30 Gushti është Dita e të Zhdukurve me Dhunë që shënohet në nivel global. Këtë vit 30 Gushtin për herë të parë në një formë krejtësisht më ndryshe do ta shënojnë në Gjenevë, edhe shqiptarët e Zvicrës gjegjësisht të organizuar nga dy subjekte të tyre: Shoqata ” Dora D` Istria ” dhe Lidhja Shqiptare në Botë. Ky organizim u kushtohet viktimave të dhunës së luftës së fundit në Kosovë por ndërlidhet edhe me fenomenin në nivel të përgjithshëm, duke synuar mbajtjen gjallë të kujtesës për viktimat e kësaj dhune, mbështetje familjave të të zhdukurve dhe sensibilizimin e opinionit në një qendër të rëndësishme botërore, çfarë është Gjeneva.

Lidhur me organizimin, konceptin, programin, pjesëmarrësit etj., kemi biseduar me iniciatoren dhe bashkorganizatoren e aktivitetit, zonjën Mirishahe Limani Hiler.

Albinfo.ch: Ju, shoqata Dora d`Istria dhe Lidhja Shqiptare në Botë, dy subjekte shqiptare të Zvicrës, keni iniciuar një aktivitet të rëndësishëm dhe ambicioz: shënimin e Ditës Botërore të Viktimave të Zhdukjes me Dhunë, në Gjenevë. Na thoni me pak fjalë, cili është koncepti i këtij organizimi?

M. Limani Hiler: Ky organizim ka për qëllim të krijojë një hapësirë të përbashkët kujtese, dialogu dhe solidariteti për të gjithë ata që janë prekur nga fenomeni i zhdukjeve me dhunë. Qëllimi kryesor është që kjo ditë të mos jetë thjesht një ceremoni përkujtimore, por një platformë ku bashkohen tri dimensione: Kujtesa – duke nderuar ata që ende mungojnë dhe duke mos lejuar që historia e tyre të shuhet. E vërteta dhe drejtësia – duke u dhënë zë familjarëve dhe duke kërkuar përgjegjësi nga institucionet kombëtare e ndërkombëtare. Arti dhe shoqëria civile – si ura që ndihmojnë ta shndërrojmë dhimbjen në forcë dhe ta bëjmë kujtesën pjesë të identitetit kolektiv.

Synimi ynë është që kjo ngjarje të bëhet jo vetëm një moment reflektimi, por edhe një thirrje për veprim, që Kosova dhe vendet e tjera të prekura të mos e shohin këtë plagë vetëm si çështje të së kaluarës, por si detyrim për të ardhmen. Këtë koncept do të mundohemi ta promovojmë çdo vit në Gjenevë, por edhe në qytete e shtete të tjera evropiane, që zëri i të zhdukurve të mbetet i gjallë dhe kërkesa për drejtësi të mos shuhet kurrë.

Këtë vit një koordinim të shkëlqyer kemi arritur ta realizojmë edhe me Librarinë Lize’s Bookstore dhe Lidhjen e Shqiptarëve në Belgjikë të cilat janë angazhuar të organizojnë një tubim popullor po ashtu me të njëjtën moto, e në po të njëjtën kohë në sheshin përpara institucionit më të lartë evropian që është Këshilli i Evropës.
Përderisa të ketë shqiptarë në këtë botë, do të ketë gjithmonë një zë që kërkon të vërtetën, drejtësinë dhe kujtesën për të zhdukurit. Këtë eksperiencë synojmë ta bartim bashkë me Brukselin edhe në vende të tjera qoftë në shtetet shqiptare, në Evropë e kontinente të tjera.

Përmes kësaj praktike, ne duan gjithashtu t’ua transmetojnë fëmijëve dhe të rinjve në mërgatë një pjesë të historisë së popullit shqiptar, në mënyrë që kujtimi i sprovave të përjetuara nga kombi i tyre të mbetet i gjallë dhe i ndarë ndër breza.

Albinfo.ch: Përse pikërisht në Gjenevë?

M. Limani Hiler: Gjeneva është zemra diplomatike e botës, seli e Kombeve të Bashkuara dhe qendër e të drejtave të njeriut. Është vendi ku zëri i familjeve të të zhdukurve mund të dëgjohet edhe në nivel ndërkombëtar. Zgjedhja e Gjenevës ka si qëllim që çështja e të zhdukurve nga Kosova dhe vende të tjera të mos mbetet vetëm kujtesë kombëtare, por të bëhet pjesë e agjendës ndërkombëtare.

Ne i kemi njoftuar dhe i kemi ftuar poashtu edhe Komitetin për Zhdukjet me Forcë (KZD) në Kombet e Bashkuara për të Drejtat e Njeriut pranë OKB-së dhe organizata të tjera.

Albinfo.ch: Nga informacionet që kemi, shënimi i Ditës së të Zhdukurve me dhunë do të bëhet me një sërë aktivitetesh të veçanta: Cilat janë ato?

M. Limani Hiler: Programi shtrihet në dy ditë: Më 30 gusht mbahet “Marshi për drejtësi” një manifestim paqësor nëpër rrugët e Gjenevës, i pasuruar mandej me një program arristik të kulturës sonë, homazhe te Kopshti i të Zhdukurve dhe një mbrëmje miqësore. Ndërsa më 31 gusht hapet një ekspozitë kolektive me artistë nga Kosova, Ukraina, Franca dhe Zvicra si dhe zhvillohet Tryeza e rrumbullakët me pjesëmarrje të familjarëve, dëshmitarëve dhe ekspertëve. (Programin e detajuar e gjeni edhe te publikuar në Albinfo.ch që është sponsor medial këtë vit).

Albinfo.ch: Organizimi i një ngjarjeje komplekse si kjo, sigurisht kërkon koordinim me subjekte të tjera. Çfarë mund të a thoni për bashkëpunimin me shoqatat shqiptare dhe, eventualisht me ato të komuniteteve të tjera, në këtë drejtim?

M. Limani Hiler: Ky organizim është fryt i një bashkëpunimi të gjerë. Shoqatat shqiptare në Zvicër kanë qenë aktive dhe solidarizuese. Kësaj radhe kemi bashkpëpunuar jo vetëm me shoqata nga Gjeneva por edhe me shoqata nga kantone të tjera të cilat njihen për cilësinë e punës dhe përgjegjësitë e tyre organizative dhe kombëtare. Gjithashtu kemi mbështetje dhe pjesëmarrje edhe nga komunitete të tjera  të cilët e ndjejnë këtë plagë universale dhe e shohin veten pjesë të kësaj kauze.

Albinfo.ch: A do të marrin pjesë edhe përfaqësues të familjarëve të të zhdukurve nga Kosova, ose organizatave përkatëse?

M. Limani Hiler: Po. Do të marrin pjesë familjarë të të zhdukurve nga Kosova, të cilët do të ndajnë përvojën dhe dhimbjen e tyre. Janë të pranishme pos familjarëve edhe disa shoqata të cilat angazhohen në forma të ndryshme për qështjen e të zhdukurve me dhunë. Për ne, zëri i tyre është boshti i këtij organizimi. Gjithashtu janë të ftuara edhe organizata që punojnë për zbardhjen e fatit të të zhdukurve dhe institucionet më të larta të Republikës së Kosovës.

Albinfo.ch: 30 Gushti, Dita e të Zhdukurve me Dhunë është një datë e shënuar në kalendarin global. A ka pasur më parë në Gjenevë shënim të organizuar të kësaj date nga OKB ose organizata të tjera?

M. Limani Hiler: Në Gjenevë janë zhvilluar aktivitete të ndryshme nga organizata ndërkombëtare, shoqata ose përfaqësues të shoqërisë civile, por për herë të parë organizohet një program kaq i plotë, i strukturuar dhe me dy ditë të dedikuara ekskluzivisht kësaj date ku nismë e të gjithë kësaj është mërgata shqiptare.

Organizimi ynë për këtë vit është në sinkron me tubimin që mbahet në Bruksel, në të njëjtën ditë dhe me të njëjtën moto: ” Përderisa i kujtojmë, ata jetojnë! “. Kjo e bën mesazhin tonë më të fuqishëm: kujtesa dhe drejtësia nuk njohin kufij.

Albinfo.ch: A keni mbështetje nga shteti, gjegjësisht nga institucionet lokale zvicerane dhe ao të Kosovës? Cili ështe roli i tyre?

M. Limani Hiler: Po. Kemi mbështetje nga Ville de Genève (institucionet e Qytetit të Gjenevës), që na ka mundësuar hapësirat dhe përkrahjen e nevojshme morale. Gjithashtu kemi përkrahje morale dhe pjesëmarrje nga Ambasada e Republikës së Kosovës në Bernë, Konsullatat tona në Zvicër dhe nga institucionet e Kosovës, përmes Komisionit Qeveritar për të Zhdukurit që janë pjesë e programit e me të cilat kemi bërë rrugë së bashku edhe gjatë organizimit.

Një letërnjoftim i shoqatave organizatore

Shoqata Kulturore Dora d’Istria – e themeluar këtë verë në Gjenevë, e cila ka për qëllim  ruajtjen e identitetit kulturor shqiptar dhe për promovimin e vlerave universale të lirisë, demokracisë. Ajo është e përkushtuar për promovimin e të drejtave të njeriut, kulturës dhe kujtesës historike të popujve. Përmes aktiviteteve të saj, shoqata synon jo vetëm të ndërtojë ura midis popujve por edhe, të rrisë ndërgjegjësimin për shkeljet e të drejtave të njeriut dhe të promovojë drejtësinë, solidaritetin dhe paqen.

Lidhja Shqiptare në Botë (LSHB) – një rrjet i gjerë i diasporës shqiptare, me mision të mbështesë çështjet kombëtare dhe të forcojë lidhjet mes shqiptarëve kudo që jetojnë. Lidhja Shqiptare në Botë synon bashkimin e potencialit të shqiptarëve, gjithandej nëpër botë, dhe vënien e tij në shërbim të Kombit dhe të Atdheut. Ajo është themeluar para rreth tridhjetë vitesh nga vëllezërit Kuzhnini dhe vepron përmes në shumë vende të botës, përmes qendrave të saj.