Vendimi është marrë në mbrëmjen e të premtes: fituese e çmimit të parë të garave të teta ndërkombëtare për violinë, që i kushtohen kompozitorit Leopold Mozart, (babai të Wolfganag Amdeus Mozart-it të njohur) të vlerësuar me 10 mijë euro është Maia Cabeza nga Kanadaja.
Para kësaj, katër finalistët e mbetur pas garës në tri runde në mesin e 26 violinistëve nga e gjithë bota, kane ekzekutuar në sallën Kongres am Park, secili nga një koncert me violinë të Wolfgang Amaeus Mozart-it , të shoqëruar nga orkestra e Radios së Munihut.
Çmimi i dytë bashkë me 7500 euro ka shkuar te Jonian Ilia Kadesha, (shqiptar që jeton në Greqi). Në çmimin e tretë është vlerësuar Thomas Reif nga Gjermania ndërsa me të katërtin Young-Uk Kim nga Koreja.
Kështu ka vlerësuar juria. Mirëpo simpatia e publikut ka qenë e qartë për shqiptarin Jonian Kadesha. 40 për qind të votave nga publiku kanë shkuar për të, shkruan Die Augsburger Zeitung (DAZ).
Ndarja e çmimeve, bashkë me një koncert dhome nën drejtimin e drejtorit muzikor Dirk Kaftan do të mbahet sonte, me fillim në orën 20 në Sallën e artë të ndërtesës së Komunës në Augsburg. Ndërsa përmbylljen festive të aktivitetit do ta bëjë të dielën, më 28 prill orkestra e përbërë nga katër fituesit në Kongres am Park, bashkë me orkestrën e radios së Munihut nën drejtimin e dirigjentit Bruno Weil.
Të dy koncertet do të transmetohen live përmes internetit.
Dy artistë që paraqiten në ekspozitën aktuale “SUPER Visions –Zeichnen und Sein” (“SUPER Visions – Të vizatosh dhe të jesh”) në muzeun e kështjelles Moyland gëzojnë aktualisht njohje ndërkombëtare: Petrit Halilaj dhe David Shrigley.
Petrit Halilaj do të përfaqësojë Kosovën në ekspozitën e 55-të ndërkombëtare të arteve, në Bienalen e Venedikut 2013. Ndërsa Shrigley është i nominuar për çmimin Turner, njërin ndër çmimet më të rëndësishme që jepen për artin bashkëkohor.
Që nga instalacionet e tij sensacionale të paraqitura në Bienalen 2010 të Berlinit, dhe në Art Basel të vitit 2011, Petrit Halilaj numërohet si njëri ndër artistët më të respektuar në nivel ndërkombëtar. Ai jeton dhe punon në Kosovë, Itali dhe në Gjermani, Berlin. Për ekspozitën në kështjellën Moyland ai ka pikturuar qiellin në panele gjigante dhe e ka sjellë në sallën e galerisë. Ky instalacion i Halilajt do të shoqërohet edhe me vizatime të ndryshme, me temë qiellin dhe retë, shkruan lokalkompass.de.
Ekspozita “SUPER Visions –Zeichnen und Sein” me Petrit Halilajn, David Shrigley, Matthias Böhler, Christian Orendt, Heiner Franzen dhe Eva Von Platen, paraqet artistë me potencial të madh, të cilët vizatojnë me pasion dhe njëkohësisht veprat e të cilëve duken bukur në hapësirë.
Disa nga punimet e ekspozuara janë krijuar enkas për ekspozitën në galerinë e kështjellës Moyland.
Të premten, më 17 maj, në Interkulturelle Bibliothek (IKUBO), në Olten duke filluar në orën 19.00, mbahet një mbrëmje leximi letrar. Shkrimtarja shqiptare Bessa Myftiu prezanton librin e saj të përkthyer nga shqipja në gjermanishte “An verschwundenen Orten” (Në vende të humbura). Në këtë libër autorja rrëfen mbi kohën e rinisë së saj, të kaluar në Tiranë.
Në po këtë mbrëmje, e bija e Bessa Myftiut, këngëtarja e njohur e xhazit, Elina Duni, do të këndojë këngë popullore shqiptare.
Shkrimtarja Bessa Myftiu jeton prej vitesh në Gjenevë dhe shkruan paralelisht në gjuhën shqipe dhe frënge.
Leximi nga libri do të bëhet në gjuhën shqipe dhe gjermane. Në përmbyllje do të ketë një apero dhe bashkëbisedim. Hyrja: gratis
Atë e njohim prej vitesh si kitaristin nga grupi muzikor “Guralumi” i Lozanës. Quhet Krenar Arifi dhe, se është më shumë se “vetëm” kitarist, do ta marrim vesh nga biseda e realizuar me të për albinfo.ch.
“Keni”, siç e quajnë shumëkush në Lozanë, vjen nga Kosova, më saktësisht nga Ferizaj, ku është i lindur në vitin 1980. Në Kosovë ka kryer një pjesë të shkollës fillore pastaj ka ardhur në Zvicër në vitin 1994. Këtu ai ka filluar studimet muzikore në EJMA (Ecole de Jazz et Musique Actuelle) në Lausanne, ku është diplomuar si instrumentist në vitin 2006. Në të njëjtin vit ai ka qenë fitues i çmimit ‘Friedl Wald’. Ndërkohë dhe paralelisht ka studiuar në Konservatorin e muzikës të Lausannes HEM (Haute Ecole de Musique) ku ka diplomuar në vitin 2007 për pedagogji për muzikë (diplome d’enseignement).
Aktualisht Krenar Arifi është para kurorëzimit të një pune të frytshme, realizimit të një albumi të përbashkët me këngëtaren e njohur franceze Fanny Leeb. Krenari flet për albinfo.ch rreth këtij albumi po edhe rreth krijimtarisë së tij tjetër të deritashme.
Albinfo.ch: Ju njiheni si kitarist në grupin “Guralumi” që bën muzikë xhaz me bazë folkun shqiptar. Albumi që po e publikoni nuk lidhet me grupin. Na tregoni se për çfarë albumi është fjala dhe për çfarë bashkëpunimi?
Krenar Arifi: Po, albumi i ri, që quhet “Travel”, është një projekt tjetër, për të cilin kam filluar para 4 viteve bashkëpunimin me këngëtaren parisiene Fanny Leeb, e njohur edhe si vajza e humoristit dhe këngëtarit të mirënjohur Francez Michel Leeb. Në këtë projekt jam kompozitor dhe sigurisht, edhe kitarist.
Albinfo.ch: Në çfarë faze është tash albumi?
Krenar Arifi: Tani albumi është në shitje në të gjithë botën në mënyrë digjitale (iTunes etj), kurse fizikisht do të shpërndahet në Zvicër, duke filluar nga 14 maji (e martë).
Albinfo.ch: Sa këngë ka albumi
Krenar Arifi: I ka 11 këngë.
Albinfo.ch: A kemi të bëjmë edhe këtu me xhaz me elemente shqiptare apo?
Krenar Arifi: Jo, në këtë projekt nuk ka elemente shqiptare, por ka elemente xhazi, soul, pop.
Albinfo.ch: Na thuani diçka edhe për “Guralumin”, gjegjësisht pjesëmarrjen tuaj në të: kur ka filluar, si ka ndodhur njohja juaj me anëtarët e grupit?
Krenar Arifi: Grupi “Guralumi” eshtë formuar nga Gjon Guralumi, pianist virtuoz nga Tirana dhe unë, gjatë kohës sa unë isha duke ndjekur studimet në EJMA, në vitin 2004. Disa kohë kemi qenë vetëm një duet piano – kitarë kurse më vonë na lindi dëshira që të inkuadrojmë edhe muzikantë tjerë të huaj, të gjithë anëtarët në atë kohë ishin studentë në EJMA. Albumi i parë është krijuar në vitin 2006.
Albinfo.ch: A ka aktualisht ndonjë të re rreth “Guralumit”? Ndonjë Album, seri koncertesh?
Krenar Arifi: Në vitin e kaluar e kemi përfunduar albumin e dytë ‘Fluturim si zogu’ i cili është tani në shitje. Aktualisht jemi duke e përgaditur një mini turne në Shqipëri por datat nuk janë ende të caktuara.
Albinfo.ch: Çfarë punon Krenari për të jetuar? A mund të jetojë nga muzika? Nëse po, si, në ç`mënyrë?
Krenar Arifi: Unë kam fatin të jetoj vetëm prej profesionit tim. Përveç me këto dy projektet që i përmenda më sipër, unë punoj edhe si kompozitor i muzikës së filmave të shkurtër, dokumentarëve, reklamave etj.
Albinfo.ch: Si kompozitor filmash, mund të na tregoni për ndonjë projekt, sigurisht për ndonjërin që ka pasur sukses ?
Krenar Arifi: Në vitin 2010 kam garuar për një spot publicitar për Youth Olympic Games të cilat jan mbajtur për herë të parë në Singapur, dhe aty fitova me konpozimin tim. Një tjetër sukses imi në këtë fushë ka qenë punimi që kam realizuar për Qeverinë e Argjentinës. Ata më kanë ftuar për të kompozuar muzikën e spotit publicitar me rastin e daljes së monedhës së re prej 100 pesosëve.
Sukseset e Krenar Arifit
Krenar Arifi ka marrë pjesë në shumë festivale dhe aktivitete tjera muzikore, si: Montreux Jazz Festival, Bus Palladium – ParisSwan – Paris, Théâtre du Léman – Genève, Sentier des Halles – Paris, Le Petit Journal – Paris, L’Etage – Paris, Caprices Festival – Crans-Montana, Gatsby – Paris, Miles Davis Hall – Montreux, Stravinsky – Montreux, Bookies – Oxford/UK etj.
Po ashtu kënga “Travel” e kompozuar nga ai për Fanny Leeb ështtë zgjedhur për serialin e njohur televiziv”Section de recherches” të Televizionit të Francës.
Shqiptari nga Kosova, Driton Veliu është një mësues vallëzimi. Aktualisht ai ka një angazhim paksa të veçantë: t`ua mësojë hapat e parë të vallëzimit atyre që planifikojnë të martohen së shpejti. Tetë çifte që nuk kanë pasur kohë ose vullnet të mësojnë deri më tash vallëzimin, ndodhen te ai në „përpunim“.
Mësimi i ceremonisë së vallëzimit për çiftet martesore duket kështu: të gjithë mysafirët e bëjnë një qark rreth çiftit që vallëzon, pastaj nusja vallëzon me të atin dhe dhëndrri me të ëmën e kështu me radhë. Mirëpo, valsi i thjeshtë nuk mjafton më, po deshëm që dasma të jetë vërtetë e suksesshme.
Driton Veliu në shkollën e tij të vallëzimit në Bremen dhe Oldenburg ofron një kurst ë veçantë dhe individuale për çiftet martesore të cilët nuk duan që në dasmat e tyre të kufizohen në taktin e zakonshëm të valsit.
Çifti e zgjedh fillimisht muzikën dhe pastaj mbi këtë ztgjedhje zhvillohet një spektakël individual dhe shpesh i përcjellë me shumë djersë, shkruan radiobremen.de. Efekti befasues është i garantuar!
Vallëzimi është pasioni i madh i shqiptarit nga Kosova, Driton Veliut. Ai është autodidakt në këtë fushë por punon prej 16 vitesh si mësues vallëzimi. Dritoni ka qenë kampion i shumëfishtë evropian në Streetdance.
Ky takim letrar ishte i organizuar si gjithnjë nga Shoqata e krijuesve shqiptarë në Zvicër, përkrahur nga grupi aktivist i sindikatës Unia të Zurich-ut dhe studio “Aleksandër Moisiu”. Në mesin e të pranishmëve ishin edhe stafi diplomatik i Republikës së Kosovës, konsulli Salih Sefa, i cili edhe foli me këtë rast.
Po ashtu fjalën e morën edhe prof. Fetah Sheholli, mësimdhënës në gjimnazin e Besianës, miku i idealeve, poeti Mehmet Bislimi, si dhe poeti e piktori Gani Bytyqi. Ky promovim i librit u udhëheq nga Saranda Ademi Gervalla, e cila në mungesë të kryetarit të Shoqatës së krijuesve shqiptarë në Zvicër, z.Besnik Camaj, lexoi fjalën e tij, po ashtu një vështrim kritik nga profesori Lebit Murtishi dhe disa nga poezitë e autorit F.Berisha.
Përveç kësaj, Saranda shfrytëzoi rastin të prezantojë dy nga poezitë e saj titulluar “Faleminderit”, dedikuar babait të saj të ndjerë dhe poezinë me titull “Sot”, dedikuar personave me probleme shëndetësore (të hendikepuarve fizikë), me të cilat, ashtu si me vallëzim dikur, ngjalli emocione të veçanta te publiku. Krejt në fund të pranishmit kishin mundësi të ndjeheshin të lirë gjatë një kokteji, t’i shtrojnë pyetje autorit dhe t’i kenë librat e tij.
125 vjet më parë, pikërisht në vitin 1888 në Këln të Gjermanisë do të themelohej një orkestër simfonike me muzikantë amatorë, duke u bërë kështu orkestra më e vjetër e këtij qyteti.
Dirigjenti i parë dhe po ashtu iniciatori për themelimin e kësaj orkestre në vitin 1888 ishte Alexander Rive. Më pas janë një sërë dirigjentë të cilët kanë drejtuar këtë orkestër me vite e dekada të tërë deri sa në 2012 këtë fat do ta kishte një shqiptar, artisti tashmë i njohur Desar Sulejmani, shkruan DW në gjuhën shqipe. Presidentja e kësaj shoqate orkestruesish Lene Lutz kujton kur u bë zgjedhja e tij: “Shumë shpejt na u bë e qartë se dirigjent do të ishte Desari duke pasur parasysh konkurentët e tjerë. Pra me paraqitjen e tij shumë prej nesh ishin të mendimit se ai do të ishte në krye të orkestrës sonë. Ne zhvilluam votimin për kandidatët favoritë dhe në përfundim doli se me shumicë unanime fitues ishte Desari. Sot them me bindjen e plotë se nuk kemi bërë zgjedhje të gabuar. Ai është vërtet shumë i talentuar, shumë praktik, me shumë energji. Desari ka një pasion të madh për muzikën dhe ne ndjehemi shumë mirë me të si drejtues i orkestrës.”
„Ajo që më shtyu të konkurroj si dirigjent i kësaj orkestre ishte mbi të gjitha qyteti i Këlnit duke e parë si qëllim në vetvete. Mendova që Këlni do të ishte për mua edhe një dritare më e madhe qoftë si dirigjent, por qoftë edhe si artist në përgjithësi. Pra fati më krijoi mundësinë që unë ta shfrytëzoja menjëherë këtë konkurim dhe u ndjeva shumë krenar kur mora lajmin që kisha fituar. Por sigurisht unë ndjej edhe përgjegjsinë e madhe për këtë vend sepse një orkestër e tillë me një jetë kaq të gjatë artistike, 125 vjet, do të thotë që përveç të qenurit dirigjent, do të thotë edhe përgjegjësi organizative përpos asaj artistike. Sepse një orkestër e tillë me rreth 70 veta, të cilët jo vetëm që vijnë rregullisht në prova dhe organizojnë koncerte të tilla siç ishte ky në Filarmoninë e Këlnit dhe organizime të tjera, kërkon edhe displinë organizative”, thotë Sulejmani.
Në mesin e veprave klasike, interpretohet edhe “Rapsodia Shqiptare” e Gerti Drugës
Orkestra ka interpetuar vepra që nga koha e Barokut deri tek ato modernet klasike apo vepra të muzikës bashkëkohore. Në koncertin e së dielës (26.05.) mes veprave si Elgar, Brahms apo Mendelssohn Bartholdy që u intepretuan me rastin e 125 vjetorit të themelimit të kësaj orkestre, ishte edhe vepra e kompozitorit shqiptar Gerti Druga “Rapsodi shqiptare”, një suprizë tjetër kjo për publikun gjerman.
„Jam totalisht i emocionuar dhe në rradhë të parë falenderoj Desarin, i cili na dha këtë mundësi për të promovuar para publikut gjerman një vepër shqiptare e sigurisht që unë ndjehem i priviligjuar që u zgjodha në këtë rast. Eshtë një vlerësim i madh për mua si i ri por për të gjithë artistët e rinj që kanë këto shanse dhe kjo i dedikohet pikërisht kësaj orkestre e cila ka vite që e ka bërë këtë si traditë të sajën. Në fakt vepra ime është thellësisht shqiptare; sepse unë në kompozimet e mia dua të flas shqip prandaj edhe kompozimi im titullohet „Rapsodi shqiptare“ dhe në rastin e këtij koncerti e konsiderova këtë vepër si një sfidë të vetes sime“, thotë për Deutsche Welle, Gerti i emocionuar .
Dhe këtë test, dy shqiptarët Desari dhe Gerti e kaluan shumë mirë duke marrë duartrokitje të gjata dhe ovacione. Ishte një e papritur edhe për vetë orkestrantët që siç thotë violina e parë, Susanna Schael ishtë një përvojë e shkëlqyeshme me të dy djemtë artistë nga Shqipëria.
Muzika shqiptare ka shumë energji dhe dashuri brenda
„Ka qenë një përvojë e shkëlqyer me dirigjentin por edhe me muzikën shqiptare e cila është shumë interesante për ne si gjermanë pasi ka një përzierje mes asaj popullores dhe modernes, por gjatë interpretimit e ndjen edhe romantiken e saj që ka brënda. Eshtë fat i madh që ne kemi një dirigjent të tillë pasi unë e njoh Desarin më herët dhe kemi bashkëpunuar shumë. Unë kam qenë edhe në Tiranë dhe jam mahnitur nga talentet që ka Shqipëria në fushën e muzikës. Pra është vërtet një përvojë e mrekullueshme dhe jam shumë e gëzuar me rapsodinë që intepretuam në këtë koncert jubilar. Muzika shqiptare ka shumë energji, por dhe shumë dashuri”.
Edhe vetë kompozitori Druga u habit nga suksesi që pati vepra e tij: ”Ritmet tona janë pak të vështira, në përgjithësi ritmet e përziera nuk janë të lehta edhe për tu interpretuar nga instrumentistët, por në momentin kur kjo vepër përthithet mirë nga orkestra atëherë edhe publiku e ka më të lehtë për ta përçuar, për ta përcjellë. Çuditërisht kjo në koncert u arrit në mënyrë të shkëlqyer, ndaj jam dhe shumë i lumtur. Shpresoj që kjo përvojë të më ndihmojë që të kemi mundësi edhe për një përvojë tjetër në të ardhmen si kjo”.
U larguam nga salla e Filarmonisë së Këlnit me shpresë së së shpejti do të kemi të tjera aktivitete nën drejtimin e dirigjentit tonë Sulejmani, por dhe një bashkëpunim më të ngushtë gjermano-shqiptar në këtë fushë. Këtë na e premtoi vetë Desari pas koncertit: „Për të ardhmen mendoj se do të ketë një sërë aktivitetesh jo vetëm me kompozitorë shqiptarë por edhe me të tjerë talente të rinj. Gjithashtu do të ketë bashkëpunim edhe me instrumentistët shqiptarë të cilët unë shpesh i sjell këtu në Gjermani dhe ku ata kanë mundësi të promovojnë talentin e tyre. Një plan jo shumë i largët është që me këtë orkestër të shkojmë edhe në Shqipëri për një tur koncertesh”.
Këngëtarja shkodrane Elhaida Dani është fituese e garës „The Voice of Italy“. Me falë zërin e saj të bukur dhe interpretimin bindës ka bërë për vete publikun dhe jurinë. Në mbrëmjen finale Elhaida ka interpretuar hitin „Margherita“ së bashku me mentorin e saj, këngëtarin e njohur Riccardo Cocciante.
Votimi përmes sms-ëve ka nxjerrë fituese shqiptaren 20 vjeçe. Mbrëmja finale e spektaklit “The Voice of Italy”, është transmetuar sonte në televizionin italian “Rai 2″.
Për publikun shqiptar Elhaida Dani është e njohur si pjesëmarrëse në Festivalin e Këngës. Ajo ka qenë fituese e “Top Fest 2012” në Top Channel, me këngën “S’je më”.
Me prejardhje nga një vend i vogël siç është Presheva, qyteti i shqiptarëve në jug të Serbisë, Limani ka arritur ta kthejë vëmendjen tek vetja.
Fotografi të ndryshme dhe idetë e tij për t’i bërë bashkë ato që në realitet duken surreale, e kanë bërë të famshëm nëpër botë.
”Daily Mail”, “The Sun”, “Telegraph, “The Australian”, i kanë kushtuar mjaft hapësirë punës së tij, transmeton TCH.
“Intervista e parë ka qenë për një revistë të njohur botërore që është angleze dhe nga aty, gazetat e mëdha e kanë parë intervistën e më kanë publikuar shumë gazeta të tjera. Normalisht që kur një gazetë e njohur si “Daily Mail” ose “The Telegraph” publikon punën time dhe një intervistë që bën, atëherë normalisht njeriu ndihet shumë mirë”, thotë Limani.
Adriani, ka edhe objektiva të tjera, përveç fotove dhe studion në Tetovë për shkenca kompjuterike.
“E kam një dëshirë që të bëj një ekspozitë personale, qoftë në Prishtinë ose në Tiranë dhe shpresoj që kjo të realizohet me ndihëm e institucioneve kulturore”, thotë Limani.
Adriani është parë nga larg, por jo nga afër. Ka ambicie dhe vlerësime për botën e tij imagjinare, por tani është i vetëm në botën e realitetit.
Në një pllakë të nxehtë të shporetit e rrah një vezë të madhe pate. Një grusht barishte të vëna në një pjatë të vogël presin për t`u shpërndarë mbi vezën e fërguar. Janë këto momente kur mysafiri në restorantin Noma ndjehet sikur në përrallën “Rrobat e reja të perandorit”. Në mesin e mysafirëve nuk ka vetëm “Foodies”, siç quhen ndryshe turistët, për të cilët atraksionet turistike duhet të jenë patjetër me disa yje, por edhe festues ditëlindjesh apo dasmash si dhe kuzhinierë dhe gastronomë.
Ata e regjistrojnë çdo detaj, çdo kombinacion. Kështu, restoranti Noma në vitet e kaluara ka qenë jo vetëm restoranti më i mirë në botë, sipas një liste legjendare të San-Pellegrinos por edhe restoranti më me ndikim, shkruan “Die Presse”.
Rene Rexhepi (René Redzepi) ka themeluar në Kopenhagë kuzhinën e re te gjelbër nordike, e mbështetur fuqishëm në përbërësit vendorë, gatime të përcaktuara në mënyrë strikte sipas sezonit dhe që përdor perime, barishta dhe bimë të cilat kuzhina nuk i njeh ose i ka harruar. Kjo kuzhinë e tij është cituar, kopjuar dhe zhvilluar më tutje.
Ekipi i Rexhepit tashmë po punon për kthimin e restorantit në vendin e parë, para së gjithash, e reçeta të reja. Danezi me rrënjë kosovare (kështu e quan “Die Presse” tetovarin) është duke e përgatitur një libër të ri gatimi. Dhe, ka kohë që programi i trajnimit në kuzhinën e tij është bërë kolegj elitar. Janë me dhjetëra kuzhinierë të rinj që konkurrojnë, për të fituar shansin që për pak muaj të mësojnë dhe provojnë punën në këtë restorant.
Çdo të shtunë, pasi të mbyllë dxyert restoranti, ata prezantojnë një numër idesh dhe gjellërash të reja. Aty hahet deri në orët e hershme të mëngjesit, diskutohet çdo detaj i gjellës së provuar dhe, natyrisht, ngapak edhe pihet. Përballë restorantit qëndron një anije ku, me mbështetjen e shtetit, Rexhepi ka ngritur një laborator ushqimi. Aty bëhen eksperimente, maten, vlerësohen ushqimet. Të gjitha këto, Rexhepi dhe kuzhinierët e tij ua tregojnë personalisht çdo mysafiri të interesuar. Rene Rexhepi është Steve Jobs i kuzhinës botërore. Dhe kjo nëkupton edhe fokusimin në marketingun e përsosur, por jo vetëm në të.
Së shpejti, Tedi Papavramit do të jetë sërish i ftuar para publikut në Gjenevë, këtë herë jo për një koncert por për provimin e librit « Fugue pour violon seul » që e organizon Universiteti Popullor Shqiptar i Gjenevës. Mbrëmja letrare do të moderohet nga Besa Myftiu.
Tedi Papavrami i lindur në Tiranë ai u lidh me violinën që në moshën katërvjeçare. Studioi violinë me të atin, profesorin e njohur Robert Papavrami, i cili ka ndikuar mjaft në të ardhmen e tij artistike.
Përtej muzikës, Tedi Papavrami ka shfaqur edhe mjaft prirje te tjera në art. Kësisoj një interes të madh për Tedi Papavramin paraqet letërsia. Madje në vitin 2000 shtëpia botuese franceze “Fayard” e emëron përkthyes zyrtar të shkrimtarit shqiptar Ismail Kadare.
Fanny Leeb, vajza e humoristit të njohur në Francë, Michel Leeb, pas daljes së albumit të saj të parë me titull “Travel”, u shfaq me kitaristin kosovar, Krenar Arifi, në Montreux Jazz.
Njëmbëdhjetë këngët e saj të kompozuara bashkë me Kenin (Krenar Arifi, kitarist), përmbajnë shpirtin dhe influencat e jazz-it, pop-it dhe soul-it.
Një sërë fotografish tregojnë për atmosferën e nxehtë që mbretëronte në brigjet e liqenit të Montreux.
Të dielën e kaluar në Schlosstheater të Münsterit është prezantuar me videofilmat e tij artisti nga Prishtina Alban Muja. Përkundër strukturave ekzistuese shtetërore që ka Republika e re e Kosovës, një shtet me status të kontestuar ndërkombëtar, pasaporta e saj nuk njihet nga të gjithë. Kështu, edhe Alban Muja ndjehet si njeri pa shtet. Ai e përpunon ketë gjendje në filmat e tij që kanë të bëjnë me identitetin dhe prejardhjen. Në Gjermani, gjegjësisht në Münster, ai ndodhet me ftesën e Filmclub Münster dhe shoqatës Förderverein Aktuelle Kunst (FAK).
Shpërthime të qeshurash ka shkaktuar filmi 33 minutash i Albanit me titullin “Blue wall red door” (muri i kaltër, dera e kuqe). Filmi tregon në mënyrë shumë të drejtpërdrejtë se sa e vështirë është në vendlindjen e tij, në Prishtinë, të gjenden adresat e kërkuara të njerëzve. Kjo për faktin se shpesh nuk ka emra rrugësh, por edhe kur ato ekzistojnë, ndryshohen në vazhdimësi, varësisht nga orientimi politik ose kulturor, shkruan gazeta Westfallische Nachrichten.
Për këtë arsye edhe taksistët, zjarrfikësit dhe mjekët, ballafaqohen me po këtë problem. Prandaj ata detyrohen të orientohen përmes shenjave dalluese si ndërtesave që bien në sy, shitoreve, restoranteve ose vendeve ku banojnë personalitetet e famshme të qytetit. Kështu, ata ngasin makinat me hamendje në drejtime të përafërta. Ata nuk mund të jenë kurrë krejtësisht të sigurt nëse atje është pikërisht adresa e dëshiruar. Diçka vërtetë e mbrapshtë.
Regjisori Muja e porosit një taksi për të shkuar te një mulli. Taksisti e dërgon atë te një ndërtesë banimi. As gjurmë mulliri nuk ka aty. “Ai është shkatërruar në luftë, por ne vazhdojmë ta quajmë këtë rrethinë sipas mullirit”, thotë një kalimtar.
Tre filma tjerë të shkurtë merren me pagëzimin e të porsalindurve në Kosovë. Me kamerë statike ai ka filmuar tre veta të ulur në një sofa duke u qëndruar atyre pranë, pa pasur asnjë skenar. Aty, njëra vajzë e re thotë se asaj ia kishin lënë emrin Palestina, pasi që nëna e saj kishte qenë e impresionuar nga një atentatore e re palestineze, e cila në shenjë hakmarrjeje për vdekjen e më të dashurit, kishte konstruktuar një autobombë. Ndërsa i riu mban emrin Tibet, pasi që prindërit e tij kishin dashur të tregonin solidaritet me Tibetin.
Në filmin “Free your Mind”, Muja i kalon përmes një “ekzorcizmi intelektual” të gjitha ndikimet artistike për të treguar një “un” të tij të pastër. Në këtë vazhdë ai përmend për minuta të tëra emra të shumtë artistësh të njohur.
Alban Muja vlerëson lartë objektivin autentik të kamerës së tij, ka një ndjesi sizmike për njerëzit dhe rrëfimet e tyre. Kështu ai ia ka dalë të realizojë dokumentarë që e sjellin afër përditshmërinë e Kosovës, edhe kur kjo ngjan aq e mbrapshtë.
Ky demonstrim i filmave ka qenë një zëvendësim për ekspozitën e Alban Mujës, të anuluar për shkaqe kursimi.
Adem Dërmaku, një artist i ri shqiptar me qëndrim në Cyrih, merr pjesë me punimet e tij në një ekspozitë të përbashkët të punimeve grafike që hapet më 23 gusht (e premte) në Männedorf të Cyrihut.
Dërmaku, i cili ka mbaruar Fakultetin e Arteve në Prishtinë, drejtimin e grafikës, ku edhe ka magjstruar, jeton prej jo shumë vitesh në Zvicër. Këtu po dhe jashtë Zvicrës ai ka hapur një numër të konsiderueshëm ekspozitash, duke dëshmuar një talent dhe dhe përkushtim serioz në zbulimin e hapësirave të reja artistike.
Ekspozita e radhës, e përbashkët, hapet në “Kupferdruckwerkstatt” në kuadrin e Kulturschüür Leibegg, Männedorf.
Përveç Dërmakut, në ekspozitë marrin pjesë edhe artistët Mathias Gentinetta, Stephan Klöti dhe Emre Baykal.
Punimet me të cilat paraqitet grafisti Adem Dërmaku janë: “Auto”, “Koka” dhe “Gishti”.
Vernisazhi i ekspozitës bëhet të premten, më 23 gusht 2013 me fillim në orën 18.00
Ekspozita do të qëndrojë e hapur nga 23 gushti deri më 8 shtator 2013. Ajo mund të vizitohet të mërkurave dhe të premteve nga ora 18.00-20.00, të shtunave nga 11.00-17.00 dhe të dielave nga 13.00-17.00.
„Goldene Schnitt“ është projekti i artistit nga Kosova, Besim Morina, i cili përshkruan në parim ndarjen proporcionale, të cilat mund t’i gjeni në biologji, matematikë, arkitekturë, art dhe muzikë. “Prerja e Artë” e artistit nga Kamenica është bazuar në kodin gjenetik të natyrës dhe njeriu, një kod që është në përpjesëtim me gjithçka që na rrethon në natyrë, kodin gjenetik të njeriut, trupin e njeriut, të kafshëve, etj. “Ky kod është përdorur nga shumë artistë të mëdhenj, arkitektë e autorë te ndryshëm.
“Prerja e Artë” është zbatuar që nga piramidat e Egjiptit, arkitekturës antike, greke dhe romake, dhe ajo e sotme moderne, si p.sh. Muzeu i Luvrit, etj.”, tregon përmbajtjen e shfaqjes premierë që do ta ofrojë për audiencën zvicerane artisti nga Kosova. Në projektin e tij që quhet “1.618 The Golden Section“ janë edhe dy koreografë dhe balerinë modernë, Matthias Kass dhe Clement Bugnon.
Muzika është përzgjedhur nga një kolazh, duke u bazuar në veprën e Johann Sebastian Bach “Kunst der Fuge” që është kompozuar në përpjesëtim me „Prerjen e Artë“. Janë tërësisht 377 llampat elektrike në skenë, numër i cili është i bazuar në vargun e Fibonaccit , një matematikant italian që për herë të parë paraqet publikisht kodin e „Prerjes së Artë“ ose 1.618…).
Me pak fjalë, gjithçka që ka përgatitur për këtë shfaqje Besim Morina do të jetë në përpjesëtim me «Prerjen e Artë». Është një projekt i veçantë sa i përket skenografisë dhe ndriçimit skenik, sidomos në teatrin e Cyrihut “Theater der Künste”. Interpretuesit dhe audienca janë në të njëjtën dhomë. Gjithë hapësira është projektuar si një sistem dinamik i bazuar në seksionin e artë.
Besim Morina vjen nga Kamenica. Ai ka mbaruar Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë , në skenografi dhe kostumografi. Nga 2007 deri më 2010 ka punuar në Kosovë në projekte të ndryshme teatrale dhe filmike, p.sh. kostumograf në filmin “Gomarët e Kufirit. Në tetor të viti 2010 ka filluar studimet Master në Universitetin e Cyrihut ( ZhDK ) dhe ka diplomuar në qershor të këtij viti në degën skenografi dhe ndriqim skenik.
Kjo është premiera e parë e Besimit në Cyrih, e cila do të shfaqet më 19 shtator në Cyrih, ndërsa reprizat mund të ndiqen më 20 dhe 21 shtator.
Shkrimtari më me nam i shqiptarëve, i cili ka thyer të gjitha kufijtë e botës, Ismail Kadare ka marrë çmimin ndërkombëtarë për letërsi “Ali Podrimja” që e ndanë Universiteti AAB në Prishtinë. Duk u bërë shkrimtari i parë që pranon këtë çmim, Kadare u ndje i “thyer në shpirt” sepse pranoi diçka që lidhet me emrin e një mikut të tij
Vetë Kadare tha se nuk do kishte dëshirë të pranonte një çmim të tillë.
“…Kjo festë nuk do të ndodhte po të ishte ai gjallë, dhe unë nuk do ta merrja çmimin. Ky titull ka burim një hidhërim, humbjen e një miku tim të shtrenjtë”, deklaroi Kadare, i cili një pjesë të ligjëratës ia kushtoi kombit shqiptarë dhe të ardhmes së tij evropiane.
“Që kombi shqiptar është gjeografikisht në Evropë, ky është fakt. Kjo nuk ka të bëjë me mburrje apo me luks. Ne i ngjajmë Evropës ndoshta si pikënisje me ashpërsi, e ndoshta do të përfundojë me butësi”, deklaroi Kadare, i cili po ashtu foli edhe për kombin shqiptarë dhe impaktin e letërsisë në këtë mes.
“Letërsia nuk rregullon punët e shtetit, punët e partive. Letërsia e ka vendin e saj të pavarur, përveç në stinët kur duhet ta thyejë zakonin e të përzihet në punën e kombit, sepse ky i fundit ka nevojë për trajtimin e saj”, shton Kadare.
Ai tha se të gjitha kombet kanë humbje dhe nuk është e vërtetë që nuk janë të pavdekshme. Mirëpo shqiptarët, siç tha ai, kanë arrit të mbijetojnë, dhe kjo sipas Kadaresë, është krenari.
Këtë çështje ai tha se e ka diskutuar edhe me të ndjerin Podrimja, por edhe me poetin tjetër të ndjerë. Azem Shkreli.
“Kontinenti evropian për shekuj ka dashur ta shkëpusë kombin tonë, ka dashur ta nxjerrë nga kontinenti. Përpjekja e fundit për një gjë të tillë ka ndodhur para 14 vitesh. Pak a shumë kjo lidhet edhe me figurën e hebrenjve, pos që kjo e fundit ishte me përmasa globale”, shton Kadare.
Ndryshe, Ibrahim Berishës, anëtar i jurisë profesioniste, dha disa arsye pse çmimi “Ali Podrimja” i është ndarë Kadaresë.
“Kadare është ura lidhëse mes Shqipërisë dhe asaj që në ëndërr njihej vetëm si Evropë Perëndimore. Kadare i solli Shqipërisë identitet dhe kulturë, një ndër mënyrat e pakta të frymëmarrjes mendore e shpirtërore. Ai ka sjellë më së miri qenien e përkatësisë dhe idenë e lirisë”, tha Berisha.
Kadare gjatë qëndrimit në Kosovë u shoqërua nga bashkëshortja Helena, ndërsa gjatë ndarjes s çmimit ishte e pranishme edhe presidentja Atifete Jahjaga si dhe liderët e partive politike, deputetë e përfaqësues të tjerë të institucioneve të Kosovës.
Ilir Xheladini, një emër i ri në botën e letrave. I lindur në Kosovë, ku ka kaluar fëmijërinë dhe rininë e hershme, ai ka provuar veten si shkrimtar vetëm në gjuhën frënge. Pjesën, tashmë më të madhe të jetës e ka kaluar në Zvicër, në pjesën franceze të saj, në kantonin Neuchatel.
Arsyeja e takimit tonë me Ilirin është pikërisht libri i tij, një roman për fëmijë, me titullin “Midax-Merimanga kurioze”, i botuar në gjuhen frënge.
Po cili është subjekti i këtij romani?
Është një rrëfim i tipit të fabulave, që ngjall kërshërinë fëmijërore. I pasuruar edhe me fantazinë e autorit, romani na zbulon edhe dimensione të reja të rrëfimit.
Merimanga Midax ka një ëndërr: të ngjitet në majën e pemës së vjetër e cila përkëdhel e para rrezet e diellit në mëngjes, dhe të shohë nëse bota vazhdon përtej lëndinës ku ai jeton. Një ditë, ai vendos, dhe merr rrugën.
Gjatë udhëtimit të tij, ai takohet me xixëllonjën Etlea, me merimangën Grab dhe me Dea-në, një dallëndyshe e re, e cila lëndohet rëndë nga një skifter. Midax e shpëton dallëndyshen dhe lidhin miqësi. Ky takim shënon fillimin e një udhëtimi të gjatë dhe të rrezikshëm që do të dërgojë larg, shumë më larg se do mund të kapte imagjinata e një merimange…
Me këtë roman emocionues dhe dinamik, autori zbret në lartësinë e personazheve të tij, dhe ndryshon perspektivën tonë, duke na ofruar një shikim të ri mbi botën tonë dhe mrekullitë e saj. Libri është botuar në Francë nga shtëpia botuese “Jetsdencre”, në gjuhën frënge. Ai del nga shtypi më 1 nëntor.
Romani u pëlqye shumë edhe nga Patrice Garcia, i cili njihet për krijimet e tij në filma me renome si “Elementi i pestë”, “Arthur et minimoys” e shumë të tjerë, na rrëfen Iliri. Garcia u ka dhënë njëherësh imazhet e para personazheve të Midax dhe Dea-së duke krijuar kopertinën e librit.
Nuk duhet harruar edhe intervenimin e Kushtrim Kunushevcit i cili u shtoi harmoninë këtyre personazheve, shpjegon më tutje Iliri rrugën e romanit nga ideja deri te botimi.
Por, si u bë që Iliri, ish i riu nga Kosova të shkruajë vetëm në gjuhën frënge? I pyetur nga albinfo.ch nëse shkruan edhe në gjuhën shqipe, Iliri përgjigjet se nuk ka guxim ta bëjë këtë. “Druaj se në gjuhën shqipe nuk do të arrij t`u jap thellësinë e duhur mendimeve dhe peshën e duhur fjalëve”. Kështu thotë ai dhe e thotë me një shqipe mjaft solide.
Megjithatë, shpjegon Iliri më tutje, se për tua ofruar këtë roman edhe lexuesve shqiptarë, punën do t`ia besojë një përkthyesi.
I lindur në Prishtinë në vitin 1973, Iliri në moshën 18 vjeçare ishte vendosur në Zvicër, në Kantonin e Neuchâtel-it.
“Kam punuar dhe vazhdimisht dhe kam kryer kurse të gjuhës frënge dhe në informatikë. I pasionuar pas librave, që nga rinia kam botuar poezi dhe tregime në revista për fëmijë. I lidhur ngushtë me artin kam marrë pjesë në disa ekspozita, festivale të filmit. Kam luajtur edhe në dy filma të metrazhit të gjatë si: “Një dimër i tërë pa zjarr” i Greg Zglinski-të dhe “The War its Over” i Mitko Panov, thotë Xheladini për albinfo.ch.
“Midax” është roman për fëmijë dhe libri im i parë. Zanafilla e idesë së tij vjen nga Albani, djali im, të cilit i premtoja se do t`i shkruaja një tregim. Dhe kështu, faqe pas faqeje, tregimi zhvillohej duke përfunduar në një roman prej 117 faqesh.”
“Ky roman trajton kuriozitetin e një merimange për të kuptuar botën që e rrethon. Njëherësh gjatë udhëtimit të mbushur përplot me peripeci, autori ruan një dinamikë të zhvillimit të ngjarjeve që nuk lë lexuesin të ndërpresë leximin”, thuhet në shkrimin prezantues të botuesit.
Sebehate Ismailji-Zulfiji ka prezantuar ditë më parë në Cyrih, librin dhe CD-në me këngë dhe lojëra për fëmijë të vegjël me titullin „Ne jemi të vegjël, ne jemi fëmijë”
Me këtë rast, zonja Maya Mulle udhëheqëse e:Elternbildung CH, veç tjerash u shpreh: “Këngët për fëmijë u përkasin të gjitha kulturave. Ato kalojnë nga brezi në brez dhe posaçërisht për emigrantët/et ndërtojnë një urë me atdheun. Sebehat Ismailji Zulfiji, një grua shqiptare që jeton në Zvicër, ka vendosur të botojë një libër me CD për fëmijë me këngë për fëmijët shqiptarë. Ajo ka përmbledhur këngë fëmijësh dhe tekste nga librat shqiptare. Tekstet janë përpunuar dhe janë pasuruar me muzikë nga profesionistë muzikorë në Maqedoni, duke u ilustruar në mënyrën më të bukur dhe duke ju përshtatur moshës për fëmijë të vegjël”.
Ky projekt u mundësua nga Elternbildung CH – Dachverband der Elternbildung.
Ndërsa autorja e librit dhe CD-së, Sebehate Ismailji-Zulfiji ka treguar se si i ka lindur ideja për të realizuar këtë projekt. “Si një profesioniste për nxitjen e integrimit në fushën e fëmijërisë së hershme, udhëheqëse e një grupi të fëmijëve zvarritës shqiptarë dhe ndërmjetësuese e kulturës, konstatova se një gjuhë e jetuar dhe kultivuar amtare ka domethënie të madhe. Kur fillova të merrem me temën „Nxitja e hershme”, kërkova këngë të thjeshta në gjuhën shqipe, për fëmijët deri në moshën pesë vjeçare. Por pa sukses” ka thënë ajo.
“Dhe kështu lindi ideja e këtij libri me këngë për fëmijë. Ky libër në mënyrë specifike mbështet fëmijët në mësimin e gjuhës së tyre dhe inkurajon pavarësinë. Përveç kësaj, fëmijët dhe të rriturit mund ta kultivojnë kulturën shqiptare në vendlindjen e re”, përfundon autorja e librit dhe CD-së “Ne jemi të vegjël, ne jemi fëmijë”, përfundon Sebehate Ismaili-Zylfiji
Shqiptarët dhe Kosova janë vonuar me shumëçka, mes tjerash edhe me krijimin e mjuziklit, njërës nga format komplekse muzikore skenike. Ndonëse sprova në këtë drejtim ka pasur qysh në vitet 70 të shekullit të kaluar, dhe ndonjë përpjekje fragmentare edhe më vonë, mjuzikli i parë i kompletuar shqiptar, duket se është “Arjeta dhe Gëzimi”, i realizuar pak muaj më parë nga Shkolla e mesme e Muzikës „Prenkë Jakova“, e Gjakovës.
I shfaqur në disa skena të Kosovës, këtij mjuzikli, për çudi nuk i ishte bërë shumë jehonë në medie. Ndërsa ai e meritonte një gjë të tillë. Dhe jo vetëm pse ishte i pari.
Kjo u pa në shfaqjen e kësaj vepre që u dha të mërkurën mbrëma në Bazel, në sallën e shkollës “Rudolf Steiner”.
Jo vetëm freskia dhe entuziazmi i një trupe kaq simpatike, si kjo e shkollës së muzikës nga Gjakova por edhe serioziteti dhe përkushtimi me të cilin i janë qasur të gjithë realizimit të kësaj vepre, u shpërblye shumëfish me duartrokitjet e publikut, kryesisht zviceran, të pranishëm me shumicë në sallë.
Subjekti i mjuziklit ishte i thjeshtë dhe i afërm me realitetin e Kosovës së pasluftës. Në qendër të rrëfimit është një dashuri në mes të dy të rinjve që kërcënohet të mbytet nga krimi që ka kapërthyer segmente të jetës në vendin ku është vendosur zhvillimi i ngjarjes. Në njërën linjë të rrëfimit jepet romanca në mes të dy të rinjve, me pengesat që u dalin nga familjet e tyre të armiqësuara, (një jehonë e lehtë kjo nga “Romeo e Xhuljeta”). Ndërsa në linjën tjetër, gatuhet krimi që do të shpërthejë në fund me gjuajtjen me armë me qëllim vrasjen e protagonistit, Gëzimit.
Historia megjithatë përfundon me hepiend, siç e kërkon mbase natyra e mjuziklit, me ç`rast Gëzimi shpëton nga vdekja dhe kurorëzon dashurinë e tij me Arjetën ndërsa krimineli merr dënimin e merituar. Ngjarja, deri në pikën e shthurjes, zhvillohet me thyerje dhe kontradikta të vogla e të mëdha ku nuk mungojnë edhe çaste humori, të cilat i japin shfaqjes sharmin karakteristik.
Një skenografi e thjeshtë por mjaft mobile, shoqërimi muzikor i drejtpërdrejtë nga orkestra e pranishme në sallë, pastaj një lojë simpatike, në disa raste edhe me pretendime profesionale e nxënësve nga Gjakova, kanë dhënë së bashku një tablo shumë të bukur për sytë dhe veshët e publikut. Sigurisht, kësaj i ka kontribuuar shumë kompozimi mjeshtëror i Trimor Dhomit, me pasazhe të muzikës popullore shqiptare të ndërthurura mjaft natyrshëm në tërësinë e veprës muzikore.
Mjuzikli “Arjeta dhe Gëzimi” është kompozuar mbi libretin e Ilir Gjocajt ndërsa regjinë e ka realizuar regjisori austriak-zviceran Georg Darvas. Në rolet kryesore luajnë Edonjeta Hajdari (Arjeta), Vali Kuqi (Gëzimi), Ylber Bardhi (Shaqiri) etj.
Dy protagonistët, Arjeta dhe Gëzimi, siç edhe pritej, kanë bartur barrën më të madhe të shfaqjes dhe këtë e kanë realizuar me një kompetencë të admirueshme. Të dy aktorët e zgjedhur për rolet kryesore, Edonjeta Hajdari dhe Vali Kuqi janë mishëruar shumë mirë edhe për nga pamja e tyre me rolet dhe ia kanë dalë të mbajnë tensionin e ngjarjes së shfaqjes deri në fund, duke gëzuar kështu simpatinë e publikut. Ishte sidomos mbresëlënës zëri i butë, melodioz dhe i disiplinuar i Edonjetës, e cila ka të dhëna për tu bërë një këngëtare e kompletuar e skenave operistike në të ardhmen.
Interpretim mjaft të pjekur kanë treguar edhe aktorët që kanë luajtur rolet e prindërve të Arjetës, pastaj “Shaqiri” i luajtur nga aktori profesionist, Ylber Bardhi etj.
Siç theksuan të gjithë mysafirët e ardhur nga Gjakova, më të merituarit për këtë turne të tyre janë çifti zviceran nga Bazeli, Dorothea dhe George Fankhauser. Ata ndihmojnë prej vitesh shkollën e mesme të muzikës në Gjakovë dhe kanë bërë të gjithë punën e mundimshme për të sjellë trupën kosovare në Zvicër, që të marrë pjesë në festivalin “Culturescapes”
Pas shfaqjes, Këshillimorja për të huajt ABSM, e udhëhequr nga Skënder Nikoliqi ka shtruar një darkë për të gjithë trupën dhe për mysafirët tjerë.
Ambicia dhe kurajo e njëzetvjeçarit Marlon Dino kishin ritëm tjetër nga ai i jetës kulturore artistike në Shqipëri.
Një bursë specializim në Gjenevë të Zvicrës në vitin 1998 e ballafaqoi atë për herë të parë me nivelin e kolegëve të tij nëpër botë.
Ky ishte fillimi plot mundime dhe sfida në marshutin artistik të Marlon Dinos, një udhë që e vlerësuan për aftësitë dhe kapacitetin, për këmbënguljen dhe përqendrimin në pasurimin e repertorit.
Në sezonin 2001-2002 ishte në Vjenë, për t’u ngulur më pas në Mynih.
“Statusi aktual si solist i parë në Teatrin Shtetëror të Mynihut më bën krenar, pasi kontribuoj në një nga kompanitë më të dëgjuara në Europë”, thotë Marlon Dino për DW.
Ai ka ndërtuar një koleksion të pasur rolesh kryesorë në kryeveprat botërore si “Zonja me kamelie”, “Don Kishoti”. “Romeo dhe Zhuljeta”, “Liqeni i mjelmave”, “Bukuroshja e Fjetur” etj. “Roli që më ka ndryshuar jetën në skenë dhe që e konsideroj si një nga kulmet në karrierë është ai i Oneginit në pjesën ‘Onegin’ të J.Crankos”, tregon i emocionuar Marloni.
Ka qenë një debutim që u përcoll me duartrokitje frenetike nga publiku bavarez dhe ku në krah kishte partneren e tij në shfaqje, Lucia Lacarra.
Pas kësaj Marloni ka interpretuar dhe dhjetëra role kryesore për të cilat ka marrë shumë vlerësime nga kritika e specializuar.
Nuk kanë munguar dhe etiketime të tilla si “një nga partnerët më të mirë në botë” (Zvetlana Zahkarova), ndërkohë që revista “Dance Europe” për vitet 2008, 2010 dhe 2013 e ka shpallur Marlon Dinon si “Balerini më i mirë në botë”.
Për interpretimin e Oneginit fitoi çmimin “Rosen Schtraus des Jahres” në Mynih.
Baleti i merr pjesën më të madhe të energjive, por Marloni përpiqet që të krijojë variacion në jetën e përditshme.
Është i prirur nga teknologjia e informacionit dhe ka afeksion për pajisjet e reja digjitale. Përpiqet që të hyjë sa më në thellësi të kulturës së Bavarisë dhe asaj gjermane në përgjithësi, ndaj dhe nuk lë rast pa lexuar, pa frekuentuar kalendarin e shumëllojshëm kulturor dhe artistik atje. Hyn në kontakte me kolegë të rinj dhe personazhe publike.
E ka ndihmuar shumë dhe vizibilteti që i ka krijuar prej kohësh në publik puna si model për marka dhe kompani të njohura si Armani, Zegna, Baldasari, Prada, Gucci, etj. Si në interpretimin e një roli në skenë ku “flet” dhe përcjell botën e artistit me gjuhën e lëvizjeve,
Marlon Dino, ashtu e koncepton dhe ritmin e jetës, duke udhëtuar pa pushim nga njëri vend në tjetrin.
Udhëtime, kontrata për shfaqje në skena të ndryshme të botës, perfomanca, kontakte me menaxherë – e gjithë kjo agjendë globale – nuk mund ta shkëpusë nga vendlindja.
Në fillim të vitit 2012 pati një debutim brilant në Tiranë në rolin e Albertit tek “Zhizel”, një bashkëpunim me maestron Agron Alia dhe partneren në shfaqje Greta Hushi. Marloni ka një mendim të pjekur për baletin shqiptar.
“Kemi një teknikë dhe shkollë të fortë, por fatkeqësisht është e viteve ‘60. Për mendimin tim duhet patjetër që shkolla shqiptare të adoptojë teknikat e shkollës evropiane se ka evoluar shumë sidomos në vitet e fundit”, thotë për DW, duke e gjykuar shpresëdhënës emërimin në krye të Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë të balerinit të famshëm shqiptar Ilir Kerni, si një mundësi për bashkëpunime dhe projekte në të ardhmen .
“Vazhdimisht e them, më pëlqen shumë të kërcej për publikun shqiptar. E ke parasysh, në fund të zemrës ngelem shqiptar”.
Kanë kaluar më se dy vjet nga përurimi solemn i skulpturës karakteristike në trajtë të shkronjës “Y” të artistit shqiptar Sislej Xhafa në një park të Cyrihut dhe ajo ende nuk ka mundur “të flejë” si duhet. Pas entuziazmit të përurimit, vepra skulpturale që në Cyrih quhet “Llastiku” (ose, në trajtën kosovare: “prraçka”) është kontestuar nga disa qarqe, kryesisht për brishtësinë e saj teknike. Që në ditët e para të jetës së saj, Y-ja gjigante kishte pësuar disa plasaritje dhe, për pasojë, ishte rrethuar me tela, për shkak të rrezikshmërisë që mund të paraqesë për fëmijët që luhateshin në të.
Kundër veprës së Xhafës ishin shprehur edhe disa politikanë lokalë, duke kritikuar komunën e Cyrihut për “para të hedhura kot” (vepra ka kushtuar afër 400 mijë franga).
Por, këta politikanë kanë pësuar së fundi debakël, pasi që ekzistenca e skulpturës, e hedhur në votim në Parlamentin e Cyrihut, ka marrë mbështetjen e shumicës së këshilltarëve. Ata kanë votuar kundër një propozimi që “Y”-ja në Hardpark të Cyrihut të zëvendësohet me ndonjë vepër tjetër artistike, që është m”ë e përshtatshme për fëmijë”.
Këshilltari nga partia FDP, Roger Tognella e kishte bërë mocionin, duke thënë se skulptura nuk e plotëson njërin nga funksionet që i ishin besuar, atë të lodrës për fëmijë. “Vepra artistike që gëzon mbrojtjen më të mirë” në Cyrih nuk shfrytëzohet pasi që ulësja është e papërshtatshme për tu luhatur në të, ishte ankuar Tognella.
Por, anëtarja e ekzekutivit të qytetit, Ruth Genner nga Partia e Gjelbër, e cila kishte bërë promovimin e skulpturës dy vite më parë, ka thënë me këtë rast se, që nga fillimi i këtij viti, skulptura sërish është duke funksionuar mirë. Kjo vepër arti ka një rol të rëndësishëm për valorizimin e lagjes ku është vendosur, duke i dhënë identitet asaj, ka shtuar ajo, shkruan nzz.ch
Në përgjithësi, në sesionin e Parlamentit të Cyrihut kanë qenë kryesisht të majtët ata që nuk kanë dashur të dëgjojnë për heqjen e skulpturës.
66 veta kane votuar kundër dhe 51 për heqjen e saj. Kështu, “Llastiku” i lartë 15 metra i Sislej Xhafës, krahas vlerësimit artistik, ka fituar legjitimitetin e tij edhe në rrafshin politik e institucional .
Për të shtatën herë me radhë Bazeli ka qenë nikoqir i festivalit për filma të shkurtër «Swikos 2013», festival ky i pari që sjell filma të shkurtër nga Kosova, rajoni dhe Zvicra.
Kësaj radhe pjesëmarrësit nga Kosova, Zvicra, Shqipëria, Maqedonia dhe Gjermania ishin në një konkurrencë të fuqishme me njëri-tjetrin rreth ndarjes së 6 çmimeve të këtij festivali.
Në të dy netët e festivalit, më 15 dhe 16 nëntor, kur edhe u ndanë çmimet, salla e “Stadt Casino” të Bazelit ishte përplot me aktorë, regjisorë, producentë e adhurues të filmit. E gjithë kjo falë përkrahjes e informimit të medieve kosovare, si dhe albinfo-s në Zvicër.
Për Florim Brajshorin, drejtor i festivalit “Swikos”, pas vështirësive të shumta rreth organizimit të kësaj ngjarjeje kulturore, del që edicioni i 7 i “Swikos”-it të jetë ndër më të suksesshmit.
E gjithë kjo pasi që, sipas tij, filmat pjesëmarrës kanë qenë në nivel të lartë, e që ka qenë një punë e mundimshme edhe për anëtarët e jurisë në ndarjen e çmimeve.
“Është kënaqësi e vërtetë që pas një viti ose më vonë të shohësh që një film pjesëmarrës në” Swikos” merr edhe çmime të rëndësishme ndërkombëtare, siç është çmimi Oskar”, tha Brajshori, duke aluduar në anëtaren e sivjetme të jurisë, Tali Hamzavi.
Për regjisoren Hamzavi, fituese e çmimit Oskar për film të shkurtër, e po ashtu fituese për regjinë më të mirë vitin e kaluar në Swikos, të qenit anëtare e jurisë në këtë festival ishte një detyrë mjaft e vështirë, duke marrë parasysh, siç thotë ajo, cilësinë e lartë të filmave pjesëmarrës.
Anëtarë të tjerë të jurisë së festivalit ishin edhe këngëtari dhe producenti nga Kosova, Ilir Shaqiri, si dhe aktorja zvicerane, Nathalie Sameli.
Në mbrëmjen e ndarjes së çmimeve merrnin pjesë edhe personalitete të ndryshme nga Kosova dhe Zvicra.
Në mesin e tyre edhe Shukrije Ramadani, në cilësinë e drejtoreshës për Kulturë pranë Ministrisë së Diasporës, ministri që edhe e përkrah këtë nismë.
Ramadani festivalin Swikos e ka cilësuar si një urë të mirëfilltë lidhëse në mes të artistëve kosovarë dhe atyre zviceranë, që u mundëson shkëmbimin e përvojave të tyre në këtë lëmi.
Nga pjesëmarrësit e shumtë ishte edhe regjisori i ri nga Kosova, Ujkan Hysaj, filmi i të cilit, “Kolonat”, njeh deri më tash një pjesëmarrje në më se 40 festivale ndërkombëtare, me gjithsej 12 çmime të fituara.
Swikos i solli Ujkanit edhe çmimin e 13-të për këtë film, pasi u shpërblye me çmimin: “Filmi më i mirë”, që ishte çmimi kryesor i festivalit.
Ky çmim i mundëson regjisorit edhe një pjesëmarrje të drejtpërdrejtë në një festival filmi në Los Angeles të SHBA-së.
Fitues tjetër që me filmin e tij krijoi një atmosferë majft të mirë e komike në sallë ishte edhe ai i regjisorit zviceran, Luca Zuberbühler, i cili edhe pse aspak nuk e priste një çmim të tillë, megjithatë nga juria u shpërblye me çmimin për regjinë më të mirë.
Çmimet e tjera të cilat u ndanë në këtë festival ishin:
Filmi «Sturm» nga Zvicra për kamerën më e mirë,
Filmi «Heshtja» nga Kosova për montazhin më të mirë,
Astrit Kabashi nga filmi «Kaseta e Dasmës» është shpallur aktori më i mirë.
Fitues në kategorinë e çmimit të publikut ishte filmi “Kaseta e Dasmës” po ashtu nga Astrit Kabashi nga Kosova.
Risi e edicionit të sivjetmë në “Swikos” ishte edhe shfaqja e 3 filmave jashtë konkurrencës, ku vlen të përmendet filmi “A më mirë këtu a atje”, i regjisores shqiptare nga Franca, Elena Avdija, ku trajtoheshin tema që kishin të bënin pikërisht me mërgatën kosovare në Zvicër.
Pos ndarjes së çmimeve, festivali ishte edhe një vendtakim për regjisorët edhe producentët nga Kosova dhe Zvicra, ku gjatë një takimi të mbajtur, mes tjerash, është diskutuar edhe për mundësinë e bashkëpunimit dypalësh në realizimin e projekteve të ndryshme filmike.
“Swiss Kos Art” është një organizatë kulturore e themeluar në prill të vitit 2007, ku për qëllim ka përafrimin apo edhe shkëmbimin ndërkulturor zviceran me atë kosovar, gjegjësisht shqiptar. Kjo organizatë, pos festivalit Swikos, merret edhe me organizimin e ngjarjeve të tjera kulturore kosovaro-shqiptare në Zvicër.
