Militant i fortë në “Lëvizjen 523” në kantonin e Vaud-it, Isa Berbati më në fund mori një leje qëndrimi dhjetë vjet pas shpërnguljes së tij të detyruar nga vendlindja. Kurrë nuk do të arrij t’i falënderoj mjaft të gjithë ata që kanë luftuar për ne. Ata janë engjëjt tanë mbrojtës. “Gjatë takimit tonë, Isa Berbati thekson në mënyrë të përsëritur angazhimin heroik të gjithë aktivistëve, shoqatave, sindikatave, kishave dhe partive politike të kantonit të Vaudit, të cilët luftuan për rregullimin e 523 refugjatëve të ikur nga shtetet e Ballkanit. Sa për kujtesë, kjo lëvizje e madhe filloi më 24 qershor 2004, me krijimin e azilit koordinues { Coordination Asile}. Qëllimi i saj: të kundërshtojë vendimin e gjysmës së Konfederatës për të kthyer gjysmën e azilkërkuesve nga Ballkani, kryesisht të Kosovës, të cilët patën marrë atë kohë të ashtuquajturin “përjashtim Valdeze”. Isa Berbati ishte një  prej tyre.

“Pasi që kantoni,  i cili kishte rënë dakord të shqyrtojë dosjet me Amnesty International, pati dërguar dosjen time në Bernë, unë më në fund mora një përgjigje pozitive. “Në vitin 2006 Isa Berbati më në fund merr një leje qëndrimi F dhe  B, dy vjet më vonë. Sikur pothuajse të gjithë aplikantët që duhej të largoheshin nga Zvicra, ata mbetën falë këtij mobilizim historik.

Një dhimbje pa fjalë

Kthim mbrapa. Dhjetë vjet më parë Isa Berbati ishte 34-vjeçar dhe me një diplomë të juristit në xhep, e  cila megjithatë nuk njihej nga  qeveria serbe. “Për një shqiptar të Kosovës si unë ishte e pamundur për të gjetur punë. Sidomos, duke qenë i angazhuar në presidencën e një partie në Kosovë. Situata bëhej gjithnjë e më e rrezikshme në një kontekst politik jashtëzakonisht të tensionuar. “Ai zgjedh shpërnguljen, pavarësisht nga dhimbja që i shkaktohej duke  lënë gruan e tij të re dhe vajzën  5 javëshe. Ai do të arrijë t’i shohë sërish vetëm dy vjet e gjysmë më vonë, kur gruaja dhe beba arritën më në fund në Zvicër pas disa përpjekjeve të dështuara. “Nuk ka fjalë për të shpjeguar atë çfarë e kam ndierë atë kohë.  Unë pata lënë çdo gjë, familjen time, miqtë e mi, jetën time. Ndarja emocionale ishte e tmerrshme. Unë kam qenë këtu fizikisht, por atje mendërisht”, thotë ai.

Megjithatë, pavarësisht dhimbjes, pavarësisht nga refuzimi i kërkesës së tij për azil, Isa Berbati nuk e lëshon dore. I vendosur në kantonin e Vaudit, ai fillon kurse intensive të gjuhës frënge. “Bashkatdhetarët e mi nuk kuptonin pse i përkushtohesha kaq shumë angazhimeve të mia në Vaud, pasi që ata mund të më kthenin në Kosovë në çdo kohë. Për mua, kjo ishte një shans! Edhe në qoftë se unë do të kthehesha në Kosovë, unë do të kthehesha i pasuruar me një gjuhë më tepër”, shpjegon ai me filozofi.  Ai shumë shpejt merr mandat për përkthim në  në Poliklinikën Mjekësore Universitare, për mjekët dhe shoqatat.

Një mobilizim Valdeze

Vendosja e tij në Zvicër mbetej i pasigurt, megjithatë. “Ashtu siç ndodhte për të gjithë kosovarët,  Konfederata zgjeronte në mënyrë kolektive të drejtën tonë për të qëndruar në Zvicër”, kujton ai. “Kur mbaroi lufta, nga viti 2000, ne  krijuam lëvizjen”. Për katër vjet  ne rrënjosemi. “Autoritetet donin që ne të kthehemi në Kosovë. Por jeta është shumë më e pasur se ligjet dhe rregullat. Fëmijët tanë ishin në shkollë, ne ishim duke punuar, ishim të integruar… “Një mobilizim i suksesshëm sikur ai i “523 vetave”…

Kthimi i parë i  tij në Kosovë?  “Ajo pati ndodhur  pas 10 vjet, 1 muaj dhe 11 ditë. Unë i kam numëruara, sepse ishte shumë e gjatë… Gjithçka kishte ndryshuar, rrugët dhe ndërtesat më dukeshin më të vogla , ndërsa fëmijët ishin rritur. Shtëpia ime ishte rindërtuar nga prindërit e mi, të cilët, duke gjetur strehim në Zvicër, ishin kthyer. “Që nga ajo kohë Isa Berbati, i cili aktualisht punon si ndërmjetësues në mbrojtjen e të rriturve në Gjenevë (Kurator zyrtar), kthehet disa herë në vit . “Situata është përmirësuar, edhe nëse ajo është duke shkuar shumë ngadalë. Aktualisht rroga mesatare është 350 €, ndërsa çmimet janë evropiane, gjë që është shumë e vështirë për t’u përballuar.

Specialist i migriacionit

Migrimin, ai e njeh sepse e ka përjetuar mishërisht, por edhe e ka studiuar. Në xhepin e tij, duke përfshirë diploma të tjera, a ka gjithashtu një certifikatë të përkthyesit komunitar si dhe një patentë federale për specialistë të migracionit. Teza e tij u përqendrua në rregullimin e statusit të azilkërkuesve në Vallorbe.

Atë që ka punuar, denoncon një situatë të padenjë: “ORS, një firmë private fitimprurëse që merret me pritjen e azilkërkuesve, punëson njerëz të nënkalifikuar ose të pakualifikuar, dhe jo të paguar mirë. Duket se disa kontrolle do të bëhen në këtë lëmi. Por ODM duhet, sipas mendimit tim, të jetë përgjegjës për qendra të tilla. “Duke pasur parasysh shtrëngimi i ligjit të azilit, Isa Berbati, i cili që nga viti 2011 të drejtën për të votuar, falë natyralizimit tij, relativizon. “Kjo varet nga kantonet. Edhe pse kohët kanë ndryshuar, unë mendoj se një mbështetje siç ka qenë para  10 vjetëve, është ende e mundur. Në atë kohë, ne kemi gjetur një derë ku të trokasim. Një politikë humane dhe realiste pati lejuar të hyjë në negociata për rregullimin e qëndrimit tonë. Pa luftë dhe pa kantonin e Vaudit, unë nuk do të isha këtu.Unë nuk do mund t’i  falënderoj kurrë mjaft”.