Artisti i ri nga Kosova me qëndrim në Gjermani, Petrit Halilaj po merr pjesë në një ekspozitë në kështjellën Moyland të Gjermanisë, ku krahas tij ekspozojnë edhe pesë artistë gjermanë. Ekspozita, përpiqet të thyejë stereotipat e artit me të cilat jemi mësuar, si varja e pikturave në mur e të ngjashme. Këtu kemi një shpërndarje më kreative të veprave të artit nëpër ambientin e galerisë.
Kështu, Halilaj ka sjellë këtu një pjesë nga punimi i tij kompleks i mëhershëm “Cikli-Ditë-Natë” dhe e ka vendosur me titullin “Paneli i qiellit” në një radhitje tjetër. Në vend të vështrimit romantik të reve mbi kokat e vizitorëve, Halilaj ka shpërndarë pjesët e punimit të tij në mënyrë të egër në gjithë hapësirën. Në këtë mënyrë “ato të japin përshtypjen e velave të një shprese të humbur”.
Fundja, edhe hapësira shpirtërore e gjithësisë mund të përjetohet vetëm si e grimcuar, së paku në Kosovë është kështu. Artisti nomad Petrit Halilaj do të prezantojë në Bienalen e Venedikut nderin dhe Kosovën. Mbetet të presime kërshëri se çfarë do t`i bjerë ne mend këtij mjeshtri të gjesteve ”, shkruan gazeta gjermane “Handelsblatt”.
“Nuk ka gënjeshtër më të paturpshme se ajo që mbështet mendimin se rebelimi është i padobishëm. Rebelimi mbart në vetvete justifikimin e saj, pavarësisht nga shanset për të ndryshuar apo jo situatën që përcakton atë. Ai është shkëndijë në erë, por shkëndijë që kërkon barutin” (André Beton)
Përtej mendimit të përgjithshëm, në hije të një stine tranzitore, ekspozita e Rrezeart Galicës vë në kallëp të ri realitetin sociopolitik të një rajoni që po ndërmerr hapat e tij të parë demokratik. Përfaqësimi i ngjarjeve politike në Kosovë vë në dukje në mënyrë të kthjelltë qëndrimin protestues të artistit kosovar. Nëpërmes fotografive dhe veprave të ashtuquajtura grafike, Rrezeart Galica shpie në qendër të vëmendjes dështimin e misionit ndërkombëtar si dhe devijimet e qeverisë së tij.
Një koleksion me art-veprim për të brumosur debatin dhe lëvizjet kolektive do të paraqitet gjerë më 27 mars në Galerinë e Qendrës Espérance në Gjenevë. Në zemër të veprës të tridhjetëvjeçarit arti shndërrohet në armë lufte për liri, pa kursyer asnjë tipar të saj.
Ky projekt u bë i mundur në sajë të UPSH-së, ku më 4 mars 2013 qytetarët e Gjenevës u pritën për përurimin e hapjes së ekspozitës për tri javë.
Rrezeart Galica- Giqi mishëron vullnetin e atyre artistëve që punojnë për të fituar lirinë e tyre të shprehjes dhe për të luajtur rolin e tyre në mbrojtjen e të drejtës së patjetërsueshme të popujve për vetëvendosje. Nëpërmes punës së tij, duke angazhuar krijimtarinë artistike, ai bëhet njëkohësisht aktor dhe dëshmitar i asaj që zgjat gërvimën e idesë të pavarësisë politike, ekonomike dhe sociale të Kosovës, por edhe i asaj që lëkund marrëdhëniet e barabarta në mes të Evropës Perëndimore, misioneve ndërkombëtare dhe shtetit kosovar të sapolindur. Raporti paternalist ose kolonialist i Kombeve të Bashkuara dhe i Bashkimit Evropian me Kosovën theksohet në një seri të tablove: një prelud pa mëdyshje në favor të largimit të këtyre të fundit.
Veprat e Rrezeartit ngrenë pikëpyetje sfiduese dhe kanë qenë kohët e fundit objekt i vëmendjes së veçantë nga ana e popullsisë vendëse, rajonale, por edhe nga studentët e Akademisë së Arteve të Bukura në Itali (Perugino), ku janë bërë pikë referimi i idesë së artit të angazhuar.
Aktualisht krijimet e tij paraqitën në Gjenevë dhe shtrojnë çështjen e rëndësisë së idesë politike në punën artistike, pyesin për aftësinë e saj për të pajtuar mesazhin politik me krijimin estetik të veprës artisitke. Sipas të gjitha gjasave, Rrezeart Galica menaxhon këtë ekuilibër shumë lehtë, duke arritur një përputhje mjaft efektive.
Duke pirë një kafe, Rrezearti pranoi me plot mirësi të pezullojë kohën për t’iu përgjigjur kureshtjes të Albinfo.ch. A mundet një artist t’i japë njëkohësisht veprës së tij cilësi estetike dhe politike? A ka arti kapacitet, në fakt, të ndikojë në realitetet socio-politik? Çfarë është marrëdhënia mes aktivizmit dhe dëshirës për të provokuar mendimin nëpërmjet krijimit artistik? Një turmë pyetjesh me skaje të paqarta që ngrehin veprat e Rrezertit Galicës.
Kur e pyesim në lidhje me situatën në Kosovë: A janë artistët të anashkaluar apo anashkalimi është arsyetim, Rrezearti mendon se është arsyetim, sepse në Kosovë ka hapësira për promovimin personal. “Unë nuk mendoj se arti duhet absolutisht të shfaqet në një galeri. Krijimet mund të paraqiten kudo që njerëzit janë të pranishëm. Por ajo që më shqetëson mua është një gjë tjetër. Nga kontaktet me artistët dhe nga ato që i lexoj e shoh, mendoj se ambiciet e artistëve kosovarë janë qiellore, kurse puna në praktikë është e paktë”.
Pikërisht, cila është situata e artistëve në Kosovë sipas Rrezartit? A ka klane dhe monopole në fushën e artit pamor në Kosovë? Për fat të keq, ankohet ai, sot nuk vuan vetëm arti pamor, por e gjithë shoqëria kosovare. Kjo frymë klanike vërehet edhe në mesin e artistëve. Ata që ndërmarrin iniciativa janë gjithherë të rrethuar nga miqtë e njëjtë dhe grupet e njëjta. Të njëjtit, duke e ekspozuar gjithherë, shkaktojnë neveri dhe bezdisje pranë vizitorëve artdashës, sepse zbulojnë vepra me një stil të njëtrajtshëm, gjë që shkakton edhe largimin e tyre nga galeritë apo hapësirat e tjera ekspozuese”.
Në fushën e dizajnit grafik dhe shtypit, monopolizimi lulëzon në sferën e tenderëve të ministrive, vazhdon ai. “Kjo tregon qartë se si ish-dizajnerët, tanimë biznesmenë, kanë regjistruar nga dy firma private për të na hedhur hi syve se kinse nuk është i njëjti ai që po e merr tenderin. Këta ish-dizajnerë të transformuar në biznesmenë të suksesshëm, të cilëve u ka dalë boja për nga nuhatja në art të mirëfilltë, janë vrima më e zezë e artit pamor kosovar. Të njëjtit kanë arritur të futen edhe në borde galerish për të vlerësuar vepra e projekte artistësh. Tani, po e përjetojmë kohën më të “artë” të artit pamor, kur antivlera na bëhet vlerë, e na bëhet orientues e imponues i artit të së ardhmes…”
Po le t’i rikthehemi krijimtarisë së tij. Për Rrezeartin, arti është më e mira formë për protestë dhe nëpërmes tij ai ekspozon revoltën e tij. Ndjenja e inferioritetit të popullsisë së Kosovës ballë misioneve ndërkombëtare, të cilat shfaqin ndjenjën e tyre të superioritetit pa rezervë, është një dukuri e padurueshme për të. Liria e qytetarëve kosovarë është virtuale, sepse në realitet, na rikujton artisti, “ne jetojmë krejtësisht të izoluar pa të drejtë për lëvizje të lirë”.
Puna e tij mund të përshkruhet si “art konceptual”, ndërsa disa kritikë arti cilësojnë Rrezeart Galicën si “një nga artistët më të guximshëm të Kosovës”. Në një botë të dominuar nga imazhi dhe virtualiteti, qasja e tij (dizajn grafik) ofron një marrëdhënie dinamike dhe të prekshme me fenomenet sociale si në nivel lokal, ashtu edhe në atë global.
Në mënyrë të tejdukshme ekspozita hap një kapitull ku shqyrtohen marrëdhëniet me botën reale, pyetjet për autonominë e artit, si dhe ku shqyrtohet funksioni protestues/ angazhues/ aktivist dhe utopik i artit.
Analiza e kompleksitetit (jo pa kontradikta) të marrëdhënieve mes artit dhe politikës ishte subjekt i një bisede të gjatë. Rrezearti me ekspozitën e tij personale kundërshton të gjithë ata që kanë pretenduar gjithmonë (në emër të pastërtisë së artit) që një lidhje e tillë është e pavend, kundër atyre që besojnë se arti nuk ka fuqi ose aftësi për të sfiduar rendin e rrënjosur dhe për të hapur horizonte të reja. Ekspozita e Rrezeart Galicës tregon se krijimi artistik, me origjinalitetin gërryes të formave si dhe me përvojën përçarëse që shkakton, ende mund të kumbojë zërin e dëshirës për përparimin e çështjeve sociopolitke. Rrezearti tregon se vepra artistike, ashtu si rebelimi i shkrimtarit Andre Breton, mbart gjithënjë shtytjen e një “shkëndije që kërkon barutin”.
Adem Dërmaku, një artist i ri shqiptar me qëndrim në Cyrih, merr pjesë me punimet e tij në një ekspozitë të përbashkët të punimeve grafike që hapet më 23 gusht (e premte) në Männedorf të Cyrihut.
Dërmaku, i cili ka mbaruar Fakultetin e Arteve në Prishtinë, drejtimin e grafikës, ku edhe ka magjstruar, jeton prej jo shumë vitesh në Zvicër. Këtu po dhe jashtë Zvicrës ai ka hapur një numër të konsiderueshëm ekspozitash, duke dëshmuar një talent dhe dhe përkushtim serioz në zbulimin e hapësirave të reja artistike.
Ekspozita e radhës, e përbashkët, hapet në “Kupferdruckwerkstatt” në kuadrin e Kulturschüür Leibegg, Männedorf.
Përveç Dërmakut, në ekspozitë marrin pjesë edhe artistët Mathias Gentinetta, Stephan Klöti dhe Emre Baykal.
Punimet me të cilat paraqitet grafisti Adem Dërmaku janë: “Auto”, “Koka” dhe “Gishti”.
Vernisazhi i ekspozitës bëhet të premten, më 23 gusht 2013 me fillim në orën 18.00
Ekspozita do të qëndrojë e hapur nga 23 gushti deri më 8 shtator 2013. Ajo mund të vizitohet të mërkurave dhe të premteve nga ora 18.00-20.00, të shtunave nga 11.00-17.00 dhe të dielave nga 13.00-17.00.
Një grup iniciues i mbështetur nga Ambasada e Izraelit në Bernë ka iniciuar një projekt për organizimin e një serie ekspozitash në qytetet e Zvicrës mbi shpëtimin e hebrenjve në Shqipëri. Ambasada eKosovës, sikurse edhe ajo e Shipërisë kanë qenë nga fillimi të përfshira në këtë projekt. Tash, disa muaj pas bërjes publike të nismës, nga grupi iniciator dëgjohen shqetësime për përgjigje jo të kënaqshme të komunitetit të këtushëm shqiptar.
Krahas ambasadave të përmendura edhe albinfo.ch është e përfshirë në mënyrë aktive në këtë projekt. Pas një interviste që ditë më parë ka bërë me atashenë për kulturë dhe medie në Ambasadën e Izraelit në Bernë, zonjën Esther Hörnlimann, portali ynë ka kontaktuar edhe ambasadën e Kosovës dhe atë të Shqipërisë si partnerë në këtë projekt.
Si ambasadori i Kosovës, Naim Malaj ashtu dhe i ngarkuari me detyrë pranë Ambasadës së Shqipërisë në Bernë, Kastriot Noli shprehen se një eveniment i tillë është në radhë të parë në interes të komunitetit shqiptar në Zvicër dhe shqiptarëve në përgjithësi prandaj mbështetja për të është diçka e nënkuptueshme. Por ata pajtohen se ka një ngërç në këtë mes. Përkrahja financiare nuk i plotëson ende pritjet dhe zotimet e bëra nga komuniteti ynë. Fjalët e Ambasadori Malaj mbase e përshkruajnë më mirë këtë gjendje: “Ndoshta, si komunitet jemi pak të ngadaltë, por duke e njohur atë, jam plotësisht i bindur se ky projekt do të mbështetet plotësisht nga komuniteti ynë”.
– Por, cilat kanë qenë zotimet që kanë marrë Ambasada e Kosovës dhe ajo e Shqipërisë në Bernë lidhur me projektin?
“Ka një dokument të nënshkruar nga tre ambasadorët: i Izraelit, i Shqipërisë dhe ai i Kosovës për ta mbështetur dhe përkrahur realizimin e projektit “Besa” duke marrë edhe angazhime logjistike dhe financiare. Ka pasur takime te rregullta mes ekipeve të tri ambasadave, të cilët kanë krijuar edhe konceptin e këtij projekti: ekspozitë fotografish, shfaqje filmash (si p.sh. ai i Dardan Islamit `Shpëtimi i Hebrenjve në Shqipëri`etj.”, thotë ambasadori Malaj, i cili nënvizon po ashtu se tri ambasadat kanë marrë edhe angazhime financiare.
“Duke e pasur parasysh rëndësinë e një veprimtarie të tillë ambasada jonë ka marrë një angazhim financiar më të lartë. Janë 10 mijë euro që Ambasada e Kosovës, i ka ndarë për këtë projekt. Kjo tanimë është zyrtare”.
Përveç mbështetjes financiare, organizimit të një takimi me bashkatdhetarët tanë në ambasadën tonë ku ishte i pranishëm vetë Ambasadori izraelit, ne angazhohemi që të mobilizojmë komunitetin tonë, si në rezervimin e sallave, informimin e bashkatdhetarëve tanë, vënien në përdorim të mjeteve transportuese dhe në kërkimin e personaliteteve shqiptare si mbështetës të projektit. Vlen të përmenden në këtë kontekst futbollisti i njohur Valon Behrami, këngëtarja Elina Duni, Miss Suisse Romande (Sindi Arifi) etj. që kanë dhënë pëlqimin për të mbështetur projektin.
Më tutje ambasadori Malaj vë në pah rëndësinë e madhe që një projekt i tillë ka për shqiptarët dhe për Kosovën. “Pak njerëz, bile edhe nga ne, e dinë se shqiptarët e Kosovës, të Shqipërisë, gjatë Luftës së Dytë Botërore kanë mbrojtur dhe shpëtuar mijëra hebrenj që kërkoheshin nga nazistët. Kjo ishte diçka e mahnitshme, një popull i varfër, i pushtuar nga nazizmi, kishte ndarë bukën e gojës me miqtë e tyre hebrenj, kishte vënë në rrezik jetën e tij duke mos denoncuar as edhe një hebre tek nazistët gjermanë. Kjo, me përjashtim të Danimarkës, nuk ka ndodhur në vendet tjera. Ky gjest, ky veprim duhet të na bëjë të gjithëve krenarë”, ka shtuar Malaj.
– Nga projekti më së shumti përfiton imazhi i shqiptarëve në Zvicër
Ndërkaq ai nuk ka lënë pa përmendur edhe efektin që suksesi i këtij projekti do të kishte në imazhin e shqiptarëve në Zvicër. “Së fundi kjo ekspozitë po bëhet në Zvicër, ku shqiptarët ende vuajnë nga paragjykime jo të mira nga një pjesë e opinionit të këtij vendi. Është ky rasti më i mirë për ta kuptuar anën tjetër të medaljes se shqiptarët janë një popull i fjalës dhe i Besës. Pastaj, kur një ekspozitë e tillë, bëhet dhe mbështetet nga ambasada izraelite, nga shoqata tjera hebraike, i jepet kredibilitet edhe më i madh kësaj të vërtete për shqiptarët. “Jam i bindur se një projekt i i tillë do t’i bëjë, një pjesë të skeptikëve këtu në Zvicër, që të mendojnë më ndryshe për shqiptarët e Zvicrës”, thotë ai. Në këtë kuptim, ambasadori i Kosovës në Bernë u drejton bashkatdhetarëve në Zvicër këtë mesazh: “Një popull, një shtet si Izraeli do t’i tregojë Zvicrës dhe Botës se kush janë në të vërtetë shqiptarët. Diaspora hebraike në Zvicër ka mbledhur mbi 30 mijë franga për këtë projekt. Do të ishte e paimagjinueshme që 300 mijë shqiptarët e Zvicrës të mos mobilizoheshin për ta mbështetur këtë projekt. Kur të tjerët angazhohen që të flasin me fakte dhe dëshmi në superlativ për Besën tonë, ne nuk duhet, dhe nuk guxojmë të rrimë indiferent dhe duarkryq.
Ndoshta, si komunitet jemi pak të ngadaltë, por duke e njohur atë, jam plotësisht i bindur se ky projekt do të mbështetet plotësisht nga komuniteti ynë”, përfundon ambasadori Malaj.
box
Kur të tjerët afirmojnë vlerat tona, ne nuk mund të rrimë duarkryq
“Një popull, një shtet si Izraeli do t’i tregojë Zvicrës dhe Botës se kush janë në të vërtetë shqiptarët. Diaspora hebraike në Zvicër ka mbledhur mbi 30 mijë franga për këtë projekt. Do të ishte e paimagjinueshme që 300 mijë shqiptarët e Zvicrës të mos mobilizoheshin për ta mbështetur këtë projekt. Kur të tjerët angazhohen që të flasin me fakte dhe dëshmi në superlativ për Besën tonë, ne nuk duhet, dhe nuk guxojmë të rrimë indiferent dhe duarkryq”.
I njohur me emrin artistik “Capedano 101”, piktori shqiptar nga Cyrihu, Daut Gubetini bën sot (1 mars) hapjen e galerisë së tij artistike që ban po ashtu emrin “Capedano 101”. Ky numër që është pjesë e emërtimit lodhet me konceptin e galerisë: në të do të jenë vazhdimisht të ekspozuara 101 vepra artistike, të tijat dhe të artistëve të tjerë.
Punimet e Gubetinit përshkohen nga nota surrealizmi dhe arti modern e abstrakt. Shumë prej tyre kanë një sfond që lidhet me jetën e autorit ndërsa të tjerat kanë për subjekt tema tjera nga përditshmëria si mbrojtja e ambientit, tema politike, shoqërore etj.
Teknikat që përdor piktori shqiptar nga Kosova me qëndrim prej vitesh në Zvicër janë të ndryshme dhe variojnë. Krahas ngjyrave të zakonshme të akrilike dhe të vajit në pëlhurë ai përdor edhe materiale nga natyra, si: druri, guri, rëra, kafeja apo edhe pjesë të kompjuterëve dhe metaleve.
Artisti me emrin Capedano 101 krijon po ashtu edhe dizajn mode, mobilesh, automobilash etj.
Galeria&Atelier “CAPEDANO 101” hapet sot, në orën 17.00 në Badenerstrasse 384,
8004 Zürich
Piktori ynë z.Gazmend Freitag, çdo ditë me artin e tij përplot shije shkel horizonteve të reja në gjithësinë e artistikes, tani jo vetëm në Austri ku jeton e vepron. Në Biennalen e parë e organizuar në Verona të Italisë mori pjesë me dy piktura të cilat u pranuan si pjesë e botimit të Bineales Verona.
Në mesin e piktorëve nga e gjithë bota është krenari të prezantosh, të jesh pjesë e katalogut ndërkombëtar, të njihesh me artistë të njohur e veprat e tyre nga shumë vende me traditë në artin e pikturës. Biografia e artistit tonë tani është e botuar në disa gjuhë botërore katalogëve të piktorëve aktiv me vepra të shpërndara e të kërkuara gjithandej globit.
Në Vjenë ditë më parë hapi ekspozitën personale, qyteti qendër e artit e artistëve ku kritika e mbrehtë nuk bën lëshime në vlerësimin meritor. Nën iniciativën e organizimin e qiftit austriak menaxher e dashamirës të artit Ursula dhe Franz Pfeffer qëndron e hapur u hap ekspozita në ‘‘Galerie Studio 38‘ në ambientet Klubit Osteria Allora në kryeqytetin austriak prezantuan poetë, shkrimtarë dhe piktorë.
Manifestimin e nderoi edhe prezenca e z.Wolfgang Bauer përfaqësues nga Kuvendi i Bashkisë së 20-të të Vjenës nga radhët e Partisë Socialdemokrate në Austri. Të pranishmit i përshëndeti Franz Pfeiffer, menaxher i ‘‘Galerie Studio 38‘‘ me seli në Vjenë, i cili theksoi se shoqata që përfaqëson ka një traditë 10 vjeçare në organizime të projekteve artistike, ndërsa kjo ishte hera e parë që si mysafirë kishte krijues shqiptar.
Në emër të Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Austri “Aleksandër Moisiu” përshëndeti kryetari i saj z.Besim Xhelili, poet. “Në Vjenë shekuj me radhë janë ruajtur dhe vazhdojnë të ruhen shpata dhe helmeta e heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastrioti-Skenderbeu. Prandaj edhe ne jemi vazhdimësi e marrëdhënieve të ngushta mes dy popujve tanë, kësaj radhe edhe në fushën e artit”.
Hapjen solemne të ekspozitës së tij personale e bëri zj. Ursula Pfeiffer, përfaqësuese e “Galeriestudio 38”. Pikërisht këtu i ka lindur ideja e ekspozitës me temën “Impresione Shqiptare” (mbresa shqiptare), ku ajo citoi statment nga faqja portale www.gazmendfreitag.net: “Ky është Gazmend Freitag, njeriu i cili imazhin tonë e ngritë përmes brushës së tij, qëndrimit të tij prej artisti e njeriu që krijon madhështinë e të bukurën e cila do jeton gjatë. Vendlindja nuk të lë të qetë, të thërret kudo që je në përkujtimin e peizazheve nga syri i një kohe që nuk harrohet. Dashuria ndaj vendlindjes e mbjellë në shpirt është navigator në çdo cep të globit. Këtë e dëshmon edhe Gazmend Freitag”. Rreth veprës së piktorit tonë foli edhe zj.Elisabeth Birngruber, bashkëstudiuese me piktorin dhe pianiste.
Autori i ekspozitës z. Freitag i entuziazmuar nga suksesi mes tjerash shtoi: “Janë të ekspozuara 14 eksponate reprezentative të punuara në vaj dhe grafikë. Për herë të parë prezantoj nga repërtuari im vetëm motive shqiptare. Tash unë jam anëtarësuar në “galeriestudio38” në Vjenë, ku më 12 prill 2014 prezantohem në ekspozite kolektive. Organizatorët dhe menaxherët zj. Ursula dhe Franz Pfeiffer janë shumë të zellshëm, janë kompetentë dhe me përvojë shumëvjeçare në Vjenë.”
Imazhi ynë i vërtetë, i një populli të lashtë e me traditë shekullore në artë iu ofrua edhe një herë publikut austriak dhe jo vetëm atij. Shtypi vendor e ka vlerësuar artin e kultivuar nga Gazmend Freitag në shumë gazeta e revista. Bazuar në hapat e Gazmendit dhe energjitë e tij të pashtershme mund të jemi optimist në ofrimin e veprave të reja. Ato nuk janë vetëm të tij por edhe të imazhit tonë të mirë si komb i vlerave shekullore.
Agron Bajramin, komuniteti shqiptar në Zvicër dhe më gjerë e njeh shumë mirë si valltar, gjegjësisht si themelues dhe drejtues të Shkollës së Vallëzimit “Shota” në Aarau. Pak muaj më parë kjo shkollë ka kremtuar 20 vjetorin e themelimit dhe në sallën ku mbahej manifestimi jubilar ishin ekspozuar edhe një numër punimesh të tij në teknikën jo shumë të njohur, në pirografi. Për shumë kënd kjo “faqe” e re e Agronit mund të ishte një zbulim, por ai në fakt ka rreth 15 vjet që e ushtron këtë formë arti.
Një rast për të prezantuar në mënyrë më të kompletuar punën e tij artistike, Bajramit ia ka ofruar Pika e Kontaktit për integrim e kantonit Aargau në qendër të kryeqytetit të këtij kantoni, Aaraut. Në zyrat dhe sallat e objektit të ri ku është vendosur kjo “pikë” janë varur një pjesë e punimeve të Agron Bajramit dhe ditë më parë (më 3 prill) është mbajtur mbrëmja vernisazhit të ekspozitës së tij.
Pamje qytetesh të Zvicrës, Kosovës e Shqipërisë, peizazhe të natyrës zvicerane e shqiptare, figura kafshësh, portrete personalitetesh historike… janë punimet brenda kornizave kryesisht të formatit të vogël, që janë varur në muret e që shërbejnë si galeri artesh.
Autori, Agron Bajrami thotë se këtu i ka të ekspozuara vetëm punimet më të reja, të krijuara në vitet 2012-2013. “Me këtë lloj arti merrem që nga koha e para luftës dhe tashmë kam shumë punime në shtëpi apo edhe të dhuruara nëpër miq e gjetiu. Por këtu sonte i kam ekspozuar vetëm rreth 30 punime dhe të gjitha janë punuar brenda vitit të kaluar”, sqaron Bajrami.
Ai shton se përzgjedhja e temave për këtë ekspozitë ka qenë e rastit, që domethënë nuk bëhet fjalë për ndonjë ekspozitë tematike. “Po ashtu këtu mbizotërojnë punimet me format të vogël, për shkak të specifikave të ambientit ku ato ekspozohen”.
Më tutje A. Bajrami flet për mënyrën e punës që e karakterizon pirografinë, ose “shkrimin me zjarr”. “Punimet i bëj në “shperpllakë” (kompensatë). Është me rëndësi të punohet në këtë material dhe jo në dërrasë natyrale pasi që kjo e dyta ka edhe nyje gjë që e pengon mjetin me të cilin punohet, “letkonin” për të bërë punën e vet dhe dëmton punimin”, sqaron ai procesin delikat të punës.
Udhëheqësja e qendrës për integrim, Lelia Hunziker në cilësinë e nikoqires ka bërë hapjen e ekspozitës të cilën e ka nderuar me praninë e saj edhe ushtruesja e detyrës së drejtoreshës së Qendrës Kulturore të Kosovës në Cyrih, Shukrije Ramadani.
Ekspozita do të qëndrojë e hapur për gjashtë muaj rresht, gjegjësisht deri më 3 tetor të këtij viti. Ajo, siç bëri të ditur Hunziker, mund të vizitohet nga e hëna deri të premten, gjatë orarit të punës. Vizitat mund të bëhen spontanisht por është e dëshirueshme edhe të bëhet një paralajmërim, sidomos kur vijnë grupe, shtoi Hunziker.
“Me hyrjen në lokalet e reja para rreth dy vitesh ne u përballëm me muret e bardha e të zbrazëta. Kjo na shtyri të mendonim për një zgjidhje që do t`u jepte jetë këtyre mureve. Ideja për të cilën u pajtuam të gjithë, ishte që këtë hapësirë të bardhë ta mbushim me punime artistike. Vendosëm që të kërkojmë nga artistët e prejardhje të huaj që jetojnë në regjion e më gjerë, t`i ekspozojnë punimet e tyre këtu”, thotë për albinfo.ch Lelia Hunziker.
Deri më tash në këto hapësira janë hapur gjashtë ekspozita të këtilla. Veç kritereve artistike, një kusht për të ekspozuar këtu është që “punimet të jenë të përshtatshme për t`u varur në mure dhe të mos kenë struktura të ndërlikuara që do të na pengonin në punën tonë këtu, sepse, siç e shihni, këto janë ambientet tona të punës. Me këto punime ne fisnikërojmë ambientin ku punojmë dhe ku frekuentojnë mijëra persona që vijnë këtu të këshillohen”, thotë Hunziker.
“Por njëkohësisht, u japim një shans artistëve që punimet e tyre, të cilat ndoshta do të mbeteshin nëpër bodrume dhe pa kushte ekspozimi, t`i prezantojnë para publikut. Kështu gjen shprehje gjithsesi edhe roli integrues i artit ”, përfundon ajo.
Skulpturat e profesor Destan Gashit flasin në emër të traditës shqiptare dhe tregojnë histori të ndryshme shqiptare. Të tilla janë skulpturat e “Legjendës së Rozafës”, “Doruntina”, “Histori të grave të Malësisë dhe fshatrave buzë Drinit të Bardhë”, etj.
Punimet e tij kanë qenë të ekspozuara në shumë galeri në mbarë Evropën dhe botën, e tani edhe Kosovë.
Gjatë hapjes së ekspozitës, profesori Destan Gashi, nga emocionet që e kapluan, nuk nuk tha më shumë se një fjali të vetme: “Den baba den. Ju faleminderit”.
Ndërsa Ambasadori i Austrisë në Kosovë, Johann Brieger, pasi që tregoi për historinë se si skulptori i njohur Destan Thaçi nga Kosova mërgoi në Austri, përkatësisht në Vjenë, për të vazhduar punën e tij, vlerësoi lartë punimet dhe përkushtimin e një si e quajti, “artisti të madh”.
Zyrtarë përfaqësues nga Ministria e Diasporës të Republikës së Kosovës, ministri kjo e cila ka inciuar dhe ka ndihmuar prurjen e ekspozitës me rreth 15 skulptura dhe piktura nga Austria, po ashtu vlerësuan lartë artin e profesor Destan Gashit.
“Ministria e Diasporës, me iniciativë të Ministrit, z. Ibrahim Makolli, ka dhënë kontributin e saj që Destan Gashi të sjellë artin e tij të bukur në Kosovë. Tani kemi rastin t’i shohim këto vepra monumentale, si Legjenda e Rozafës, të punuara nga dora e një skulptori brilant në ekspozitën e tij të parë në Kosovë, të quajtur po ashtu Legjenda e Rozafës dhe Histori të tjera.”, thuhet në njoftim të MeD-it.
Ekspozita do të mbetet e hapur deri në fund të muajit prill.
Tematika e ekspozitës ka të bëjë me shtresat sociale në shoqëri, ndërsa portretet janë ekspresive. Në portretet e bëra nga piktori Agron Saliu shihen njerëz të vuajtur, shihet dyfytyrësia, por edhe njerëz shpirtmirë dhe të dashur.
“Atë që e sheh në jetë, atë edhe e pikturon”, do të thotë reflektimin pozitiv, por edhe negativ tek njerëzit, thotë Saliu për DW.
“Nga realiteti nuk mund të ikim. Ndaj as arti nuk mund t’u ikë dhe t’i përjashtojë njerëzit e vuajtur, dyfytyrësinë”, pohon Saliu, i cili përpiqet “që përmes artit, në mënyrë asociative, t’u japë rol portreteve edhe virtyteve dhe mangësive, siç janë sinqeriteti, gënjeshtra, maska e njerëzve dhe dashuria”, thekson më tutje piktori shqiptar..
Ekspozita e pestë e piktorit Saliu me titull “Prelude” mbështetet nga Ministria e Kulturës së Republikës së Maqedonisë.
Agron Saliu ka lindur në vitin 1984 në Tetovë. Ai ka diplomuar në Universitetin Shtetëror të Tetovës, në Fakultetin e Arteve, drejtimi pikturë. Deri tani ka organizuar katër ekspozita personale: në Paris në vitin 2013, Shkup dy herë brenda vitit 2012 dhe një në Tetovë. Ka qenë edhe pjesë e ekspozitave grupore në Sarajevë, Ohër, Gostivar, Tetovë dhe Shkup
Të shtunën në Qendrën Kulturore të Kosovës në Cyrih, u hap një ekspozitë kolektive e shumë artistëve shqiptarë nga Kosova dhe trevat tjera shqiptare. Kurator i kësaj ekspozite ishte artisti i njohur nga Kosova prof. Jetullah Haliti – ETI.
Të pranishmit i përshëndeti profesori ETI i cili tha se në këtë ekspozitë ka artistë nga gjenerata të ndryshme, dhe gjithsej janë 25 krijues, prej të cilëve ka skulptorë, fotografë, poetë dhe piktorë.
„Në mesin e këtyre punimeve, kemi edhe skulpturën “Skënderbeu”, pastaj veprën e Kolë Idromenos „Motra Tone“ që nga kritika shqiptare e arteve konsiderohet si Monaliza shqiptare. Këtu po ashtu kemi edhe pikturën „Pëllumbat e Paqes“ vepër kjo e cila ka marrë shumë çmime ndërkombëtare, pastaj edhe veprat e heroit të Kosovës, Agim Ramadani”, tha Eti. Ai shfrytëzoi nga rasti që të falënderojë edhe Ministrinë e Diasporës e cila ka përkrahur materialisht mes tjerash edhe për transportimin e të gjitha këtyre punimeve.
“Kjo qendër këtu është shumë e rëndësishme për ne, por më vjen keq që në mesin tonë këtu nuk kemi edhe zviceranë. Sigurisht, kjo qendër është hapur tash vonë dhe çdo fillim i ka vështirësitë e veta. Është mirë që edhe të huajt t`i kemi këtu sepse ne duhet t`i tregojmë atyre se edhe ne shqiptarët krijojmë vlera artistike. Në kuadër të „Akademisë së arteve Europiane“ kemi pasur edhe të tjera ekspozita në vende të ndryshme në Evropë dhe ne do të vazhdojmë më tutje me prezantimin e vlerave të artistëve tanë. Veprat e ekspozuara këtu e kanë mesazhin e vet dhe unë besoj se secili mund ta gjejë atë, sepse ne nuk mundemi të shpjegojmë apelin e çdo vepre por vepra komunikon vetë me viizituesit e ekspozitës“ tha profesori Haliti.
Interesimi për të vizituar këtë ekspozitë ishte i kënaqshëm. Përveç artdashësve të tjerë, të pranishëm ishin edhe gazetarë, shkrimtarë e artistë. Prezent ishte edhe kryetari i Shoqatës së Artistëve Figurativ Shqiptarë në Zvicër, Nexhmedin Januzi, i cili i përshëndeti krijuesit për hapjen e kësaj ekspozite në Cyrih.
„Në emër të Shoqatës së Artistëve Figurativ, i falënderoj këta krijues dhe profesorin Haliti, i cili ka marrë këtë iniciativë për sjelljen e këtyre punimeve para artdashësve shqiptarë në Zvicër. Shoqata e artistëve figurativë ekziston prej tetë vitesh, me disa prezantime të saj me ekspozita kolektive dhe personale të piktorëve që veprojnë në Zvicër“ tha Januzi.
„Dua të ju njoftoj se Konsullata dhe Qendra Kulturore e Kosovës janë në dy objekte të ndara, por janë të binjakëzuara. QKK funksionon në kuadër të Ministrisë së Diasporës. E falënderoj drejtoreshën e kësaj qendre znj. Shukrie Ramadani e cila po e bën një punë të mrekullueshme dhe që ka arritur për një kohë të shkurtë të sjellë krejt shqiptarinë brenda këtyre katër mureve. Në të ardhmen do të përpiqemi që në këto ambiente të mos mbetemi vetëm me shqiptarë por edhe me zviceranë dhe komunitete të tjera që jetojnë këtu në Zvicër. Ne shqiptarët duhet të punojmë së bashku dhe në shumë drejtime që të kemi çka t`i tregojmë botës“ tha Konsulli Salih Sefa, duke shtuar se këtë qendër duhet ta shfrytëzojë çdo shqiptar që e do artin dhe kulturën.
Për rëndësinë e kësaj qendre si dhe aktivitetet që do të ndërmarrë ajo foli ushtruesja e detyrës së drejtorit të kësaj qendre, Shukrie Ramadani. Ajo veç tjerash tha se ne duhet t´u tregojmë të tjerëve se nuk jemi të suksesshëm vetëm në sport por edhe në art dhe kulturë, dhe se kemi qenë të suksesshëm edhe në kohët më të vështira. Për këtë arsye është turp që sot në këtë kohë kur i kemi të gjitha, të mos jemi të suksesshëm.
„Kjo ekspozitë është bërë me moton se „poezia është art dhe arti është poezi“ ngaqë mu kujtua Agimi, i cili në çdo pikturë të tij kishte një poezi, ku e pikturonte pikturën me shpirt dhe ia thurrte menjëherë poezinë. Jam shumë e lumtur që jeni ju sot këtu dhe shpresoj se herave të tjera do të ketë edhe më shumë bashkatdhetarë“ tha znj. Ramadani duke përshëndetur të gjithë artistët pjemsarrës në këtë ekspozitë.
Për fund u mbajt edhe një orë letrare ku u recituan poezi nga vetë autorët e pranishëm aty, të cilët kësaj ekspozite i dhanë edhe një kuptim dhe ngjyrim tjetër.
Artistët e prezantuar me veprat e tyre në këtë ekspozitë ishin: Agim Islamaj, Miradije Ramiqi, Musa Sadiku, Skender Lajqi, Rudina Proda, Nuri Jaupulari, Mehmet Baci, Lekë Rrotani, Idriz Balani, Olti Zejnullahu, Olti Haliti, Reshat Ahmeti, Jetullah Haliti, Hajrush Fazliu, Agim Ramadani dhe Shkelzen Gashi.
Kurse poetët që lexuan vargjet e tyre Sabit Gecaj, Ibrahim Avdyli, Bujar Salihu, Nexhat Maloku, Mimoza Erebara, Gani Qarri, Shukrie Ramadani dhe Adem Kicaj.
„Pikturimi si obsesion”, ky titull i një katalogu për artin e Dalip Kryeziut (alias Dalip) përshkruan në të njëjtën kohë edhe fondamentin e veprës së tij të gjithëmbarshme. Fokusi i artistit austriak të lindur në Kosovë është i drejtuar në njërën anë në transformimin e kokës së njeriut deri në forma abstrakte të palexueshme.
Nga ana tjetër ai ia nënshtron ekzistencën e tij të dokumentuar në fletët ditore të mbushura me skica një vlerësimi krejtësisht të ri, kur ai reliktet vizatimore të përditshmërisë i përpunon në pëlhurën e pikturës dhe aty krijon pjesë të qenies së tij.
Këtë parim, gjegjësisht ekzistencën e njeriut në kontekstin e dilemave aktuale ai e tematizon edhe në ekspozitën e tij më të re “Living Icons”, shkruan meinbezirk.at. Punime në pikturë dhe në skulpturë nga cikli “Köpfe der Gesellschaft” (Kokat e shoqërisë) na japin një pamje të qëndrimeve kryesore të artistit dhe e lënë të hapur mundësinë e analizës.
Krijimtaria e artistit Dalip, i cili ndërkohë ka kaluar për të jetuar në Gjermani, nga viti 1995 e këndej është ekspozuar në kuadrin e shumë ekspozitave personale dhe kolektive në Evropë dhe jashtë saj. Ajo është prezantuar edhe në panaire ndërkombëtare të artit dhe është e pranishme në koleksione publike të artit, si në Muzeun e Artit Modern në Salzburg, Muzeun në Giesen, Allianz Hamburg, në Deutsche Bank, Credit Suisse etj.
Ekspozita hapet më 19 shtator në orën 19.00 në galerinë Galerie Offenes Atelier D.U.Design, Willach. Në hapje të ekspozitës është i pranishme edhe autori. Ajo do të qëndrojë e hapur deri më 10 tetor.
Për ekspozitën e tetë të organizuar në galerinë e tij të re “Contemporary Art Gallery “Mytoro”, galeristi Toro (Mentor Ejupi) ka sjellë në Harburg të Hamburgut dy piktorë kosovarë me renome ndërkombëtare Alban Muja dhe Driton Hajredini. Ata prezantojnë para publikut gjerman krijimtarinë e tre nën titullin e përbashkët “Beautiful Travellers”. Kjo ekspozitë është jë shembull i shkëlqyer i artit konceptual, shkruan “Harburg Aktuell”.
Në serinë e tij të njohur të valixheve të cilën Driton Hajredini e kishte filluar para se t`i kushtohej artit konceptual lë anash humorin metanarrativ dhe i kthehet konceptit në të cilin ai paraqitet me pikturim klasik realist. Në shikim të parë, tablotë e tij me valixhe duken sikur të ishin fotografi të thjeshta valixhesh. Por po u shikua më nga afër dhe e ndërlidhur me kontekstin e gjithë serisë zbulohet kondensimi i dy koncepteve krejtësisht të ndryshme.
Tablotë me valixhe mund të ndërlidhen me shumë gjëra por ato në këtë rast janë një homazh për të gjithë njerëzit që janë detyruar të braktisin atdheun e tyre. Punimet e Alban Mujës mbështeten në zhvillimin e temës “Free our Mind” (çliroje mendjen). Një shembull tipik na e ofron punimi i tij me titullin “Tonys” i cili mbështetet në një keqkuptim i cili është i mundur të ndodhë vetëm në një moment të konjunkturës politike (fjala është për fotografinë ku duken të gjithë fëmijët shqiptarë me emrin e Toni Blerit).
Hapja e ekspozitës bëhet të premten, më 12 shtator duke filluar nga ora 19.30. Të dy artistët janë të pranishëm dhe në dispozicion për të kontaktuar me publikun.
