Kryetari i Nënkomitetit të Punëve të Jashtme për Evropën në Dhomën e Përfaqësuesve, Keith Self mbajti dje në mbrëmje një fjalim hapës gjatë një seance dëgjimore të nënkomitetit të titulluar “Pika Kritike: Rruga Drejt Stabilitetit në Ballkanin Perëndimor”.
“Qëllimi i kësaj seance dëgjimore është promovimi i stabilitetit në Ballkan. Shpresoj që ndoshta anëtarët nga të dyja anët e rreshtit të mund të bien dakord për qëllimin e përbashkët të shërbimit ndaj interesave të SHBA-së, ndërsa kërkojmë të promovojmë ekuilibrin në këtë rajon, prosperitetin për qytetarët e tij dhe parandalimin e konflikteve të ardhshme. Duke përjashtuar agresionin rus kundër Ukrainës, Ballkani Perëndimor mbetet rajoni më i paqëndrueshëm në Evropë”, tha kryetari i Nënkomitetit të Punëve të Jashtme për Evropën në Dhomën e Përfaqësuesve, Keith Self.
“Edhe pse konflikti i hapur është qetësuar që nga shpërbërja e Jugosllavisë në vitet 1990, pas shumë shekujsh ndarjesh etnike, ndryshimesh kufijsh dhe mosbesimi politik vazhdojnë ta ndjekin këtë fqinjë – ndërsa kriza të ndryshme politike kërcënojnë rendin post-jugosllav”, tha ai.
“Si shembull, marrëdhënia e pazgjidhur e Serbisë me Kosovën është një nga nxitësit kryesorë të paqëndrueshmërisë rajonale që ka krijuar një vijë strategjike përçarjeje që i mundëson Rusisë të minojë aftësinë e BE-së dhe NATO-s për të fuqizuar vendet e Ballkanit”, shtoi Self, transmeton albinfo.ch.
“Marrëveshja e OHRIT e vitit 2023 midis Serbisë dhe Kosovës, që synonte të ulte tensionet e menjëhershme dhe të rifillonte marrëveshjet e kaluara, ka ngecur. Kriza zgjedhore në Kosovë e ka përkeqësuar këtë situatë si rezultat i dështimit të republikës për të formuar një qeveri pas zgjedhjeve të 25 shkurtit, duke shkaktuar përgatitjen aktuale të Kosovës për zgjedhje të tjera të parakohshme më 28 dhjetor. Pas zgjedhjeve, nëse Kosova formon një qeveri, shpresoj sinqerisht që Serbia më në fund ta njohë sovranitetin e Kosovës”, theksoi ai.
“Situata që po përkeqësohet me shpejtësi në Bosnjë-Hercegovinë ka çuar në një rritje eksponenciale të përdorimit të fuqive të obligacioneve ligjërisht të dyshimta nga përfaqësuesi i lartë”, tha ai.
“Ky autoritet i pakontrolluar, i cili i mundëson përfaqësuesit të lartë të miratojë ose të imponojë legjislacion dhe të shkarkojë zyrtarët nga detyra, ishte “i pezulluar” nga viti 2014 deri në vitin 2021, por vitet e fundit përdorimi i tyre është rritur ndjeshëm”, tha Self.
“Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë mbështetur prej kohësh përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur dhe të jashtëzakonshëm në Shqipëri”, theksoi ai.
“Megjithatë, pas 10 vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar”, shtoi Self.
“Duhet të jetë shqetësuese për të gjithë, fakti që numri i çështjeve të prapambetura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 çështje në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar. Vonesa të tilla dëmtojnë shtetin e së drejtës, besimin publik dhe procesin e rregullt ligjor.
“Jeta e përditshme në Ballkanin Perëndimor karakterizohet nga një popullsi në rënie dhe në plakje. Ashtu si shumë pjesë të tjera të Evropës, ka një eksod të atyre që janë të kualifikuar dhe të arsimuar. Emigracioni i paligjshëm është i përhapur, papunësia dhe shkalla e varfërisë po rriten në mënyrë dramatike. Këta faktorë po ndikojnë negativisht në sundimin e ligjit, duke nxitur krimin e organizuar, pastrimin e parave dhe korrupsionin”, theksoi ai.
“Ndoshta sfida më e vazhdueshme dhe urgjente vazhdon të jetë përçarjet etno-fetare të rajonit në Bosnjë-Hercegovinë. Disa vëzhgues besojnë se sistemi politik i marrëveshjes së paqes së Dejtonit po përkeqëson përçarjet etnike, në krahasim me rolin e tyre të synuar për të mbushur hendekun”, tha ai.
“Nga ana tjetër, Kosova fqinje ka vendosur mbrojtje specifike për pakicat që tejkalojnë ato të homologëve të saj të BE-së. Kosova i frikësohet ndikimit serb në shoqatën e komunave me shumicë serbe, të ashtuquajturën ASM, dhe nuk i ka zbatuar plotësisht politikat e ASM. Vetëm përtej kufirit në Serbinë jugore, raportet e përhapura të pasivizimit të luginës së Preshevës janë të dokumentuara mirë nga burime të shumta, duke pretenduar se po bëhet një përpjekje e përbashkët për të hequr qafe luginën e shqiptarëve etnikë”, tha Self.
“Në të vërtetë, kundërshtarët e Amerikës po shfrytëzojnë në mënyrë aktive dobësitë si pasivizimi, ndërsa angazhohen në luftën hibride, duke rritur paqëndrueshmërinë e rajonit”, shtoi ai.
“Partia Komuniste Kineze ka ushtruar ndikimin e saj duke kryer manovra ushtarake dhe duke dërguar armë në Serbi. Përveç kësaj, Partia Komuniste Kineze vazhdon të arrijë marrëveshje ekonomike në të gjithë rajonin – si pjesë e një përpjekjeje specifike për të kultivuar organin e saj keqdashës dhe për të shfrytëzuar korrupsionin në Ballkanin Perëndimor”, tha ai.
“Aktorët kibernetikë shtetërorë iranianë të njohur si drejtësia e atdheut kanë nisur vazhdimisht sulme kibernetike ndaj Shqipërisë për strehimin e disidentëve të regjimit. Në fakt, një sulm, verën e kaluar paralizoi përkohësisht shërbimet komunale të kryeqytetit të Shqipërisë, Tiranës. Dua gjithashtu, një moment të shkurtër, për të uruar popullin e Shqipërisë për Ditën e Pavarësisë dhe për të rikonfirmuar partneritetin tonë të fortë, të ankoruar në vlerat e përbashkëta dhe aleancën tonë në NATO”, tha Self.
“Rusia po ndikon gjithashtu në tensionet në rritje përmes Republikës Serbe të Bosnjë-Hercegovinës dhe Serbisë. Milorad Dodik, i cili është i ndaluar të kandidojë për poste publike të RS, vazhdon të përdorë kapitalin e tij politik – për të kontrolluar entitetin serb të Bosnjë-Hercegovinën dhe për të luajtur me taktikat e rënda të Rusisë, si kërcënimi i shkëputjes nga Bosnjë-Hercegovina”, shtoi ai.
“Ndërsa Serbia, pavarësisht se furnizon në mënyrë indirekte armë për Ukrainën, dhe ka gjithashtu lidhje mbrojtëse me Rusinë dhe promovon propagandën ruse dhe kineze, thuhet se ka pritur operativë rusë që stërvitnin grupe paraushtarake në Serbinë lindore për të prishur zgjedhjet e Moldavisë në vitet 2024 dhe 2025″, theksoi Self.
Megjithëse shpjegohet pjesërisht nga lidhjet e perceptuara kulturore, përafrimi i Serbisë me Rusinë nuk mund të ndahet nga varësia e saj energjitike, me shumicën e gazit të furnizuar nga Rusia”, tha ai.
“Çdo përpjekje për të frenuar ndikimin politik të Moskës duhet të adresojë varësinë e Serbisë nga “Nist” dhe “Gazprom”. Në rast të konfliktit të ripërtërirë, aleatët e NATO-s, Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, do të ishin drejtpërdrejt në shënjestër, duke shkaktuar potencialisht autoritetin e Artikullit V”, tha ai.
“Përmes përpjekjeve të sinkronizuara të mbrojtjes, vendet e NATO-s në Ballkan duhet të punojnë së bashku për të ndërtuar pengesa ushtarake dhe politike. Kosova do të ishte veçanërisht e ekspozuar pa anëtarësimin në NATO, e bllokuar nga refuzimi i Spanjës, Greqisë, Rumanisë dhe Sllovakisë për të njohur Pavarësinë e saj”, tha Self.
“Pavarësisht këtyre sfidave, mbeten mundësi për të përmirësuar stabilitetin, paqen dhe prosperitetin në Ballkanin Lindor dhe Perëndimor. Tetë nga 25 vitet e mia në ushtrinë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës i kalova duke shërbyer në Evropë. Pesë nga ato vite në selinë strategjike të NATO-s dhe komandën SHBA-Evropë. Gjatë asaj kohe, isha i përfshirë ngushtë në operacionin e forcës aleate të NATO-s në vitin 1999. Kam përvojë të drejtpërdrejtë në ndihmën për të siguruar paqen dhe stabilitetin në këtë rajon të rëndësishëm. Megjithatë, të gjitha ato vite më vonë, Ballkani Perëndimor mbetet një “fuçi baruti”, tha ai.
“Pa një ndryshim në strategji, lidershipi amerikan duhet të ketë një ndikim të rëndësishëm në ruajtjen e stabilitetit dhe parandalimin e konfliktit të ripërtërirë që do të ndikonte negativisht në ekuilibrin e pushtetit në Evropë”, theksoi kongresmeni amerikan.
“E përgëzoj administratën Trump për riangazhimin e këtij rajoni shpesh të anashkaluar. Ky nënkomision tani ka mundësinë të ofrojë mbikëqyrje kuptimplote dhe të shqyrtojë se si Kongresi mund të ndihmojë në promovimin e stabilitetit, paqes dhe prosperitetit të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor”, perfundoi Self.
