A ofron Zvicra mbrojtje specifike për punonjëset shtatzëna?

Nëse jeni duke pritur një fëmijë, punëdhënësi juaj zviceran është i detyruar të ndjekë rregulla të caktuara për të siguruar që ju të keni të drejta të veçanta në vendin e punës.

Para së gjithash, nuk jeni të detyruar ligjërisht ta informoni punëdhënësin tuaj për shtatzëninë tuaj (megjithëse kjo do të bëhet e qartë me kalimin e kohës).

Megjithatë, është në interesin tuaj më të mirë ta bëni këtë, pasi kompania është e detyruar të ofrojë një mjedis pune të shëndetshëm dhe të sigurt për ju dhe fëmijën tuaj.

Kjo sepse  edhe pse leja prindërore e Zvicrës nuk është aq bujare sa ajo e ofruar në shumë vende të tjera  punëdhënësit janë të detyruar me ligj të ofrojnë përfitime të veçanta për nënat në pritje.

Pa orë shtesë

Nëse punoni me kohë të plotë, dita juaj nuk mund të kalojë 9 orë, edhe nëse kontrata juaj e punës e lejon këtë.

Mosrrezikoni shëndetin tuaj ose të fëmijës suaj

Mund të kryeni vetëm aktivitete që nuk ju vënë ju ose fëmijën tuaj në rrezik. Punëdhënësi juaj duhet të sigurojë që nuk ka kërcënim në vendin e punës për ju dhe fëmijën tuaj të palindur.

Në rast rreziku për shëndetin ose sigurinë tuaj, punëdhënësi juaj duhet t’ju ofrojë punë ekuivalente që është e sigurt dhe jo shumë e kërkuar, transmeton albinfo.ch.

Puna gjatë ditës

Nëse normalisht punoni natën, mund të kërkoni të punoni gjatë ditës në të njëjtën punë ose ekuivalente gjatë gjashtë muajve të parë të shtatzënisë, shkruan thelocal. Për më tepër, është rreptësisht e ndaluar që gratë shtatzëna të punojnë midis orës 8 të mbrëmjes dhe 6 të mëngjesit gjatë tetë javëve para lindjes.

Nëse zakonisht punoni natën dhe punëdhënësi juaj nuk mund t’ju ofrojë një pozicion ekuivalent gjatë ditës, ju liroheni nga puna dhe keni të drejtë për 80 përqind të pagës suaj.

E njëjta gjë vlen edhe në rast pune të lodhshme ose të rrezikshme.

Koha e pushimit

Ju duhet të keni mundësinë të shtriheni dhe të pushoni gjatë ditës, në një dhomë të veçantë.

A mund të pushoheni nga puna gjatë shtatzënisë?

Jo, nuk mundeni.

Punëdhënësi juaj nuk mund t’ju pushojë nga puna ndërsa jeni shtatzënë, ose gjatë 16 javëve të lejes së lindjes pas lindjes.

Megjithatë, kompania mund t’ju pushojë nga puna nëse jeni shtatzënë gjatë periudhës së provës.

I vetmi përjashtim është një sjellje e keqe serioze nga ana juaj  e njëjta lloj sjelljeje që do t’ju pushonte nga puna nëse nuk do të ishit shtatzënë, si vjedhja, për shembull.

Ku mund të drejtoheni për ndihmë nëse punëdhënësi juaj nuk po e zbaton ligjin?

Nëse kompania juaj ka një marrëveshje kolektive pune (CLA), është shumë e pamundur që punëdhënësi të rrezikojë sanksione duke shkelur rregullat e përcaktuara në të  qoftë në lidhje me shtatzëninë apo ndonjë çështje tjetër.

Ju mund të raportoni çdo shkelje në sindikatë (nëse keni një të tillë) ose në shoqatën tuaj profesionale.

Shpresojmë që nuk do të keni nevojë të shkoni më tej, por nëse e bëni, zgjidhja juaj e fundit do të jetë veprimi ligjor, i cili do të fillojë me gjykatën tuaj lokale të rrethit dhe do të shkojë në gjykata më të larta prej andej, nëse është e nevojshme.

Sarajevë: Hidhen në kosh të plehrave në hotel pasaportat e 50 turistëve izraelitë

Autoritetet e Bosnje-Hercegovinës kanë konfirmuar për REL-in se rreth 50 turistë nga Izraeli, që po qëndronin në Sarajevë, kanë raportuar se u kanë humbur pasaportat.

Zharko Laketa, drejtor i Shërbimit për Çështje të Jashtme të Bosnjës, ka thënë se po punohet për zgjidhjen e problemit dhe se turistëve izraelitë do t’u lëshohen dokumente udhëtimi. Ai ka shtuar se ka informacion se “pasaportat janë hedhur si pasojë e një aksidenti”, transmeton albinfo.ch.

Mediat izraelite kanë raportuar se 47 turistë izraelitë kanë mbetur të “bllokuar” në Bosnje-Hercegovinë dhe se, sipas tyre, pasaportat u janë hedhur “aksidentalisht në koshin e mbeturinave të një hoteli”.

Në pamjet që kanë qarkulluar në rrjetet sociale shihet momenti kur çanta me pasaportat e turistëve izraelitë përfundon në koshin e plehrave të hotelit.

Sipas informacionit nga Shërbimi për Çështjet e të Huajve, qytetarët izraelitë mund të largohen nga Sarajeva nesër dhe të kthehen në vendin e tyre.

Ndërtimi i vendbanimeve në Austri ngadalësohet, subvencionet ulen

Ndërtimi i banesave nuk po fillon. “Jemi ende shumë larg rimëkëmbjes ose rritjes, për të tretin vit radhazi”, tha për APA-n kreu i prodhuesit të materialeve të ndërtimit Baumit në Austri, Georg Bursik. Ekonomia e ndërtimit është “ende e mjerë”, e përshkroi ai drejtpërdrejt. Përveç kësaj, subvencioni shtetëror për izolimin termik dhe zëvendësimin e bojlerëve  një stimul i rëndësishëm për sektorin e rinovimit  u ndërpre fillimisht në dhjetor.

Rënia e ndërtimit ndikon “Austrinë  dhe Gjermaninë edhe më keq”, raportoi Bursik, i cili është përgjegjës në Baumit për të dy vendet. “Austria ka problemin se nuk po ndërtohet asgjë, edhe pse kemi imigracion”, e përshkroi ai situatën qartë.

“Ndërtimet e reja janë në stanjacion  nuk ka pasur kaq pak apartamente të përfunduara në 15 vjet si tani”, shtoi Bursik. Që në fillim të vitit ai kishte bërë thirrje që të ndërtoheshin më shumë  të paktën gjysmë të përballueshme. Për të përmbushur kërkesën në rritje, sipas tij, duhet të ndërtohen midis 40,000 dhe 60,000 njësi banimi çdo vit. Në atë kohë, objektivi ishte ende rreth 40 për qind larg.

Biznesi me çimento, beton dhe materiale ndërtimi është i ngadaltë. Dhe rritja e vogël në sektorin e rinovimit nuk po kompenson rënien e ndërtimeve të reja, tha kreu i kompanisë. Në Austri, sipas tij, ka mbi dy milionë ndërtesa që “kanë nevojë për rinovim, nuk plotësojnë standardin termik dhe konsumojnë shumë energji ngrohjeje e ftohjeje”. Përmirësimet që lidhen me klimën, sipas Bursikut, nuk po ecin me ritmin e duhur.

“Nëse vazhdojmë kështu, do të na duhen 100 vjet për të rinovuar dy milionë shtëpitë”, theksoi ai.

Ngadalësimi i rinovimit termik

Qeveria aktualisht po rishikon të gjitha subvencionet klimatike dhe mjedisore. Duke pasur parasysh deficitin e madh buxhetor, subvencioni për rinovimin termik do të vazhdojë, por do të ulet ndjeshëm. Kur fondet do të rifillojnë, mbetet e paqartë. Sipas Ministrisë së Mjedisit, norma e re e subvencionit do të jetë 30 për qind, ndërsa deri në fund të vitit 2024 subvencionohej deri në 75 për qind e kostove për zëvendësimin e sistemeve të ngrohjes me naftë e gaz, transmeton albinfo.at.

“Subvencioni u ndërpre papritur në dhjetor”, kritikoi Bursik. Megjithatë, sipas tij, ai kontribuon në produktin e brendshëm bruto dhe mban ose krijon vende pune. Përveç kësaj, rritja e rinovimit do të shmangte gjobat ndaj Brukselit, të cilat do të aplikoheshin nëse Austria nuk arrin objektivat e BE-së për CO2. “Është më mirë të investohet në ekonominë e Austrisë”, tha ai.

Familjet në pritje

“Sektori i ndërtimit është emetuesi i dytë më i madh i CO2 pas transportit”, theksoi ekonomisti i Linzit, Friedrich Schneider. Ai kujtoi se ofensiva e rinovimit për familjet private në vitin 2023 dhe 2024  me bonusin për rinovimin e fasadave dhe programin “Jashtë naftës dhe gazit”, përmes të cilit subvencionohej zëvendësimi i bojlerëve  u prit shumë mirë.

Aktualisht, konsumatorët po presin të shohin se si do të vazhdojnë subvencionet, dhe tregu është pothuajse në ngërç, shkruan theinternational.

Schneider nënvizoi se subvencionet kanë efekte të dukshme ekonomike. Totali prej rreth 1.5 miliardë eurosh në subvencione ka nxitur investime prej 5 miliardë eurosh: 801 milionë euro për fasada e dritare sollën investime prej 3.5 miliardë, ndërsa 739 milionë euro për zëvendësimin e bojlerëve sollën 1.5 miliardë euro. “Programi ia doli mbanë”, deklaroi ai.

Megjithatë, ekonomisti theksoi se duhet kursyer. “Buxheti është i paqëndrueshëm, pyetja është ku e sheh dividendin më të lartë ekologjik dhe/ose ekonomik.” Subvencionet, sipas tij, kanë kuptim vetëm kur reduktojnë ndikimet negative, si emetimet e CO2 ose varësinë nga energjia fosile. Problemi, shtoi ai, është efekti i “free rider”-it, pasi rreth 30 për qind e përfituesve do t’i kishin kryer rinovimet edhe pa ndihmën e shtetit.

Subvencione më të diferencuara

Kur subvencionet të vazhdojnë, Schneider rekomandon kriteret më të qarta: p.sh. të përfitojnë më parë ndërtesat me fasada të dobëta ose me sisteme të vjetra ngrohjeje. Edhe Bursik sugjeron ndarjen e fondeve,  rinovimi termik dhe zëvendësimi i bojlerëve të financohen nga burime të ndryshme, për të shmangur konkurrencën mes tyre.

Ai thekson gjithashtu parimin: “Izoloni së pari, pastaj zëvendësoni ngrohjen.” Sipas tij, deri më tani ky proces është bërë mbrapsht. Subvencioni për zëvendësimin e bojlerëve u prit mirë nga popullsia. Schneider shtoi se puna lobuese për pompat e nxehtësisë ka qenë mjaft e suksesshme.

Mbi 6,000 vende pune për praktikantë mbeten të paplotësuara në Zvicër

Deri në mesin e gushtit, që është fillimi i vitit shkollor zviceran, kanë mbetur rreth 6,400 vende të lira pune për praktikantë, kryesisht në industrinë e ndërtimit, ushqimit dhe makinerive. Kjo është një e katërta më pak se 12 muaj më parë (8,500).

Këto shifra, të publikuara të premten nga platforma e praktikantëve Yousty, tregojnë se kompanitë po e kanë më pak të vështirë të rekrutojnë këtë vit. Numri i të rinjve që aplikojnë për praktikantë është rritur gjithashtu, tha zëdhënësi i Yousty, Lale Scirocco, për agjencinë e lajmeve Keystone-SDA, transmeton albinfo.ch.

Përveç kësaj, kompanitë kanë zhvilluar fushata aktive, veçanërisht në rrjetet sociale. Nga 6,400 vendet e lira të punës, pothuajse 1,800 janë në sektorin e ndërtimit, 600 në industrinë e ushqimit dhe po aq në sektorët e makinerive dhe shëndetësisë.

Merdarë: Tentoi të hynte nga Serbia në Kosovë, arrestohet për krime lufte

Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës ka njoftuar se sot është arrestuar një person i dyshuar për krime lufte ndaj popullsisë civile.

Sipas komunikatës së përbashkët të Prokurorisë Speciale dhe Policisë së Kosovës, i dyshuari me inicialet S.S. është ndaluar për 48 orë në pikën kufitare të Merdarës, gjatë tentativës për të hyrë në Kosovë nga Serbia. Arrestimi është kryer nga hetuesit policorë të Drejtorisë për Hetimin e Krimeve të Luftës, në koordinim të plotë me Prokurorinë Speciale, ndërsa ndaj tij po ndërmerren veprimet e nevojshme hetimore në përputhje me Kodin e Procedurës Penale, transmeton albinfo.ch.

Bëhet e ditur se i njëjti dyshohet se gjatë luftës së fundit në Kosovë ka kryer veprën penale “Krime lufte kundër popullsisë civile” në Komunën e Vushtrrisë.

Prokuroria ka paralajmëruar se brenda afateve ligjore do të parashtrojë në Gjykatën Themelore të Prishtinës kërkesën për caktimin e masës së paraburgimit ndaj të dyshuarit.

Një shtetas zviceran humbi jetën në një aksident ajror në jug të Francës

Një shtetas zviceran u vra së bashku me një shtetas gjerman në një aksident ajror që përfshiu dy avionë të lehtë argëtimi të shtunën pasdite në Saint-Pons, në Francën juglindore, bëri të ditur agjencia e lajmeve AFP duke cituar autoritetet lokale.

Një aeroplan rimorkues dhe një planor u ngritën pak pas orës 13:00 nga Barcelonnette. Aksidenti ndodhi pak më vonë në luginën Ubaye, sipas të njëjtit burim, transmeton albinfo.ch.

Një zjarr u përhap në bimësi, por u vu shpejt nën kontroll, sipas brigadës së zjarrfikësve të departamentit.

Rrethanat e aksidentit mbeten ende për t’u përcaktuar, tha policia.

Deri në dy orë pritje për të dalë nga Kosova në Merdarë, mbi gjysmë ore te Dheu i Bardhë

Qendra Kombëtare për Menaxhim Kufitar në Kosovë, ka përditësuar të dhënat e pikave kufitare, përmes të cilave njoftohet se edhe këtë mbrëmje po vazhdojnë pritjet e gjata për të dalë nga Kosova.

Pritjet më të gjata janë në dalje të Kosovës përmes pikës kufitare në Merdarë  deri në dy orë, transmeton albinfo.ch.

Nga 30 deri në 40 minuta janë pritjet për të dalë përmes pikës kufitare te Dheu i Bardhë ndërsa në pikat e tjera janë pritjet rutinë, nga 5 deri në 10 minuta.

Në hyrje të Kosovës pritjet më të gjata janë përmes pikës te Hani i Elezit, teksa në pikat e tjera nuk janë regjistruar pritje të gjata.

Spanja përballet me zjarre masive 


Në veriperëndim të Spanjës, sidomos në Galicia, Castile-Leon dhe Extremadura, zjarret po shkatërrojnë sipërfaqe të mëdha pyjore, duke përfshirë mbi 115 mijë hektarë deri tani. Flakët vazhdojnë të përhapen me intensitet dhe aktualisht janë regjistruar 39 vatra aktive, kryesisht në Ourense, Zamora, Leon dhe Cáceres.

Bilanci është i rëndë: tre persona kanë humbur jetën, mbi 3 mijë banorë janë evakuuar, ndërsa shumë të tjerë janë detyruar të qëndrojnë të mbyllur në shtëpi për shkak të tymit. Dhjetëra rrugë janë bllokuar dhe linja hekurudhore me shpejtësi të lartë Madrid-Galicia është pezulluar.

Përballë situatës, qeveria spanjolle ka angazhuar rreth 3 500 trupa të Njësisë së Emergjencave të Ushtrisë, mbi 5 000 pjesëtarë të Gardës Civile dhe 350 policë kombëtarë. Ndërkohë, përmes Mekanizmit Evropian të Mbrojtjes Civile, janë dërguar avionë të specializuar për shuarjen e flakëve.

Kryeministri Pedro Sánchez ka ndërprerë pushimet për të vizituar zonat më të prekura, ndërsa mbreti Felipe VI pritet të vizitojë bazën e UME-së në Madrid. Pavarësisht përpjekjeve, situata mbetet kritike për shkak të temperaturave ekstreme mbi 40°C, që po ushqejnë përhapjen e zjarreve.

Policia konfiskon para britanike në Aeroportin e Prishtinës

Policia e Kosovës ka njoftuar se ka konfiskuar 9,500 paund britanik (rreth 11,033 euro) nga një pasagjer në linjën Londër-Prishtinë, pasi shuma tejkalonte kufirin e lejuar. Sipas procedurave, 25% e shumës u sekuestrua.

Kontrollet janë pjesë e planit operativ të Policisë Kufitare për të parandaluar kontrabandën dhe shkeljet ligjore në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës

Shtetet e pasura paguajnë më shumë për ilaçet thelbësore, por barra financiare është shumë më e ulët

Shtetet evropiane shpenzuan më shumë se rajonet e tjera për ilaçet thelbësore në vitin 2022, rreth 167 € për frymë.

Shtetet e pasura mund të paguajnë çmime të larta për ilaçet, por kur merret parasysh fuqia e tyre blerëse, ato në fakt përfitojnë nga disa nga kostot më të ulëta në botë, tregon një studim i ri.

Analiza e 549 ilaçeve thelbësore në 72 tregje globale zbulon dallime të mëdha në përballueshmëri midis vendeve të pasura dhe atyre të varfra  edhe pse vendet e pasura shpesh paguajnë çmime më të larta listash.

Ndërsa vendet më të varfra shpesh kanë çmime më të ulëta listash, njerëzit në këto vende zakonisht mbajnë një barrë financiare shumë më të madhe, sipas studimit të publikuar në revistën JAMA Health Forum, transmeton albinfo.ch.

Në pjesë të Afrikës dhe Azisë Juglindore, ilaçet kritike mund të kushtojnë disa javë paga për personat me të ardhura më të ulëta, nëse duhet t’i paguajnë vetë.

Ilaçet e përfshira në studim janë marrë nga lista e Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) për ilaçet thelbësore, e cila përfshin më të rëndësishmet për funksionimin e sistemeve shëndetësore. Kjo përfshin gjithçka, nga analgjezikët pa recetë deri te antibiotikët, anestetikët dhe ilaçet për shëndetin mendor.

Asnjë vend nuk kishte në dispozicion të gjitha ilaçet, me një gamë që shtrihej nga 438 ilaçe në Gjermani deri në 225 në Kuvajt. Në 33 vendet evropiane të përfshira në studim, mesatarja ishte 367 ilaçe.

Studimi tregoi se trajtimet për çrregullime mendore dhe sjelljeje, si dhe për sëmundjet kardiovaskulare, ishin zakonisht më të shtrenjtat, ndërsa ilaçet për hepatitin B dhe C ishin më të lirat.

Shtetet evropiane shpenzuan më shumë për ilaçet thelbësore, 2 miliardë dollarë (1.74 miliardë €) gjithsej dhe 192 $ (167 €) për frymë. Në anën tjetër, Amerika shpenzoi 1 miliard $ (868 milion €) gjithsej dhe Azia Juglindore 7 $ (6 €) për frymë në vitin 2022.

Megjithatë, çmimi i listës së një ilaçi , çmimi zyrtar i vendosur nga prodhuesi para çdo zbritjeje, subvencionimi ose sigurimi  mund të jetë mashtrues. Kostoja e jetesës dhe roli i qeverisë në vendosjen e çmimeve ndryshojnë në mbarë botën.

Për të pasqyruar më mirë përballueshmërinë, studiuesit përdorën Gjermaninë si pikë referimi dhe rregulluan çmimet sipas fuqisë blerëse lokale.

Ata gjetën se çmimet e ilaçeve në Liban ishin rreth një e pesta e çmimeve gjermane, ndërsa në Argjentinë, çmimet ishin gati gjashtë herë më të larta se në Gjermani.

Në Pakistan, për shembull, çmimet mund të jenë më të ulëta në letër, por kur merret parasysh fuqia blerëse, ato janë rreth të njëjtave si në Gjermani. Ndërsa në Shtetet e Bashkuara, çmimet arrijnë trefishin e nivelit gjerman.

Ndërkohë, në Indi, punëtorët me pagë minimale do të kishin nevojë për rreth 10 ditë pune për të përballuar një dozë mujore të tenofovir disoproxil, që trajton hepatitin B kronik dhe ndihmon në parandalimin dhe trajtimin e HIV/AIDS.

Për ilaçin e kimioterapisë paclitaxel, punëtorët me pagë minimale në vendet me të ardhura të ulëta do të duhet të punonin për gati gjashtë javë për të paguar një trajtim mujor.

“Disa vende më të varfra përballen me një barrë më të madhe të kostove të ilaçeve, edhe nëse çmimi për të njëjtin ilaç është më i ulët krahasuar me vendet e pasura,” thanë studiuesit.

Kriza e jetës së natës: Klubet po zhduken nga SHBA deri në Evropë

Skena e klubeve të natës, dikur zemra e jetës urbane, po përjeton një rënie të ndjeshme në Shtetet e Bashkuara dhe Evropë. Brenda një dekade, mijëra lokale kanë mbyllur dyert, duke reflektuar ndryshimet e thella në shprehitë e brezave të rinj. Sot, të rinjtë preferojnë alternativa më të lira dhe më intime, si qëndrimi në shtëpi, rrjetet sociale, lojërat online ose festivalet.

Faktorë të shumtë kanë përshpejtuar këtë zhdukje: kriza ekonomike, kostot dhe tatimet e larta, pasojat e pandemisë COVID-19 dhe rregulloret urbanistike gjithnjë e më të ashpra. Të gjitha këto kanë bërë që menaxhimi i një klubi nate të bëhet gjithnjë e më pak i qëndrueshëm financiarisht.

Fenomeni është i dukshëm nga New Yorku në Londër e deri në Paris. Vetëm në Francë, numri i klubeve ka rënë nga 6,000 në fillim të viteve ’80 në rreth 1,400,  sot  një tkurrje prej afërsisht 70%.

Ndërsa format e reja të socializimit dhe argëtimit po zënë vendin e tyre, duket se “epoka e klubeve të natës” po mbyllet ngadalë, duke lënë pas një kapitull të rëndësishëm të kulturës urbane moderne.

Juventus shfaq interes për Zhegrovën, por Marseille mbetet favorit

Juventusi ka shfaqur interesim për mesfushorin kosovar Edon Zhegrova, i cili aktualisht luan për Lille në Francë. Sipas gazetarit të njohur Fabrizio Romano, klubi italian ka kërkuar së fundmi informacione mbi gjendjen e lojtarit dhe mundësinë e një transferimi gjatë ditëve të fundit të merkatos.

Megjithatë, Olympique Marseille duket të jetë një hap përpara në këtë garë, pasi tashmë ka nisur bisedime të avancuara dhe e sheh Zhegrovën si një objektiv kryesor. Vendimtare do të jenë ditët e ardhshme, kur priten zhvillime konkrete për të ardhmen e lojtarit.

Zhegrova, 24 vjeç, ka spikatur me shpejtësinë, aftësinë në driblim dhe vizionin e tij në lojë, duke tërhequr vëmendjen e klubeve të mëdha evropiane. Një transferim i mundshëm këtë verë mund të përfaqësojë një hap të madh për karrierën e tij.

Alarmi i valës së nxehtësisë hiqet pak para kthimit të nxënësve frankofonë në shkollë

Megjithëse temperaturat mbeten shumë verore, alarmi i valës së nxehtësisë u hoq në të gjithë Zvicrën të shtunën, pas disa ditësh të nxehtësisë intensive. Kjo ofron një lehtësim për nxënësit dhe mësuesit me fillimin e vitit të ri shkollor në shumicën e kantoneve frankofone.

“Rënia e temperaturave që filloi ditët e fundit vazhdon. Kthimi në shkollë për shumicën e nxënësve frankofonë do të jetë në një atmosferë verore, me diell dhe të ngrohtë, por jo tej mase,” shkruan MétéoSuisse në një postim të publikuar në blogun e saj.

Pas një vale nxehtësie dhjetëditore, niveli 3 i alarmit për nxehtësi u hoq vonë të shtunën në rajonet e fundit të vendit të prekur, Bassin i Liqenit të Gjenevës dhe Valais-i qendror, sipas Zyrës Federale të Meteorologjisë. Megjithatë, temperaturat u rritën përsëri mbi 30 gradë Celsius në shumë zona, transmeton albinfo.ch.

Megjithatë, me ardhjen e një mase ajri të thatë dhe më të freskët nga veriu, temperaturat do të ulen pak të dielën dhe të hënën. Nxënësit në kantonet Bernë, Gjenevë, Jura, Neuchâtel dhe Vaud do të kthehen në shkollë në një nxehtësi më të përballueshme se në ditët e fundit.

Kthimi i shiut (dhe i temperaturave normale) në mes të javës

Një ulje e ndjeshme e nxehtësisë pritet të mërkurën, shoqëruar me reshje të dendura lokalisht. Megjithatë, MeteoSwiss thekson se, pavarësisht kësaj rënieje, temperaturat do të rikthehen vetëm në vlerat normale për gjysmën e dytë të gushtit.

Në mot të nxehtë, ekzistojnë vende të freskëta për të qetësuar trupin

Në mot të nxehtë, ekzistojnë vende të freskëta për të qetësuar trupin dhe për t’u mbrojtur nga nxehtësia.

Ilaçe të reja kundër sëmundjeve të rënda falë inteligjencës artificiale

Dy antibiotikë të rinj janë krijuar me ndihmën e inteligjencës artificiale dhe mund të jenë efektivë kundër gonorresë dhe bakterit MRSA, të cilët deri tani kanë qenë rezistentë ndaj trajtimeve ekzistuese.

Këto ilaçe janë ndërtuar në nivel atomik dhe kanë treguar sukses në shkatërrimin e superbaktereve në testet laboratorike dhe tek minjtë. Megjithatë, para se të përdoren tek njerëzit, nevojiten hulumtime dhe prova të gjera klinike.

Ky zbulim është arritur nga studiuesit e Institutit prestigjioz të Teknologjisë në Masaçusets (MIT), të cilët besojnë se inteligjenca artificiale mund të hapë një “epokë të artë” të re në zhvillimin e antibiotikëve. Sot, infeksionet rezistente ndaj antibiotikëve shkaktojnë mbi një milion viktima çdo vit në mbarë botën.

Shkencëtarët prej vitesh përballen me mungesë të antibiotikëve të rinj, ndërsa përdorimi i tepruar i atyre ekzistues ka ndihmuar bakteret të përshtaten dhe të bëhen më të forta. Për këtë arsye, ekipi i MIT analizoi miliona komponime kimike me ndihmën e AI-së, për të zbuluar substanca me potencial antibakterial.

Në kërkimet e tyre, ata testuan rreth 36 milionë përbërje, përfshirë edhe disa që ende nuk ekzistojnë natyrshëm. Inteligjenca artificiale u trajnuar me struktura kimike të njohura dhe të dhëna mbi efektin e tyre ndaj baktereve. Kështu, ajo mësoi të dallonte se si molekulat  të përbëra nga elemente si karboni, oksigjeni, hidrogjeni dhe azoti  ndërveprojnë me bakteret.

Ekipi ndoqi dy qasje: në njërën, AI identifikoi fragmente kimike të vogla (nga 8 deri në 19 atome) si pikënisje për zhvillimin e barnave; ndërsa në tjetrën, ajo krijoi kombinime të reja nga e para. Në të dyja rastet, inteligjenca artificiale eliminoi substancat e rrezikshme për njeriun dhe ato që ngjasojnë shumë me antibiotikët ekzistues.

Edhe pse rezultatet janë premtuese, shkencëtarët theksojnë se procesi i zhvillimit të mëtejshëm do të kërkojë kohë dhe mjete financiare të mëdha, dhe nuk është e sigurt nëse këta antibiotikë të rinj do të jenë të përshtatshëm për përdorim tek njerëzit.

 

Rënie e martesave në Shqipëri: Një ndryshim i dukshëm social

Sipas INSTAT, në vitin 2024 janë regjistruar vetëm rreth 16 mijë martesa, shifra më e ulët në më shumë se dy dekada. Që nga viti 2021, trendi i kurorëzimeve ka qenë në rënie të vazhdueshme.

Sociologët e lidhin këtë fenomen me ndryshime sociale dhe ekonomike: të rinjtë i kushtojnë më shumë kohë vetes dhe arsimit, kushtet ekonomike janë sfiduese, dhe emigrimi largon brezin e ri nga vendi. Doralda Tanellari shprehet se transformimi kulturor ka bërë që martesa të mos shihet më si një domosdoshmëri.

Efektet shoqërore përfshijnë plakjen e popullsisë, lindje më të pakta dhe shtim të familjeve me një person. Për të adresuar situatën, kërkohen politika që nxisin mbajtjen dhe integrimin e të rinjve në vend.

Numri i martesave në Shqipëri gjatë 2014-2024

2014: 23,769

2015: 24,997

2016: 22,562

2017: 22,641

2018: 23,104

2019: 22,415

2020: 17,473

2021: 19,709

2022: 18,781

2023: 17,467

2024: 16,120

Në 10 vitet e fundit, kjo përbën një rënie prej 32%.

 

 

Historike: Gjyqtarët kosovarë për herë të parë në fazën “play – off” të UEFA-s

Për herë të parë në historinë e futbollit kosovar, gjyqtarët nga Kosova do të drejtojnë një ndeshje të fazës “play-off” në garat e UEFA-s. Gjatë viteve të fundit, gjyqtarët kosovarë kanë qenë të pranishëm në kontinuitet në kompeticionet evropiane, por ky është një moment historik.

Genc Nuza do të jetë gjyqtar kryesor, i shoqëruar nga asistentët Bujar Selimaj dhe Granit Hyseni, si dhe gjyqtari i katërt Burim Jahmurataj. Ata do të ndajnë drejtësinë në përballjen mes Strasbourg dhe Brondby, ndeshje e vlefshme për play-offin e Conference League, e cila zhvillohet të enjten në stadiumin “Stade de la Meinau” në Francë. Në VAR do të jetë gjyqtari tjetër kosovar, Dardan Çaka.

Genc Nuza ka fituar shtatë herë çmimin e gjyqtarit më të mirë në Kosovë dhe po fiton gjithnjë e më shumë besim nga UEFA.

Kosovë: SBASHK paralajmëron grevë në shtator nëse nuk nis dialogu me MASHT

Sindikata e Bashkuar e Arsimit, Shkencës dhe Kulturës (SBASHK) ka paralajmëruar grevë dhe masa të tjera sindikale nëse Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) nuk nis dialogun deri më 20 shtator 2025.

Kërkesat kryesore të SBASHK-ut përfshijnë:

Nënshkrimin e kontratës së re kolektive,

Rritjen e koeficientit të pagave,

Zbatimin e vendimit të Gjykatës Kushtetuese për kompensimin e përvojës së punës.

Nënkryetarja e SBASHK-ut, Vjollca Shala, tha se rritja e pagave për 55 euro është simbolike krahasuar me inflacionin, dhe shtoi se sindikata ka dorëzuar një iniciativë ligjore për njohjen e viteve të punës 1990 – 1999 si kontributdhënëse për pensionin.

Shala gjithashtu theksoi mungesën e dixhitalizimit në shkollat e Kosovës dhe mënyrën joefektive të subvencionimit të librave shkollorë vitet e fundit. Që nga 2022 sipas saj, nuk ka pasur takime të frytshme me MASHT-in dhe ministren Nagavci.

SBASHK-u ka zhvilluar protestën e fundit më 4 dhjetor 2024, duke kërkuar rritje të pagave dhe nënshkrimin e kontratës kolektive.

Rreth 6,400 vende praktike të lira në Zvicër në fillim të vitit shkollor

Në Zvicër, rreth 6,400 vende praktike (apprenticeship) mbetën të pambushura deri në mesin e gushtit, në fillim të vitit shkollor. Më të prekura janë sektorët e ndërtimit, gastronomisë dhe industrisë së makinerive. Kjo shifër është 25% më e ulët krahasuar me një vit më parë (8,500).

Sipas të dhënave të publikuara të premten nga platforma e praktikave Yousty, kompanitë këtë vit e kanë pasur më të lehtë të rekrutojnë. Edhe numri i të rinjve që kërkojnë vende praktike është rritur, bëri të ditur zëdhënësja e Yousty, Lale Scirocco, transmeton albinfo.ch.

Gjithashtu, ndërmarrjet kanë qenë më aktive në fushata promovuese, veçanërisht në rrjete sociale. Nga 6,400 vendet e lira:

rreth 1,800 janë në sektorin e ndërtimit,

600 në gastronomi,

dhe rreth 600 në industrinë e makinerive dhe në kujdes shëndetësor.

Mungesa e kuzhinierëve

Rënia e numrit të vendeve të lira nuk do të thotë se problemi i mungesës së punëtorëve të kualifikuar është zgjidhur, theksoi Scirocco. Shumë specialistë janë afër daljes në pension.

Disa profesione po vuajnë dukshëm. Për shembull, numri i praktikantëve në kuzhinë ka rënë me 14% gjatë dhjetë viteve të fundit, ndërsa në ndërtimin e rrugëve me 4%.

Në përgjithësi, profesionet manuale kanë gjithnjë e më pak tërheqje. “Në një botë gjithnjë e më digjitale, të rinjtë priren të braktisin këto profesione jashtë zyrave,” shpjegoi zëdhënësja. Për më tepër, profesione si ai i kuzhinierit kërkojnë pasione të forta  dhe rrallëherë shihen si alternativë e dytë nga të rinjtë.

60% e të rinjve zgjedhin praktikën

Deri në fund të majit, 54,500 të rinj kishin nënshkruar një kontratë praktike për vitin 2025, sipas shifrave zyrtare të Konfederatës. Kjo është 1,300 më shumë krahasuar me vitin e kaluar.

Rreth 60% e të rinjve zviceranë shfaqin interes për një praktikë profesionale. Prej disa vitesh, drejtimet më të kërkuara janë:

administrata dhe komerciale,

kujdesi shëndetësor,

teknologjia e informacionit (IT),

dhe tregtia me pakicë.

 

Shqipëria me 34 vatra të zjarreve në një ditë, Emiratet e Bashkuara ofrojnë ndihmë

Gjatë 24 orëve të fundit, në Shqipëri janë regjistruar 34 vatra zjarri. Nga këto, 27 janë shuar, pesë mbeten aktive dhe dy po monitorohen. Në operacionet e shuarjes janë angazhuar 54 automjete zjarrfikëse dhe 690 persona, të mbështetur nga 110 trupa të Forcave të Armatosura, dy helikopterë shqiptarë dhe një helikopter nga Emiratet e Bashkuara Arabe.

Vatrat aktive kryesore:

Tërnovë (Zerqan, Bulqizë): Disa vatra janë vënë nën kontroll, por dy mbeten problematike. Operacioni përfshiu 46 forca lokale, 30 trupa ushtarake dhe ndërhyrje ajrore.

Xeth (Blerim, Fushë Arrëz): Zjarri u përhap në Kulumri, Trun dhe Kunorë-Dardhë, por u vënë nën kontroll gjatë natës, ndihmuar nga reshjet e shiut.

Pezë Helmës (Tiranë): Zjarri ka marrë përmasa të mëdha, ndërhyrja ajrore nga Emiratet e Bashkuara ka ndihmuar për kontrollin.

Skënderbegas (Gramsh): Zjarret e vogla po monitorohen për të parandaluar përhapjen, duke përfshirë Malin e Koshnicës.

Kukur (Gramsh): Zjarri po izoluar për shkak të shtresave të humusit.

Rubik (Mirditë): Zjarri është izoluar dhe nuk paraqet rrezik.

Parku Natyror Gërmenj (Leskovik, Kolonjë): Zjarri vazhdon, por nuk ka përhapje të re. Operacioni u ndal përkohësisht për shkak të municioneve të vjetra.

 

Demonstruesit në kryeqytetin zviceran kërkojnë qasje më të mirë në kujdesin për shëndetin mendor

Mijëra persona dolën në protestë të shtunën pasdite në Bernë, duke kërkuar që kujdesi për shëndetin mendor të jetë i aksesueshëm për të gjithë. Ata dënuan listat e gjata të pritjes, mungesën e qasjes në terapi dhe mungesën e një sistemi të qartë tarifimi.

Sipas organizatorëve, rreth 5,000 persona morën pjesë në demonstratë, duke mbajtur pankarta me mbishkrime si “Psikoterapia nuk duhet të jetë luks” dhe “Terapisti yt është i zemëruar”. Në kujtim të viktimave të vetëvrasjes u mbajt edhe një minutë heshtje.

“Shëndeti nuk është treg,” deklaroi psikoterapistja dhe anëtarja e parlamentit komunal të Bernës, Valentina Achermann. Ajo kërkoi “para, kohë dhe respekt”, duke theksuar se është e paimagjinueshme që në një nga vendet më të pasura në botë njerëzit të presin kaq gjatë për të parë një terapist.

Psikoterapia e përballueshme për të gjithë

Organizatorët e protestës kërkuan që psikoterapia të jetë e aksesueshme dhe e përballueshme për këdo. Për këtë, ata kërkuan tarifa të përshtatshme, më pak burokraci, më shumë vende të përballueshme trajnimi dhe kushte më të mira pune. U bë gjithashtu thirrje për solidaritet me personat e prekur.

Protesta u organizua nga nisma “Shëndeti Mendor për të Gjithë”, një grup profesionistësh, studentësh dhe qytetarësh të interesuar në fushën e kujdesit psiko-terapeutik në gjithë Zvicrën. Kërkesat e tyre u mbështetën nga Partia Socialdemokrate, Partia e Gjelbër, si dhe nga sindikata dhe organizata të ndryshme të sektorit shëndetësor.

Një sistem tarifimi i kontestuar

Organizatorët kritikuan modelin e recetave të miratuar që prej vitit 2022, i cili ka qenë subjekt i negociatave të vështira mes shoqatave profesionale dhe siguruesve shëndetësorë. Aktualisht, psikoterapistët mund të rimbursohen nga sigurimi bazë i shëndetit vetëm nëse pacienti ka një recetë nga mjeku. Siguruesit, megjithatë, paralajmërojnë për kosto shtesë dhe po planifikojnë uljen e tarifave.

Shoqatat profesionale nuk morën pjesë drejtpërdrejt në protestë, për të mos rrezikuar negociatat që janë në një fazë delikate. Një draft i sistemit kombëtar të tarifimit është në shqyrtim që prej qershorit.

Pagat në Zvicër pritet të rriten në vitin 2026, sektori i ndërtimit në krye

Pavarësisht mosmarrëveshjeve doganore me Shtetet e Bashkuara, kompanitë zvicerane planifikojnë të rrisin ndjeshëm pagat në vitin 2026, veçanërisht në sektorin e ndërtimit. Kështu bën të ditur një sondazh i ri mbi pagat, i realizuar nga Qendra KOF e Institutit Federal Zviceran të Teknologjisë (ETH), shkruan gazeta NZZ am Sonntag, transmeton albinfo.ch.

Ky zhvillim pritet të mirëpritet nga punonjësit zviceranë. Sipas sondazhit, kompanitë planifikojnë të rrisin pagat nominale mesatarisht me 1.3% gjatë dymbëdhjetë muajve të ardhshëm. Duke marrë parasysh inflacionin – i vlerësuar së fundmi në 0.5% nga KOF,  rritja reale pritet të jetë 0.8%.

Ndërtimi, fituesi më i madh

Sektori i ndërtimit pritet të përfitojë më shumë, me një rritje të pagave prej 1.7%. Edhe industria e hotelerisë dhe gastronomisë parashikon rritje të lartë, me 1.5%. Rritjet më të vogla priten në tregtinë me shumicë (0.9%), prodhim dhe shitje me pakicë (1.1%).

Të dhënat u mblodhën para se SHBA të vendoste tarifa të reja doganore prej 39% mbi produktet zvicerane. “Pikërisht te kompanitë industriale të orientuara fort nga tregu amerikan, këto tarifa ka gjasa të kenë ulur pritshmëritë për rritje pagash,” thekson KOF.

Sondazhi i KOF u zhvillua mes 4,500 kompanish. Që nga viti 2022, KOF mat pritshmëritë e pagave në sektorin privat çdo tremujor.

Shkurtime të vendeve të punës në horizont

Ky njoftim për rritjen e pagave vjen në një kohë tensionesh tregtare me SHBA-në, veçanërisht për shkak të tarifës 39% mbi produktet zvicerane. Nëse tarifat vazhdojnë, mes 7,500 dhe 15,000 vende pune rrezikojnë të zhduken, raporton NZZ am Sonntag. Sektoret e dobësuar tashmë, si oraçaria dhe ndërtimi i makinave, do të preken më së shumti. Në industrinë e orëve, papunësia ka arritur tashmë në 6.1%.

Edhe rritja ekonomike pritet të ngadalësohet. Në afat të shkurtër, tkurrja mund të arrijë mes 0.3 dhe 0.6% të Prodhimit të Brendshëm Bruto (PBB), duke e ulur rritjen vjetore nën 1%. Një recesion megjithatë mund të shmanget. Situata do të ishte dukshëm më e rëndë nëse tarifat do të prekeshin edhe farmacitë, paralajmëron KOF.

Takimi Trump-Zelensky, a do të arrihet marrëveshja për paqe

Sipas Axios, New York Times, Financial Times dhe Reuters, Putin ka kërkuar zona të tëra të Donbasit, përfshirë territoret që Ushtria Ruse nuk i ka pushtuar ende. Trump e mbështet planin, “sepse Rusia është një fuqi e madhe, Ukraina jo”.

Megjithatë, udhëheqësi rus thuhet se i ka dhënë dritën jeshile pranisë së trupave perëndimore në Kiev.

“Biseda telefonike ka zgjatur një orë. Dhe “nuk ka qenë e thjeshtë”. As nuk mund të ishte, duke qenë se rezultati i samitit që u diskutua ishte i qartë: asnjë armëpushim në Ukrainë. Një rezultat që  sipas presidentit rus Vladimir Putin  “na afron me vendimet e nevojshme”.

Rikonstruksioni i detajuar i telefonatës, e ndodhur gjatë orëve të fundit, midis presidentit amerikan Donald Trump dhe presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky është bërë nga disa media ndërkombëtare: nga faqja Axios, me burime të forta brenda administratës amerikane, te Financial Times, New York Times dhe Wall Street Journal. Ja pikat kryesore që kanë dalë në dritë:

Për armëpushimin, Trump kalon në pozicionin e Putinit

Trump i ka telefonuar Zelensky-t nga avioni presidencial Air Force One, duke u kthyer nga Alaska në Washington pas samitit të 15 gushtit me Vladimir Putinin, i përqendruar në kërkimin e një paqeje për Ukrainën. Dhe e ka ftuar në një takim ballë për ballë që do të mbahet të hënën në Shtëpinë e Bardhë, shkruan TCH, transmeton albinfo.ch.

Ky samit i ri pritet të jetë i vështirë: pika e nisjes nuk është vetëm mungesa e një marrëveshjeje për armëpushim, por edhe ndryshimi i papritur i qëndrimit të vetë Trump-it për këtë temë.

Nëse deri pak orë para samitit, lideri amerikan pohonte se dëshironte “një armëpushim sa më shpejt, që sot”, dhe theksonte se nuk do të ishte “i kënaqur nëse samiti përfundonte” pa këtë vendim, pas takimit me Putinin, Trump kalon në qëndrimin e liderit rus. Pa asnjë armëpushim: synimi duhet të jetë një marrëveshje “gjithëpërfshirëse” paqeje, dhe duhet të arrihet shpejt. Jo vetëm kaq: marrëveshjen, në këtë pikë, duhet ta mbyllë Ukraina. Dhe është më mirë që ta bëjë këtë, sepse  siç ka thënë Trump në një intervistë për Fox News,  “Rusia është një fuqi e madhe, dhe Ukraina jo”.

Nuk është e qartë pse Trump ka ndryshuar kaq shpejt dhe në mënyrë kaq të vendosur qëndrim: Zelensky  sipas New York Times,  ka ndërmend t’ia kërkojë këtë përgjigje vetë presidentit amerikan, të hënën. Ajo që dihet me siguri është se Trump duket shumë i nxituar për të mbyllur marrëveshjen: i dërguari amerikan për Ukrainën, Keith Kellogg, ka thënë për Corriere della Sera se “do të përpiqemi të organizojmë një samit trepalësh (me Zelensky dhe Putin) brenda javës së ardhshme”. Sipas Axios, data e mundshme është e premtja, 22 gusht: shtatë ditë pas samitit të Anchorage.

“Tha se mund ta marrë gjithë Donbasin, nëse do”

Nuk është kjo pika e vetme delikate. Sipas Axios, Trump i ka përcjellë Zelensky-t atë që Putin i ka thënë mbi situatën në terren: se Rusia po bën përparime të konsiderueshme në vijën e frontit dhe se  nëse dëshiron  mund ta marrë të gjithë rajonin e Donbasit dhe zona të tjera ku po zhvillohen luftime.

Zelensky i është përgjigjur Trump-it se bëhet fjalë për një gënjeshtër të Putinit.

Ajo që është e qartë, siç thuhet edhe në raportime, është se situata në terren është jashtëzakonisht e ndërlikuar, por Rusia,  tre vjet pas fillimit të pushtimit  është e zhytur në një luftë konsumimi, ku çdo përparim, sado i vogël, kushton një numër të madh jetësh njerëzore.

“Kushtet” mbi territoret dhe kërkesa për Donetsk dhe Luhansk

Gjatë telefonatës  e cila pas një ore përfshiu edhe disa krerë shtetesh dhe qeverish evropiane (përfshirë Giorgia Meloni) si dhe drejtues të NATO-s dhe Komisionit Evropian,  këshilltari i Shtëpisë së Bardhë, Steve Witkoff, ka prezantuar “kushtet” e Putinit për shkëmbimin e territoreve.

Këto kushte janë përshkruar nga vëzhguesit si “maksimaliste”.

“Shtypja që kemi marrë”, ka thënë një burim për Axios, “është se në këmbim të territoreve, Putini është i gatshëm të përfundojë luftën” dhe të premtojë  me shkrim  “që nuk do të pushtojë më zona të tjera në Ukrainë, dhe nuk do të sulmojë vende të tjera”.

Ja detajet e planit:

Për çfarë territoresh bëhet fjalë në këtë shkëmbim?

Sipas Financial Times, Axios dhe agjencisë Reuters, Putini ka kërkuar shprehimisht të gjithë rajonin e Donetskut dhe të gjithë rajonin e Luhanskut. Kërkesa përfshin edhe territore që ushtria ruse ende nuk i ka pushtuar.

Putini premton se është gati të ngrijë luftën në vijën e frontit në rajonet Kherson dhe Zaporizhzhia dhe të mos pushtojë territore të tjera nëse arrihet marrëveshje për “shkaqet e thella” të luftës (shih më poshtë).

Aktualisht, sipas Financial Times, Moska ka pushtuar rreth 70% të Donetskut dhe kontrollon rreth një të pestën e territorit të Ukrainës.

Në këmbim, sipas Reuters, Moska mund të tërhiqet nga disa zona të vogla në rajonet Sumy (në veri) dhe Kharkiv (verilindje). Rusia ka pushtuar rreth 440 kilometra katrorë në ato rajone. Ukraina kontrollon ende 6,600 kilometra katrorë në rajonin e Donbasit.

Rusia kërkon gjithashtu njohjen formale të Krimesë, gadishullit ukrainas të pushtuar që nga viti 2014.

Sipas New York Times, Trump u ka thënë liderëve evropianë se është dakord me këtë kërkesë, përballë kërcënimit të Moskës për të vazhduar me shkatërrimin dhe pushtimin e të gjithë Donbasit.

Zelensky është shprehur kundër.

Garanci “në stilin e NATO-s” dhe hapje për trupa perëndimore

Cilat janë garancitë e sigurisë që do të zëvendësonin “premtimin” e Putinit për të mos sulmuar më?

Ky është një detaj themelor, pasi Putini ka thyer premtimet në të kaluarën (p.sh. pak para se të pushtonte Ukrainën, mohoi kategorikisht se kishte ndër mend ta bënte).

Moska ka përsëritur disa herë se nuk pranon anëtarësimin e Ukrainës në NATO; dhe edhe pas samitit, Putini ka deklaruar se është thelbësore të trajtohen “shkaqet e thella” të luftës. Ndër këto, Rusia përmend zgjerimin lindor të NATO-s, si dhe kërkon çmilitarizimin dhe “denazifikimin” e Ukrainës.

Në këtë kontekst, është e rëndësishme të vihet re se në deklaratën zyrtare pas samitit, presidenti ukrainas Zelensky shkroi se “është e rëndësishme që evropianët të jenë të përfshirë në çdo hap për të garantuar siguri reale për Ukrainën, së bashku me Amerikën. Kemi diskutuar (me Trump) edhe për sinjalet pozitive nga SHBA në lidhje me përfshirjen në garantimin e sigurisë evropiane”.

Çfarë nënkupton kjo?

Sipas një zyrtari evropian për CNN, pjesë e diskutimeve ishin garanci sigurie për Ukrainën në stilin e nenit 5 të NATO-s – edhe pse pa përfshirjen direkte të Aleancës.