Dhjetëra mijëra shtetas të huaj vijnë për të punuar në Zvicër çdo vit, por realiteti i të jetuarit në këtë vend të shtrenjtë dhe pamundësia e tyre për të bërë miq i dekurajon shumë prej tyre.

Ky është një nga gjetjet e Sondazhit të fundit të Expat Insider të publikuar nga InterNations, i cili e vendos Zvicrën në vendin e 29-të nga 46 vendet e përfshira, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Renditja e këtij viti u bazua në përgjigjet e 10,000 banorëve të huaj që jetojnë dhe punojnë në 46 vende. Sondazhi rendit gjithçka, nga cilësia e jetës deri te lehtësia e vendosjes dhe sa e lehtë është të bësh miq në vend. Ai gjithashtu shqyrton perspektivat e punës për banorët e huaj.

Panama (vendi i parë), Kolumbia (i dyti) dhe Meksika (i treti) morën vendet e para në renditjen e këtij viti.

Raporti vëren se “cilësia e jetës mund të jetë e lartë në Zvicër, por emigrantët vazhdojnë të përballen me strehim të papërballueshëm dhe me krijimin e miqve vendas”.

Por edhe pse Zvicra është në gjysmën e poshtme të renditjes këtë vit, ajo shënoi më mirë se në vitin 2024, kur ishte në vendin e 34-t.

Çfarë tregon anketa për Zvicrën?

Nga ana pozitive, Indeksi i Cilësisë së Jetës e rendit Zvicrën në vendin e 11-të në përgjithësi dhe të 1-rin për stabilitetin politik, mundësinë për të udhëtuar dhe mjedisin natyror.

Gjithashtu vlerësohen nga banorët e huaj cilësia e ajrit (e 4-ta), siguria personale (e 9-ta), mundësitë për sporte rekreative (e 10-ta), disponueshmëria e transportit publik (e 8-ta) dhe cilësia e kujdesit shëndetësor (e 11-ta).

Sa i përket aspekteve negative, dominojnë dy tema: vështirësia për të bërë miq vendas (gjuha është një nga arsyet e cituara – lexoni më shumë rreth saj më poshtë) dhe kostoja e lartë e jetesës.

Rezultatet për kategorinë e fundit janë, megjithatë, të përziera.

Ndërsa emigrantët u ankuan për koston e strehimit dhe sigurimit shëndetësor, shumë thanë se e vlerësojnë gjendjen e ekonomisë zvicerane (e 3-ta); pajtohen se zhvendosja në Zvicër ka përmirësuar disi perspektivat e tyre të karrierës (e 16-ta); dhe gjejnë se paguhen drejt për punën e tyre (e 18-ta).

‘Dialekt i vështirë’

Duke komentuar mbi sfidat e vendosjes së kontaktit me popullsinë vendase, një shtetase irlandeze që jetonte në Bazel zbuloi se “dialekti vendas është i vështirë për t’u kuptuar edhe me një njohuri relativisht të mirë të gjermanishtes. Mendoj se kjo e bën më të vështirë për emigrantët të përzihen me komunitetin vendas. Kjo, e kombinuar me qëndrimin e përgjithshëm ndaj të huajve në vend, mund ta bëjë të vështirë krijimin e miqësive.”

Një tjetër i anketuar, një emigrante amerikane në Cyrih, kishte një pikëpamje më pozitive për jetën në Zvicër.

“Më pëlqen natyra e Zvicrës dhe aktivitetet në natyrë, siguria, transporti publik, pastërtia, drama e ulët politike, lehtësia e udhëtimit brenda Evropës dhe fakti që nuk ka nevojë për makinë.”

Nga ana tjetër, “kostoja e jetesës është e lartë, veçanërisht ngrënia/pija jashtë dhe kujdesi shëndetësor”, tha ajo.

Dhe ka më shumë…

Pavarësisht renditjes relativisht të ulët të përgjithshme të vendit, gati një e treta (28 përqind) e pjesëmarrësve në anketë “dëshirojnë të qëndrojnë në Zvicër përgjithmonë” dhe 13 përqind nuk planifikojnë të lëvizin për një kohë të gjatë.

Shumica (40 përqind) nuk janë ende të sigurt për planet e tyre të ardhshme.

Këto janë faktet: të huajt e rinj, veçanërisht shtetasit e disa vendeve, paguajnë dukshëm më shumë për sigurimin e tyre të automjeteve në Zvicër.

Shoferët nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Turqia, për shembull, paguajnë deri në 74 përqind më shumë se zviceranët, sipas mjetit të krahasimit online Comparis, i cili shqyrtoi hendekun e primeve midis shoferëve zviceranë dhe atyre nga tetë popullatat më të mëdha të huaja në vend, shkruan The Local, transmeton albinfo.ch.

Kompanitë e sigurimeve e justifikojnë këtë sistem duke theksuar se bazohet në statistika: në përcaktimin e primeve, ato marrin parasysh kritere të tilla si mosha, historiku i drejtimit, lloji i makinës dhe, po, edhe kombësia.

Të gjithë këta faktorë ndikojnë në probabilitetin e një aksidenti dhe të dhënat tregojnë se disa të huaj janë të përfshirë në më shumë aksidente sesa të tjerët, thonë ofruesit e sigurimeve.

Po, por a është kjo e ligjshme?

Rezulton se është.

Ndërsa duket diskriminuese, sipas një eksperti ligjor nga organizata e automobilave TCS e cituar në media, kjo praktikë është plotësisht e ligjshme.

Bashkojeni këtë me parimin e ‘lirisë ekonomike’ i cili është i sanksionuar në Kushtetutën Zvicerane dhe i cili lejon kompanitë private (por padyshim jo publike) – duke përfshirë transportuesit e sigurimeve – të përcaktojnë lirisht primet e tyre të sigurimit privat.

“Në sigurimin e makinave, përveç gjinisë, moshës dhe vendbanimit, kombësia merret gjithashtu parasysh në llogaritjen e primeve”, thekson eksperti. “Kjo lejohet nëse siguruesi mund të justifikojë objektivisht kriteret dalluese.”

Për shembull, kompania mund të citojë statistikat e aksidenteve për të shpjeguar pse shoferët e një kombësie të caktuar paguajnë prime më të larta se homologët e tyre zviceranë (ose të huaj të tjerë).

Çfarë do të thotë kjo në terma parash?

Krahasuar me një prim mesatar për një shofer zviceran (1,912 franga në vit), shoferët nga Kosova paguajnë 3,178 franga, ata nga Maqedonia e Veriut 3,169 franga dhe njerëzit nga Turqia 3,127.

Kjo është shumë më e lartë se normat e sigurimit për shoferët nga BE-ja – duke filluar nga 2,304 për portugezët në 1,910 për gjermanët.

Megjithatë, ligjshmëria e kësaj praktike nuk u jep siguruesve dritën jeshile për diskriminim të pajustifikuar, abuziv ose arbitrar bazuar në kombësinë e klientit (ose faktorë të tjerë si mosha ose gjinia, për këtë çështje).

Cilat rregulla duhet të marrin në konsideratë ofruesit e sigurimeve?

Zyra Federale e Drejtësisë ka përcaktuar rregulla për kriterin e çmimit të kombësisë, duke përfshirë këto:

Siguruesit nuk mund të përjashtojnë individët vetëm bazuar në kombësinë e tyre. Nëse ata përdorin ‘kombësinë’ si kriter vlerësimi, duhet ta zbatojnë atë për të gjithë mbajtësit e policave, dhe jo vetëm për të huajt.

Ata duhet të mbajnë statistika të qarta mbi kriteret e tyre të vlerësimit.

Faktori ‘kombësi’ duhet të përdoret vetëm bazuar në konsiderata faktike të lidhura me rrezikun.

Monitoroni dhe përshtatni rregullisht kriteret e kombësisë ndërsa dalin të dhëna të reja për rrezikun.

Erërat e ndryshimit

Siguruesit e makinave i kanë përdorur këto modele çmimesh për një kohë të gjatë, por sipas një propozimi të ri që tani është para parlamentit, primet nuk do të bazohen më në shtetësinë, moshën ose gjininë e shoferëve.

Ky ndryshim do ta sillte Zvicrën në përputhje me rregulloret që tashmë janë në fuqi në Bashkimin Evropian.

A u jepet e njëjta liri veprimi edhe siguruesve të tjerë?

Për sa kohë që janë privatë, atëherë po.

Ofruesit e sigurimeve shëndetësore falas, si dhe të politikave familjare, të përgjegjësisë dhe policave të tjera opsionale, janë të lirë të zbatojnë kriteret e kombësisë në të njëjtën bazë (të justifikuar) si siguruesit e automjeteve, megjithëse nuk ka asnjë tregues se ata e bëjnë këtë.

I vetmi përjashtim i dukshëm është sigurimi shëndetësor i detyrueshëm (KVG/LaMal) i cili, ndërsa shitet nga siguruesit privatë, rregullohet rreptësisht nga qeveria.

Faktorët e vetëm që përcaktojnë primet e KVG/LaMal janë grupmosha juaj, vendi juaj i banimit, zbritja vjetore e zgjedhur dhe modeli specifik i sigurimit shëndetësor që zgjidhni.