mbi komunat dhe rritje të pabarazisë sociale.
Në fshatin Soral, me 900 banorë, pothuajse 7,000 makina kalojnë çdo ditë, duke e bërë zhurmën thuajse të papërballueshme. Kryetarja e komunës, Laura Weiss, thotë se këto probleme duhet zgjidhur para se të nxiset më tej rritja ekonomike në kanton.
Në anën franceze, fshatrat si Valleiry përballen me trafikun e rënduar, zgjerimin urban dhe çmime të larta të pasurive të patundshme. Diferenca mes të ardhurave në franga dhe euro ka krijuar një ndarje të heshtur mes punonjësve ndërkufitarë dhe banorëve lokalë, transmeton albinfo.ch.
Numri i punonjësve ndërkufitarë ka shkuar nga 9,000 në vitin 1975 në 115,000 sot – një rritje trembëdhjetëfish. Për të kompensuar kostot, Kantonin e Gjenevës jep një kontribut financiar Francës, që në 2024 arriti 370 milion franga zvicerane, por kjo shumë nuk mjafton për të mbajtur balancën mes shpenzimeve dhe të ardhurave.
Cigare të hedhura që ndotin planetin janë në fokus të një konference ndërkombëtare mbi kontrollin e duhanit.
“Cigare të hedhura janë toksike dhe përbëjnë një burim kryesor të ndotjes plastike,” thotë Andrew Black, kreu në detyrë i sekretariatit të Konventës së OBSH-së për Kontrollin e Duhanit (FCTC).
Një konferencë e madhe ndërkombëtare mbi kontrollin e duhanit do të mbahet javën e ardhshme në Gjenevë, duke u fokusuar në dëmet mjedisore që shkaktojnë cigaret. Një nga temat kryesore do të jetë çështja e cigareve të hedhura, ku disa ekspertë rekomandojnë ndalimin e tyre total.
“Sipas mendimit tim, zgjidhja më e mirë për mjedisin do të ishte heqja e plotë e filtrave,” deklaroi Andrew Black, gjatë një takimi me shtypin të enjten, para konferencës së 11-të të Shteteve Anëtare të FCTC-së, që do të zhvillohet nga 17 deri më 22 nëntor.
Ai sqaroi se konferenca do të shqyrtojë sidomos dëmet mjedisore të industrisë së duhanit dhe produkteve të saj.
Vlerësohet se çdo vit hidhen rreth 4.5 trilion cigare të hedhura në mbarë botën, duke e bërë këtë formën më të përhapur të mbeturinave në planet.
Ndotja e ujit
“Ka ardhur koha për të ndaluar këto plastika […] sepse ato përbëjnë burimin kryesor të ndotjes së ujit dhe janë gjithashtu të ndotura me substanca toksike,” theksoi Rüdiger Krech, Drejtor i Përgjithshëm i programit “Mjedisi dhe Ndryshimet Klimatike” të OBSH-së.
Pikat e tjera kryesore të axhendës do të përfshijnë reklamimin nga kompanitë multinacionale të duhanit dhe shqetësimet serioze për rritjen e numrit të fëmijëve që bien pre e varësisë përmes metodave të reja.
“Edhe pse cigaret elektronike shpesh prezantohen si alternativa më të sigurta ndaj produkteve tradicionale të duhanit, nuk ka prova për përfitime neto për shëndetin publik. Përkundrazi, rritet numri i dëmtimeve të lidhura me përdorimin e tyre,” paralajmëroi këtë javë Drejtori i Përgjithshëm i OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Presion nga industria e duhanit
Benn McGrady, drejtues i Njësisë për Ligjin dhe Politikën e Shëndetit Publik në OBSH, tha se industria e duhanit po bën lobing intensiv dhe përpiqet të krijojë mosmarrëveshje para konferencës.
“Jemi të vetëdijshëm për përpjekjet e industrisë së duhanit për të infiltruar dhe sabotuar konferencën e javës së ardhshme,” paralajmëroi gjithashtu Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Derisa sot, 180 shtete kanë ratifikuar Konventën e FSHC-së, e cila hyri në fuqi në vitin 2005.
Bazeli ka nisur një projekt pilot për krijimin e një “superblloku”, një zonë banimi ku trafiku i makinave është pothuajse i ndaluar dhe vendparkimet publike janë hequr. Brenda zonës lejohen vetëm mjetet e shpërndarjes, ndërsa këmbësorët dhe biçikletat kanë përparësi. Rrugët janë bërë më të gjelbërta, me hapësira sociale, tarraca të vogla dhe zona lojërash.
Koncepti vjen nga Barcelona, ku “superblloqet” synojnë të përmirësojnë cilësinë e ajrit dhe jetesës, duke kufizuar trafikun kalues. Studimet tregojnë se ky model rrit hapësirat publike dhe nxit ndërveprimin mes banorëve.
Në Bazel janë hequr rreth 50 vendparkime dhe autoritetet synojnë të inkurajojnë ecjen dhe përdorimin e transportit publik. Projekti mbështet objektivin e kantonit për emetime zero deri në vitin 2037. Sipas Këshilltarit Shtetëror Conradin Cramer, qyteti po teston mënyra të reja për t’u përballur me nxehtësinë në rritje dhe dendësinë urbane.
Projekti do të zgjasë një vit dhe rezultatet do të përdoren për të vendosur nëse modeli do të zgjerohet në zona të tjera të qytetit.
Shqipëria ka mbyllur fushatën kualifikuese për Botërorin 2026 me humbje 0-2 ndaj Anglisë, pavarësisht një paraqitjeje shumë dinjitoze të kuqezinjve. Me këtë rezultat, Anglia siguronte tre pikët dhe përparonte në renditjen e grupit, ndërsa Shqipëria mbylli kampanjën në vendin e dytë me 14 pikë, duke u fokusuar tashmë te shorti i play-off-it.
Golat:
74’ Harry Kane 0-1
82’ Harry Kane 0-2
Pavarësisht humbjes, Kombëtarja Shqiptare mbylli një periudhë historike, duke siguruar vendin e dytë dhe duke u përgatitur për shortin e play-off-it. Tifozët mbeten krenarë për paraqitjen e kuqezinjve ndërsa Anglia largohet me tre pikë nga Tirana.
Agjencia e Statistikave të Kosovës)ka publikuar të dhënat preliminare në baza mujore për lindjet, vdekjet, kurorëzimet dhe shkurorëzimet për muajin shtator 2025.
Sipas njoftimit, ka rënë numri i lindjeve në muajin shtator 2025, krahasuar me muajin gusht 2025.
Në muajin shtator janë regjistruar 2 510 lindje (brenda dhe jashtë Kosovës), prej këtyre 1 mijë e 311 meshkuj dhe 1 mijë e 199 femra. Në muajin shtator kishte rënie të numrit të lindjeve rreth (-0,2%), krahasuar me muajin gusht.
Gjatë muajit shtator janë regjistruar gjithsej 909 raste të vdekjeve (brenda dhe jashtë Kosovës), shkruan albinfo.ch. Nga gjithsej vdekjet e regjistruara, 508 janë meshkuj dhe 401 janë femra. Krahasuar me muajin gusht 2025, në muajin shtator janë regjistruar më pak raste të vdekjeve (-0,6%).
Në muajin shtator janë regjistruar gjithsej 1 234 kurorëzime (brenda dhe jashtë Kosovës). Krahasuar me muajin gusht 2025, në muajin shtator ka rënie të numrit të kurorëzimeve me rreth (-37,4%).
Në muajin shtator janë regjistruar 133 raste të shkurorëzimeve në Kosovë, krahasuar me muajin gusht ka rritje të numrit të shkurorëzimeve për 37,1%.
Primet e sigurimit shëndetësor po ndikojnë gjithnjë e më shumë në situatën e borxhit të zviceranëve në vështirësi.
Sipas të dhënave (që lidhen me vitin 2024), nga Dettes Conseils Suisse, një shoqatë federative për këshillim në situata nevoje, faturat e papaguara ndaj kompanive të sigurimeve shëndetësore tani përfaqësojnë 15% të totalit të borxheve, raporton Le Matin Dimanche.
Kuota është e ngjashme me atë të vitit të kaluar, por pothuajse është dyfishuar që nga viti 2015. Megjithatë, pjesa e borxheve ndaj autoriteteve tatimore mbetet dukshëm më e lartë, duke qëndruar në 27%.
“Gjëja absurde është se në kohën e debateve parlamentare mbi LAMal, në mesin e viteve nëntëdhjetë, u bë premtimi i madh se primet e sigurimit shëndetësor nuk do të kalonin kurrë 10% të të ardhurave”, komenton Raphaël Mahaim, president i Dettes Conseils Suisse dhe këshilltar kombëtar (Greens/VD), në deklaratat e raportuara nga gazeta e së dielës. “Sot, në kantonet që nuk kanë asnjë mekanizëm për të mbrojtur njerëzit më modestë, primet mund të thithin deri në 20% të buxhetit të familjes: është absurde”, transmeton albinfo.ch.
“Një nga veçoritë e borxheve ndaj kompanive të sigurimeve shëndetësore është se ato nuk janë të negociueshme”, thotë Kevin Vesin, punonjës social në Qendrën Sociale Protestante në Vaud. “Kur krijojmë një plan ristrukturimi të borxhit me një përfitues dhe një pjesë e konsiderueshme e shumave të papaguara nuk është e negociueshme, perspektivat nuk janë shumë të mira”.
Pra, primet e sëmundjes “shpesh janë një faktor që çon në borxhe”. Dhe subvencionet, kur ekzistojnë, nuk arrijnë gjithmonë të ndalojnë spiralen. “Edhe në kantonet ku ka një limit prej 10% të të ardhurave, koha e përpunimit të aplikimeve mund të arrijë disa muaj dhe përfituesit nuk kanë gjithmonë mundësinë të japin paratë paraprakisht”, vazhdon eksperti. “Disa sigurues kërkojnë shumat e duhura shumë shpejt dhe, nëse mekanizmi i mbledhjes së borxheve fillon, shtohen shuma të tjera që e përkeqësojnë situatën”, përfundon specialisti.
Zvicra është një mekë për sportet me rrezik të lartë. Nëse mysafirët e huaj largohen pa paguar shpenzimet e shpëtimit dhe spitalit, në skenarin më të keq shpenzimet mbulohen nga komunat.
Lauterbrunnen në kantonin e Bernës tërheq kërcyes nga e gjithë bota – rreth 70 prej tyre kanë pasur aksidente fatale deri më sot. Aksidente të rënda ndodhin rregullisht edhe në sportet malore, kërcimin me bungee, kanionet dhe çiklizmin malor në rajone të tjera.
Këto janë të shtrenjta: fatura mesatare për një mision shpëtimi Air-Glaciers është 3,600 CHF, por mund të arrijë në 5,000 CHF ose më shumë për shpëtime komplekse. Një qëndrim i gjatë në spital është edhe më i kushtueshëm.
Vizitorët nga vendet e treta në veçanti nuk janë gjithmonë të siguruar mjaftueshëm. Nëse shkojnë jashtë vendit pas një shpëtimi ose trajtimi pa paguar faturat, spitalet, shërbimet e shpëtimit ose kantonet dhe komunat ndonjëherë mbeten me kostot. Pak më shumë se dhjetë vjet më parë, fshati Alpthal në kantonin Schwyz, me një popullsi prej 600 banorësh, duhej të paguante një faturë spitali prej më shumë se 100,000 CHF sepse një pelegrin i huaj i varfër në Rrugën e Shën Jakobit ra në tokën komunale.
Nëse trajtimi ishte i nevojshëm për mbijetesë, spitali mund ta kalojë faturën në arkën publike. Ligji e parashikon këtë: nëse një turist kërkon ndihmë të menjëhershme, kantoni i rezidencës duhet të paguajë shpenzimet e shpëtimit ose spitalit.
Disa kantone si Uri dhe Nidwalden e përmbushin këtë detyrim drejtpërdrejt, ndërsa të tjerë ia kalojnë kostot komunave. Në kantonin e Bernës, kantoni dhe të gjitha komunat i përballojnë kostot së bashku nëpërmjet barazimit të barrës, në mënyrë që vendpushimet turistike të mos penalizohen tepër, transmeton albinfo.ch.
Prandaj, nuk është rastësi që, kur pyeten nga televizioni publik zviceran, SRF, kryesisht komunat e Bernës thonë se nuk kanë asnjë kosto të pambuluar si rezultat i aksidenteve sportive me rrezik të lartë.
Situata është më e keqe në rajonet e tjera të pushimeve. “Ky ligj nuk është aspak miqësor ndaj komunitetit, veçanërisht pasi nuk mbulon vetëm aksidentet me rrezik të lartë”, thotë Martin Kuratli nga komuna e Flims në kantonin Graubünden. Komuna e tij e gjen veten në këtë situatë çdo disa vjet.
Sipas Schleiss, shuma që duhet të paguajë komuna ndryshon shumë nga viti në vit. Zakonisht janë shuma të vogla, midis 2,000 dhe 4,000 CHF në vit. “Por kemi pasur edhe një vit me fatura në qindra mijëra.” Për fat të mirë, kjo është e rrallë. Është gjithashtu inkurajuese që shumica e atletëve me rrezik të lartë janë të siguruar mirë. “Ne pothuajse asnjëherë nuk mbetemi me ndonjë kosto”, thotë Schleiss. Dhe gjithsesi: “Të ardhurat nga turizmi i tejkalojnë shumë këto kosto”. Në fund të fundit, të qenit një Mekë për mysafirët e huaj ia vlen komunave.
Në bazë të të dhënave për vitin 2024, të ardhurat mesatare ekuivalente në 34 vende evropiane variojnë nga 3,075 € në Shqipëri në 50,799 € në Luksemburg. Brenda Bashkimit Evropian, Bullgaria ka të ardhurat mesatare ekuivalente më të ulëta – 7,811 €, ndërsa mesatarja e BE-së është 21,582 €.
Përveç Luksemburgut, në krye të listës janë Zvicra dhe Norvegjia, të ndjekura nga Danimarka, Austria, Irlanda, Holanda dhe Belgjika, të gjitha me të ardhura në rangun e 30,000 deri në 35,000 euro. Finlanda, Gjermania, Suedia dhe Franca janë gjithashtu mbi mesataren e BE-së.
Maqedonia është ndër vendet më të dobëta në listën e të ardhurave, me 3,910 euro, dhe këtu janë Turqia dhe Mali i Zi.
Dallimet në produktivitet dhe strukturën e ekonomisë ndihmojnë në shpjegimin e hendekut, tha Giulia De Lazzari, një ekonomiste në Organizatën Ndërkombëtare të Punës (ILO).
“Produktiviteti më i lartë u lejon vendeve të paguajnë paga më të larta”, tha ajo, transmeton albinfo.ch.
Kjo do të thotë që vendet me një pjesë të lartë të sektorëve me vlerë të lartë, siç janë financat, teknologjia e informacionit ose prodhimi i përparuar, kanë tendencë të paguajnë paga më të larta, ndërsa ato që mbështeten më shumë në bujqësi ose shërbime të thjeshta kanë paga më të ulëta.
Zvicra ka rregulla të përcaktuara mirë për të drejtat e trashëgimisë dhe të trashëgimisë. Por, a kanë personat me shtetësi të dyfishtë njëfarë lirie veprimi në zgjedhjen e ligjeve të cilit vend të ndjekin?
Së pari, le të shohim se çfarë thotë legjislacioni zviceran për trashëgiminë/trashëgiminë.
Kush merr çfarë varet nëse keni apo jo testament kur vdisni (termi ligjor i këtij të fundit është ‘pa testament’).
Nëse nuk keni testament, pasuria juaj do të ndahet midis trashëgimtarëve tuaj ligjorë: bashkëshortit/es ose partnerit/es së regjistruar dhe fëmijëve.
Zakonisht, bashkëshorti/ja merr gjysmën e pasurisë suaj dhe fëmijët gjysmën tjetër, për t’u ndarë në mënyrë të barabartë midis tyre.
Në rast se nuk keni fëmijë, prindërit ose edhe gjyshërit tuaj mund të trashëgojnë prej jush.
Të tjerët në të drejtat statutore të trashëgimisë janë vëllezërit e motrat.
Megjithatë, nëse nuk keni asnjë të afërm të gjallë, pasuria juaj do të shkojë në kantonin ose komunën e vendbanimit tuaj të fundit.
Po sikur të keni testament?
Do t’ju japë njëfarë fleksibiliteti, megjithëse jo të plotë, se kujt doni t’ia lini pasuritë tuaja – dhe sa, shkruan thelocal, transmeton albinfo.ch.
Për shembull, mund të zgjidhni se cilët do të jenë trashëgimtarët tuaj dhe si duhet të shpërndahet pasuria juaj midis tyre.
Mund të vendosni t’i jepni më shumë se gjysmën bashkëshortit/es tuaj dhe më pak fëmijëve, ose anasjelltas.
Megjithatë, trashëgimtarët tuaj ligjorë – domethënë bashkëshorti/ja dhe fëmijët – nuk mund të përjashtohen plotësisht nga testamenti juaj.
Vini re se ky ligj zbatohet vetëm për qytetarët zviceranë. Nëse jeni shtetas i huaj që jetoni në Zvicër, trashëgimia juaj normalisht rregullohet nga ligjet e vendit tuaj.
Megjithatë, nëse jeni banor afatgjatë dhe planifikoni të qëndroni këtu përgjithmonë – për shembull, nëse keni një leje C – mund të zgjidhni ligjin zviceran në vend të atij të huaj që do të zbatohet pas vdekjes suaj. Por duhet të deklaroni preferencën tuaj në testamentin tuaj.
Nëse vdisni pa lënë testament, atëherë do të hyjë në fuqi legjislacioni zviceran, pasi do të konsiderohet ligji i vendbanimit tuaj të fundit.
Po në lidhje me shtetasit e dyfishtë?
Aktualisht, ata që kanë shtetësi zvicerane përveç një të huaje, duhet t’i përmbahen vetëm ligjit të trashëgimisë së Zvicrës.
Kjo sepse, për të gjitha qëllimet dhe synimet (përfshirë ato ligjore), ata konsiderohen vetëm shtetas zviceranë.
Megjithatë, kjo do të ndryshojë së shpejti.
Më 22 dhjetor 2023, parlamenti miratoi Aktin Federal mbi të Drejtën Ndërkombëtare Private (PILA), i cili do t’u japë shtetasve të dyfishtë në Zvicër mundësinë për të bazuar trashëgiminë e tyre në ligjet e vendit të tyre “tjetër” të shtetësisë.
Megjithatë, duke vepruar kështu, shtetasit e dyfishtë nuk mund të shmangen nga rregullat statutore zvicerane të trashëgimisë – domethënë, ata nuk do të jenë në gjendje të përjashtojnë bashkëshortët dhe fëmijët nga trashëgimia e pjesës së tyre të pasurisë.
Legjislacioni i ri pritet të hyjë në fuqi më 1 janar 2025.
Vincent Ducrot, Drejtor Ekzekutiv i Hekurudhave Federale Zvicerane, mori kërcënime me vdekje pasi i dha grupit gjerman Siemens një porosi për 116 trena të rinj me dy kate me vlerë 2.1 miliardë CHF, në dëm të prodhuesit zviceran të hekurudhave Stadler.
Njerëzit që folën në kushte anonimiteti e kanë akuzuar Ducrot për tradhti, gjë që bëri të nevojshme mbrojtje të ngushtë të zyrtarit hekurudhor për disa ditë, shkroi SonntagsBlick, transmeton albinfo.ch.
Hekurudhat Federale i thanë gazetës se po i merrte seriozisht këto reagime, pa dhënë detaje të mëtejshme. “Pozicioni i Drejtorit Ekzekutiv të Hekurudhave Federale Zvicerane është i profilit të lartë, si ai i udhëheqësve të tjerë të biznesit ose politikanëve. Ne e shohim këtë kur merren vendime të diskutueshme”, tha kompania.
Zyra Federale e Policisë (fedpol) tha se po përshtatte masat mbrojtëse sipas situatës, por nuk po komenton për këtë çështje, për arsye sigurie.
Është shumë e pazakontë që një drejtor i Hekurudhave Federale të kërkojë mbrojtje personale. Gazeta tha se personi i fundit që mori një mbrojtje të tillë ishte Andreas Meyer, paraardhësi i Ducrot, në vitin 2008. Ai mori kërcënime me vdekje për shkak të mbylljes së planifikuar të punishteve të Ngarkesave të Hekurudhave Federale në Bellinzona në kantonin Ticino.
Nga ana e saj, Stadler Rail, e lënë mënjanë në favor të konkurrentit të saj gjerman, tha një javë më parë se po shqyrtonte apelimin kundër vendimit.
