Ndër përpjekjet më të diskutueshme politike në Zvicër të dekadës së kaluar, nisma anti-imigracion “Jo 10 milionë njerëzve” pritet të dalë në votim në vitin 2026. Çfarë synon saktësisht ajo?
Është thënë dhe shkruar shumë për nismën e diskutueshme, të udhëhequr nga Partia Popullore Zvicerane (SVP) e së djathtës ekstreme.
Ne e dimë se ajo synon të zvogëlojë në mënyrë drastike fluksin e të huajve në Zvicër, në mënyrë që popullsia e vendit të mos kalojë shifrën prej 10 milionësh, të cilën partia populiste thotë se do të mbingarkojë infrastrukturën kyçe, siç janë strehimi, transporti publik, sistemi shëndetësor dhe shkollat.
Parimi bazë
Propozimi përcakton se “popullsia e përhershme rezidente e Zvicrës nuk duhet të kalojë dhjetë milionë njerëz para vitit 2050. Nga viti 2050 e tutje, Këshilli Federal mund ta rregullojë këtë kufi çdo vit.”
Aktualisht, popullsia e vendit është pak mbi 9 milionë, duke përfshirë gati 2.5 milionë shtetas të huaj – domethënë, mbi 27 përqind të popullsisë.
Për të arritur këtë qëllim, si qeveria federale ashtu edhe kantonet duhet të “sigurojnë zhvillim të qëndrueshëm të popullsisë, në veçanti me qëllim mbrojtjen e mjedisit dhe në interes të ruajtjes së qëndrueshme të burimeve natyrore, performancës së infrastrukturës, kujdesit shëndetësor dhe sigurimeve shoqërore zvicerane”.
Çfarë nënkupton SVP me “popullsi rezidente të përhershme”?
Ajo përfshin të gjithë shtetasit zviceranë, vendbanimi kryesor i të cilëve është në Zvicër, “si dhe të gjithë personat me shtetësi të huaj që kanë një leje qëndrimi prej të paktën dymbëdhjetë muajsh ose që kanë banuar në Zvicër për të paktën dymbëdhjetë muaj”.
Çfarë tjetër kërkon iniciativa?
Në thelb, ajo thotë se popullsia me banorë të përhershëm nuk duhet të kalojë dhjetë milionë njerëz para vitit 2050.
Megjithatë, nëse ky grup i veçantë popullsie tejkalon 9.5 milionë njerëz para vitit 2050, atëherë Këshilli Federal dhe parlamenti do të duhet të marrin masa, “veçanërisht në lidhje me azilin dhe ribashkimin familjar, për të siguruar që personat e pranuar në bazë të përkohshme nuk mund të marrin më leje qëndrimi ose vendosjeje, as shtetësi zvicerane, as ndonjë të drejtë tjetër për të qëndruar në Zvicër”.
Traktatet e BE-së
Sapo të arrihet ky prag – domethënë, 9.5 milionë banorë para vitit 2050 – SVP dëshiron që qeveria “të rinegociojë marrëveshjet ndërkombëtare që nxisin rritjen e popullsisë”.
Konkretisht, kjo do të përfshinte Marrëveshjen për Lëvizjen e Lirë të Personave (AFMP) që ka qenë në fuqi midis Bernës dhe Brukselit që nga viti 2002, si dhe të gjitha paktet e tjera ndërkombëtare që Zvicra ka nënshkruar në lidhje me “migrimin humanitar” si azilkërkuesit dhe refugjatët.
Këshilli Federal duhet gjithashtu të aktivizojë, sa herë që është e nevojshme, klauzolën mbrojtëse për të ulur numrin e emigrantëve nga vende të caktuara, thuhet në iniciativë.
Iniciativa thotë se nëse kufiri i popullsisë tejkalohet, por kushtet nuk respektohen, Zvicra nuk duhet të përputhet më me AFMP-në.
Pse iniciativa SVP synon vetëm shtetasit e Bashkimit Evropian dhe EFTA-s (Norvegjia, Islanda dhe Lihtenshtajni?)
Jo vetëm që shumica e shtetasve të huaj – 1.5 milion njerëz – që jetojnë dhe punojnë në Zvicër vijnë nga ato shtete, por gjithashtu (ndryshe nga qytetarët e vendeve të treta), ata kanë një qasje të pakufizuar në tregun e punës të vendit.
Prandaj, ata janë ata që preken më shumë nga iniciativa.
Cilat janë skenarët e tjerë të rritjes demografike për Zvicrën?
Zyra Federale e Statistikave (FSO) ka një afat kohor paksa të ndryshëm: ajo parashikon 10 milionë njerëz në Zvicër në vitin 2040 dhe 10.5 milionë në vitin 2055, duke përfaqësuar një rritje mesatare vjetore prej 0.5 përqind, shkruan thelocal, transmeton albinfo.ch. “Nga viti 2035 e tutje, kjo rritje do të vijë ekskluzivisht nga migrimi”, tha FSO.
Dhe ka edhe variacione të tjera, skenari ‘i lartë’ dhe ‘i ulët’.
I pari do të çojë në një popullsi të përhershme prej 11.7 milionë në vitin 2055, ndërsa i dyti “supozon migrim neto më të ulët, një rënie të lehtë të pjellorisë dhe praktikisht asnjë rritje të jetëgjatësisë. Nëse ky skenar materializohet, popullsia do të arrijë 9.3 milionë në vitin 2055. Në këtë skenar, ajo do të arrijë kulmin në vitin 2042 dhe më pas do të fillojë të bjerë.
Megjithatë, shumica e demografëve besojnë se popullsia do të vazhdojë të rritet vazhdimisht përmes migrimit.
Çfarë ndodh më pas / kur do të zhvillohet votimi?
Votimi ka shumë të ngjarë të zhvillohet në vitin 2026, megjithëse nuk është caktuar një datë e saktë.
Deri atëherë, SVP do të bëjë fushatë për të bindur votuesit që ta miratojnë iniciativën, ndërsa kundërshtarët – përfshirë qeverinë, shumicën e partive politike, si dhe ekonomistët – do të argumentojnë se propozimi do të jetë i dëmshëm për të ardhmen e Zvicrës.
Në fund, siç ka qenë gjithmonë rasti sipas sistemit unik të demokracisë së drejtpërdrejtë të Zvicrës – qytetarët do të vendosin rezultatin e referendumit.
Në këtë pikë, është shumë herët për të thënë se cili do të jetë rezultati, megjithëse një sondazh mbarëkombëtar i kryer në shtator 2025 tregon se, larg nga refuzimi i plotë, propozimi mund të pranohet – edhe nëse nga një shumicë shumë e ngushtë votuesish.
Nëse miratohet, atëherë Këshilli Federal do të ketë një afat kohor të caktuar për të zbatuar legjislacionin e ri.
Nëse refuzohet nga votuesit, asgjë nuk do të ndryshojë.
