Më 28 shkurt dhe 1 mars, me fillim në orën 19.00 në teatrin popullor Hundsturm te Vjenësmbahet festivali i shkurtë me moton “Die Besten aus dem Osten” (Më të mirët nga vendet e lindjes). I ndarë në dy ditë, festivali që ka filluar të mbahet nga viti 2007 bën një shëtitje teatrale dhe letrare në vendet e Evropës lindore dhe asaj qendrore.
Në vazhdimin e 12 të festivalit, më 28 shkurt dhe 1 mars në fokus do të jetë Shqipëria. Ligjëratën “Rruga e gjatë-Letërsia e Shqipërisë pas kthesës” e mban përkthyesi me renome Hans Joachim Röhm. Ai më 1 mars prezanton shkrimtarin e njohur, Fatos Kongolin, njërin ndër më të lexuarit në Shqipëri dhe njëherësh bashkëthemelues i lëvizjes demokratike shqiptare, shkruan agjencia e lajmeve e Austrisë, apa/öts.
I ftuar në këtë festival është edhe “Teatri i Metropolit Tirana” me shfaqje “Tri mendje në ankand”, një komedi absurde lidhur me tre pacientë të një klinike psikiatrike. Ajo është vepër e dramaturgut Ferdinand Hsi dhe është shpallur njëra ndër 120 dramat më të mira evropiane sipas “European Theatre Convention.
Me monodramën e Stefan Capalikut “Fausti prej Tirane” prezantohet në këtë festival një parafrazim politik që i bëhet dramës së njohur të Gëtes, që pasqyron frustrimin e intelektualit shqiptar, 20 vjet pas përfundimit të regjimit komunist.
Faustin në këtë shfaqje e luan njëri ndër aktorët më të njohur shqiptarë, Alfred Trebicka. Të dyja shfaqjet jepen në gjuhën shqipe me përkthimin gjermanisht.
Krahas kësaj, më 1 mars, në orën 20 do të bëhet edhe një lexim skenik i dramës së autores Jonila Godole “Njeriu prej rëre” (Der Sandmann). Leximi do të bëhet gjermanisht nga aktorë të ansamblit të Volksthetare të Vjenës. I gjithë festivali do të ketë edhe një shoqërim muzikor nga bendi “Orges&the Ockus-Rockus Band” që bën muzikë disko me atmosferë rome.
Festivali është bërë i mundur përmes bashkëpunimit në mes të Ministrisë Federale të punëve të jashtme dhe me mbështetjen e ministrisë për arsim, kulturë dhe arte si dhe fondacionit Traduki.
Archives
“Guri Ura, i huaji vendor”, portret i shqiptarëve të Zvicrës
Drama nga Zvicra është shfaqur në kuadër të festivalit frankofon në Teatrin Oda në Prishtinë.
Shfaqjen e kësaj pjese teatrore nga Zvicra e ka shikuar edhe ambasadorja e Zvicrës në Kosovë, Krystyna Marty Lang, drejtues të Ambasadës së Francës në Prishtinë si dhe përfaqësues të organizatave ndërkombëtare në Kosovë.
Drama në fjalë është luajtur disa vjet me radhë në disa qytete të Zvicrës, sikur në Lozanë, në Nyon, në Renens, në Ecublens, në Payerne dhe në teatrin prestigjioz Echandole të Yverdon-les-Bains.
“Guri Ura, i huaji vendor“ është vënë në skenë nga Visar Qusaj dhe luajnë: Zymer Lutfiu në rolin e Pierre Pont, Lulzim Qusaj në rolin e Guri Urës, Karine Mazza në rolin e Gentiane Rive, Agon Rexhaj në rolin Rock Graben si dhe Visar Qusaj në rolin e Kevin Gashit.
Suksesi i dramës në Zvicër më së miri ilustrohet me faktin që citimi i kësaj pjese teatrore të shkruar nga Driton Kajtazi: Këtu po ndihem i huaj vendor, e atje autokton i ardhur, ka figuruar në faqen e Ministrisë së Punëve të Jashtme në Zvicër.
Në këtë pjesë teatrore, një shqiptar nga Kosova, Guri Ura, në një reality show duhet të dëshmojë se është bërë zviceran dhe të marrë shtetësinë apo të natyralizohet. Ai nuk dëshiron të natyralizohet, sepse nuk konsideron se është i denatyralizuar… “Nga dashuria e madhe që kam për Kosovën, e dua Zvicrën”, thotë Guri Ura, personazh i kësaj pjese teatrore, sipas njoftimit të Teatrit Oda.
Teatri Shqiptar Kurora në Nyon të Zvicrës, i themeluar para 17 vjetësh, është referencë e mirëfilltë kulturore shqiptare në Zvicër. Që nga fillimi Teatri Kurora ka vënë në skenë një seri të shfaqjeve, kryesisht në gjuhën frënge, por edhe në gjuhën shqipe.
Drama „Kufomat e gjalla“, shfaqje e mirë por me pak shikues
Në bashkëpunim më grupin teatral „Aktrimi“ të Cyrihut, Teatri i Kumanovës – Drama shqipe, shfaqi për herë të parë në Zvicër dramën „Kufomat e gjalla“, e cila ka treguar suksese me pjesëmarrje e nominime nëpër shumë festivale, duke fituar dy çmime. Një dramë impresionuese e që të mban nën ethe të një realiteti të hidhur të jetës së një të hendikepuari idealist, të harruar në thellësi të një bodrumi që ka hyrje, por jo edhe dalje, i cili ngushëllohet se ndërgjegjja e shoqërisë një ditë do të ngjallet.
I hendikepuari me nofken “Kipsi” thërret në ndërgjegje, pasi që i është marrë çdo gjë nga jeta. Dhe, si të mos mjaftonte kjo, ai bëhet pre e një hajni të dhunshëm, i cili me të kuptuar që nga aty më nuk ka dalje, shndërrohet në një melankolist të dorëzuar që kërkon mëshirë duke kujtuar jetën e tij normale para se t’i futej hajnisë, i detyruar për të mbijetuar në një vend ku shtresa e mesme e shoqërisë është në zhdukje, ku populli ka rënë në gjumë dhe po rrëshqiste poshtë, ku askush nuk kujdeset më për ty e askush nuk të hapë dyert. Mbetesh i braktisur në rolin e një kufome të gjallë që pret ditën kur shpirti do marrë udhë për në qiell.
Kështu së paku e përjeton dramën e Shkëlzen Halimit shikuesi i ulur shumë pranë skenës së aktrimit përballë aktorëve Musa Isufi (Kipsi) dhe Ismail Kasumi (Hajni), e me regji të Zijadin Murtezit.
Këta për albinfo.ch në fund të shfaqjes u shprehën të lumtur që iu ka dhënë rasti të shfaqin dramën në Zvicër, falë bashkëpunimit me aktorin Ramadan Morina të grupit teatral „Aktrimi“. Ndërkohë që aktori profesionist i Teatrit të Kumanovës, Musa Isufi, tha se kjo është hera e parë që ka dalë jashtë vendit. „Nuk kam dashur asnjëherë të dal jashtë vendit si vizitor. Nga Kumanova kam dashur të dal e të shkoj jashtë e të luaj si aktor. Madje, qoftë dhe një shikues i vetëm, unë do të jap maksimumin në skenë“. Kjo dëshirë atij tanimë i është realizuar, pas shfaqjes së parë në Romanshorn, ka pasur të dytën në Winterthur dhe mbase në varësi të interesimit të mërgatës sonë, mund të shfaqin të tretën, të katërtën e kështu me radhë. Topi është në anën tonë. Mbetet tani në ndërgjegjen tonë ta kthejmë mbrapshtë, apo ta mbajmë!
“Furriku i dreqit”, drama që solli në kujtesë përjetimet e luftës
Të shtunën në mbrëmje, në sallën e Bibliotekës Ndërkulturore “Pestalozzi” në Hardau të Cyrihut u shfaq premiera e dramës “Furriku i Dreqit” me regji të Adem Kicës.
Kjo dramë publikut i dhuroi një emocion të veçantë, duke e kthyer edhe njëherë në periudhën e luftës dhe të vuajtjeve të shkaktuara nga ajo. Në këtë dramë, aktorët paraqitën atmosferën e luftës në Kosovë, të vrasjeve e përdhunimeve që janë bërë gjatë asaj periudhe.
“Shfaqja ka qenë fenomenale dhe aktorëve u uroj suksese sepse me të vërtetë kanë qenë shumë të mirë në rolet e tyre. Ka qenë ndjenjë e rëndë për mua që të përjetoj edhe njëherë luftën, mirëpo kjo është e rëndësishme sepse ne nuk duhet ta harrojmë se sa e vështirë ka qenë ajo kohë” tha Leonard Radi, njëri nga shumë artdashësit që panë shfaqjen.
Gjithashtu e pranishme ishte edhe drejtoresha e Qendrës Kulturore për Diasporë e Mërgatë në Cyrih, Shukrie Ramadani. Ajo tha se këto tema janë të rënda dhe është shumë vështirë që të përjetohet diçka e tillë, mirëpo është shumë e rëndësishme që këto tema të trajtohen dhe mos të harrohen.
“Ndoshta është pak herët që t`i trajtojmë këto tema por për gjeneratat e ardhshme është shumë e rëndësishme. Aktorët ishin shumë profesionalë, dhe e kan bërë një lojë të shkëlqyer. Është shumë e rëndësishme që të kemi sa më shumë shfaqje dhe jo vetëm me temë të luftës por edhe me të tjera. Ne kemi shumë aktorë të mrekullueshëm këtu në Zvicër, dhe edhe pse shfaqjet të jepen në gjuhën shqipe ne duhet t`i afrojmë edhe qytetarët zviceranë” tha Ramadani.
Ndërsa aktori Ilmi Hajzeri, i cili është paraqitur me njërin nga rolet e kësaj drame u shpreh i kënaqur me praninë e madhe të publikut në sallë. “Jam i fascinuar nga pjesëmarrja kaq e madhe e publikut shqiptar këtu në Zvicër, gjë kjo që tregon se populli shqiptar po i kthehet artit. Në dramën “Furriku i Dreqit” që do të thotë “Foleja e Dreqit” regjisori Adem Kica përmes këtij titulli ka dashur ta paraqesë diktaturën millosheviçiane të asaj kohe në Kosovë.”
Hajzeri në ndër tjera shtoi se populli shqiptar këtu në Zvicër e meriton artin dhe ne duhet t`ia ofrojmë atë. “Duhet të ketë edhe shfaqje të tjera teatrale sepse shqiptarët e meritojnë artin dhe nuk janë për tallavanë”
Përveç Adem Kicaj që ishte edhe aktor edhe regjisor, në rolet tjera në këtë shfaqje u paraqitën edhe: Ilmi Hajzeri, Doruntina Jahelezi, Mehmet Haxhosaj, Drita Rama, Shpend Gashi, Ekrem Zymeri, Musa Qerkinaj, Shpresa Mazrekaj dhe Albana Mexhuani.
Pas shfaqjes së suksesshme të dramës, ishte organizuar një apero për të gjithë artdashësit e pranishëm.
